‘Als ik zie hoe de stewardess haar tranen wegveegt, maak ik mij zorgen’: onze journalist belandde middenin een natuurramp in Nepal
Toen onze journalist werd uitgenodigd door beautymerk Cîme om de Himalayaanse velden waar ze hun producten oogsten met eigen ogen te zien, werd ze getuige van de zwaarste overstroming die Nepal ooit trof. Hoe blijf je als merk overeind als de natuur waarop je vertrouwt onder druk komt te staan? ‘We willen tonen dat het anders kan.’
Kathmandu slaapt nooit lang. Nog voor de zon door de ochtendmist prikt, gonst de stad van het leven. Motorrijders slingeren tussen biddende locals door. De lucht is zwaar van wierook en uitlaatgassen. Tempelklokken rammelen door het geklepper van taxi’s. Enkele uren eerder had ik vanuit het vliegtuig de HimalaÂya zien oprijzen: pieken zo scherp dat ze de lucht doorboren, omÂÂgeven door groene valleien, dichte jungles en rijstvelden die zich als een tapijt over de bergen uitstrekken. In vergelijking met België, met zijn grijze vlaktes, leek deze plek wel een andere Âplaneet.
Toch is het hier dat het Belgische beautymerk Cîme dertien jaar geleden zijn wortels plantte. De naam, die voor ‘piek’ staat in het Frans, weerspiegelt zowel de bergen als de merkfilosofie: altijd streven naar de hoogste kwaliteit. Oprichters Isabel Coppens en Anke De Boeck hadden als doel de ruige kracht van de Himalaya te combineren met de geavanceerde technologie van Belgische laboratoria. Ingrediënten zoals dathelo-zaadolie, rijst en groene thee worden rechtstreeks uit deze hooglanden gehaald. Maar hoe combineer je duurzaamheid met ingrediënten die duizenden kilometers moeten reizen? Neem bijvoorbeeld hun nieuwe zonnebrandcrème, verrijkt met lokale edelweiss – een bloem die je ook in Europa vindt. Wat maakt de Himalayaanse versie zo bijzonder? Wat maakt deze hoogte, bodem en zon zo essentieel voor hun producten en hun visie? Dat is wat ik kwam ontdekken.
Ik ontmoet Anke en Isabel bij het zwembad van hun hotel, waar het team zich tegoed doet aan een bord dampende momo’s. De jetlag lijkt hen weinig te deren. Er wordt gelachen en gekeuveld, alsof ze op een langverwachte trip met vriendinnen zijn. Hier geen zakelijke houding of ingestudeerde reclamepraatjes: gewoon twee vrouwen die jaren geleden hun carrière als advocaat verruilden voor een avontuur op het dak van de wereld. De komende weken zou ik hen volgen door de bergen, de lokale boeren ontmoeten en zelf ervaren wat het betekent om een beautyÂmerk op te bouwen. Tenminste, dat was het plan. De Âwerkelijkheid bleek net iets minder idyllisch.
De natuur buigt niet
Op de ochtend dat we naar Surkhet zouden vliegen, de toegangspoort tot de edelweissboerderijen van Cîme, begint de lucht zich vreemd te gedragen. Wat eerst op motregen leek, verandert al snel in een hevige stortbui. In de bergen betekent dat vaak ellende. ‘Vlucht geannuleerd, dames. We proberen het later nog eens’, zegt onze gids Khilendra, die de bergen al dertig jaar door en door kent. Tegen de middag wagen we een nieuwe poging. Het vliegtuig is klein, nauwelijks vijftig stoelen. Al snel merken Âwe dat het niet bepaald een rustige vlucht wordt: het vliegtuig slingert en schudt als een boot in een storm. Passagiers grijpen angstig naar de armleuningen, anderen reiken wanhopig naar het papieren zakje.
Wanneer ik zie hoe een stewardess achterin haar tranen wegveegt, begin ik mij zorgen te maken. Via de intercom klinkt een boodschap in het Nepalees. ‘Noodlanding’, zegt Khilendra, hij blijft kalm, maar zijn stem verraadt de ernst van de situatie. ‘Dit heb ik nog nooit meegemaakt.’ De dertig minuten die volgen, Âlijken uren te duren. Het vliegtuig schudt zo hevig dat ik me afvraag of we het überhaupt halen. Maar dan, tegen alle verwachtingen in, landen we. We stappen uit en worden meteen doordrenkt met regen. Straten zijn verdwenen onder het water. We strompelen naar een hotel, waar we horen dat dit geen gewone storm is. Het is de ergste overstroming die Nepal in vijftien jaar tijd heeft gekend, een gevolg van de klimaatopwarming. Aardverschuivingen hebben dorpen verzwolgen, wegen zijn onherkenbaar. Honderden mensen zijn omgekomen. En de Âedelweissoogst waarvoor we kwamen? Niemand weet of die er nog is.
De dagen lijken eindeloos te duren. Om de paar uur checken we of er nieuws is: misschien is er een weg vrij, of een vlucht die alsnog vertrekt. Maar we zitten muurvast. Terwijl we wachten in een lokaal zaakje, klaar voor een portie dal bhat – rijst, linzen en curry – valt de stroom plots uit. De hele stad baadt in duisternis.
‘De infrastructuur is beschadigd, komt door de storm’, fluistert een medewerker ons toe. De spanning kruipt langzaam onder mijn vel. Maar Anke en Isabel? Die blijven opvallend kalm. ‘Hoe kunnen jullie zo rustig blijven?’ vraag ik. Anke glimlacht. ‘Yestai ho. Dat betekent zoveel als take it easy. Als er één ding is dat ik van de Nepalezen heb geleerd, is het wel dat de natuur hier niet buigt voor onze schema’s. Je wordt eraan overgeleverd. Niets aan te doen.’
Het bikinipact
Anke is enigszins vertrouwd met dit soort situaties. Haar connectie met Nepal bestaat veel langer dan Cîme. Haar vader, Walter De Boeck, kwam decennia geleden na zijn studie naar Nepal en werkte drie jaar aan een project rond medicinale planten. In die tijd ontwikkelde hij extracten die later de schoonheidsindustrie zouden veroveren.
‘Het idee