Vriendelijk voor huid en milieu: hoe clean is die crème nu echt?

Clean beauty hanteert nóg striktere normen dan de Europese wetgeving. Het dwingt de cosmetica-industrie om te schaven aan haar formules en daar in alle transparantie over te communiceren. Vriendelijk zijn voor huid én milieu, daar draait het allemaal om.

De lockdown is dé gelegenheid om je hele kot, ook je badkamer, een grondige schoonmaakbeurt te geven. Waarom niet eens aandachtig kijken welke ingrediënten er zoal in je cosmeticaproducten zitten? Voldoen ze aan de nieuwe normen van de zogenoemde clean beauty-beweging? Die richtlijnen voor cosmeticaformules zijn overgewaaid uit de Verenigde Staten en wijzen – onder andere via apps – met een beschuldigende vinger naar bestanddelen die nochtans toegelaten zijn door de Europese wetgeving, overigens een van de strengste ter wereld. Een opdoffer voor het merendeel van de traditionele cosmeticafabrikanten, die hun producten plots op een zwarte lijst zien staan. Ze zien zich genoodzaakt tot volledige transparantie tegenover de consumenten, zoniet stappen die over naar kleine, onafhankelijke merken die hun ingrediëntenlijst van meet af aan op die nieuwe normen hebben gestoeld.

‘Onze bezorgdheid vandaag? Dat het oordeel van de media over een bepaald ingrediënt uiteindelijk zwaarder gaat wegen dan de wetenschap’, klinkt het bij Edouard Mauvais-Jarvis, directeur wetenschappelijke communicatie bij Dior. ‘Mijn grootste verwijt aan die apps is dat ze eigenlijk angst verkopen. De ingrediëntenlijst waarmee ze werken, houdt geen rekening met de concentratie, noch met het gebruik van een ingrediënt. Ze huldigen het principe dat, als er ooit ergens enig toxisch effect werd aangetoond, het ingrediënt moet worden geschrapt en daarmee uit. Als we in die logica meegaan, kan alles mogelijk toxisch worden, zelfs stoffen uit ons dagelijks leven, want ook water, suiker en zout zijn in té hoge doses gevaarlijk.’

Laat ‘dosis’ nu net hét begrip zijn waar de voorvechters van clean beauty graag en vaak naar verwijzen. Op zich zien zij geen graten in de formule of het gebruik van een cosmeticaproduct dat in Europa wordt geproduceerd. ‘We maken ons wél zorgen over het exposoom‘, verduidelijkt Candice Colin, de vrouw achter de website en de app Clean Beauty. ‘Ons hele leven lang worden we via een heleboel producten blootgesteld aan ingrediënten waarvan bewezen is dat ze in bepaalde omstandigheden toxisch zijn. Cosmetica is slechts één schakel in de veel grotere ketting van de chemische industrie.’ Haar app geeft geen score aan producten, maar ontcijfert de etiketten die – dat moet gezegd – vaak Chinees zijn voor niet-wetenschappers. Volgens Colin is het van cruciaal belang dat de consument een weloverwogen keuze kan maken. ‘Denk niet dat je volledig kunt ontsnappen aan de chemische soep waarin we vandaag leven’, merkt Colin nog op.

Mooi voor het milieu

Om tegemoet te komen aan de vragen van de consument, lanceerde L’Oréal het platform Inside our products: daar lijst de groep op van welke controversiële ingrediënten ze gebruikmaakt. En ze vertelt er ook bij waarom die eigenlijk omstreden zijn. Een soortgelijk initiatief bij Guerlain: op het portaal Bee Respect schetst het merk de levensfases van elk product en komt het met beloften en engagementen rond grondstoffen die vragen oproepen. ‘Voor ons is dit ook een manier om aan onze klanten duidelijk te maken hoe complex ons vak is’, verduidelijkt Sandrine Sommer, directrice duurzame ontwikkeling bij Guerlain. ‘Op termijn is het onze bedoeling om producten te maken zonder deze bestanddelen die – dat wil ik toch benadrukken – momenteel nog altijd mogen worden gebruikt. Maar zolang we niet beschikken over een alternatief dat perfect is qua zintuiglijke gewaarwording, veiligheid en stabiliteit, houden we liever vast aan wat we kennen.’

Shiseido van zijn kant biedt naast zijn traditionele gamma’s een ‘clean’ alternatief aan: de groep kocht clean-skincaremerk Drunk Elephant voor ruim 800 miljoen euro. De Japanse cosmeticareus kondigde onlangs ook de lancering van een nieuw merk aan dat Baum werd gedoopt: die producten bevatten geen parabenen, siliconen of synthetische kleurstoffen en worden geparfumeerd met natuurlijke geuren afkomstig van bomen.

‘Transparantie over de samenstelling van de producten is dé pijler van clean beauty: het idee is dat consumenten de juiste keuzes moeten kunnen maken voor hun gezondheid. Maar ook zorg voor het milieu is voortaan een cruciaal aspect’, zegt Laurent Nogueira, hoofd Innovation Application Produits bij LVMH. ‘Biologische afbreekbaarheid, respect voor biodiversiteit, duurzaamheid, traceerbaarheid, afvalbeperking: het hoort er allemaal bij.’ Dat streven zet de merken ertoe aan het percentage aan ingrediënten van natuurlijke oorsprong in hun formules maximaal op te drijven. Zo kondigde Givenchy onlangs de lancering aan van het gamma Ressource, vandaag al voor 96% samengesteld uit natuurlijke ingrediënten. Dior sleutelde fors aan de formules van zijn lijn Capture Totale, met als resultaat dat de producten vandaag minstens 85% bestanddelen van natuurlijke oorsprong bevatten, het serum zelfs tot 92%. ‘De resterende procenten zijn de lastigste’, erkent Edouard Mauvais-Jarvis. ‘Als we de houdbaarheid van de producten niet korter willen maken, kunnen we niet voor de volle 100% met natuurlijke bestanddelen werken. Van onze toppers verkopen we miljoenen stuks per jaar. De formules daarvan verander je niet in een vingerknip. Soms is het makkelijker om in hetzelfde gamma een alternatief product aan te bieden en de consument de keuze te laten: blijven bij wat hij of zij kent, dan wel kiezen voor een totaal andere ervaring.’

Bad buzz

Clarins, dat in 2019 met My Clarins een veganistisch gamma zonder parabenen, sulfaten of ftalaten lanceerde, startte drie jaar geleden al een nieuw programma op met de bedoeling zijn producten andere formules mee te geven. De codenaam: Green beauty. Marie-Hélène Lair, directrice wetenschappelijke communicatie van de groep: ‘Zodra wij over nieuwe ingrediënten of over nieuwe wetenschappelijke gegevens beschikten, gaven wij er altijd al de voorkeur aan om onze bestaande formules te wijzigen. Liever dat dan voortdurend nieuwe dingen te lanceren. De consument wordt vandaag overstelpt met informatie over mogelijks toxische bestanddelen. Al die bad buzz laat ons geen keuze: wij moeten op zoek naar alternatieven. Maar dat vergt tijd. Je kunt een ingrediënt niet zomaar vervangen door een ander. Zoiets heeft een impact op de structuur van de formule als geheel.’

‘Wij hebben altijd al een ‘grijze lijst’ gehad met ingrediënten die kritiek kregen nog vóór clean beauty een aantal veto’s uitsprak’, benadrukt Edouard Mauvais-Jarvis. ‘Wij gaan telkens op zoek naar vervangmiddelen, al bestaan die niet altijd. Er zijn nu eenmaal ingrediënten die hun gelijke niet kennen. De bewering dat je met korte formules alles kunt, klopt niet. Die leveren niet dezelfde cosmetica op.’

Pascale Brousse richtte Trend Sourcing op, een agentschap gespecialiseerd in het ontcijferen van trends in de green lifestyle-, beauty- en gezondheidssector. Zij erkent het probleem. ‘De historische spelers hebben het gevoel dat deze apps hen straffen’, geeft ze toe. ‘Anderzijds is iedereen het er vandaag over eens dat de formules zo veilig en zo respectvol mogelijk moeten zijn, zowel voor de huid als voor het milieu.’ Ook enige gematigdheid bij het voorschrijven van beautyroutines zou welkom zijn. ‘Het heeft geen zin om te pleiten voor verzorgingsproducten met minder dan tien ingrediënten en vervolgens het ene product boven het andere aan te brengen’, besluit Pascale Brousse.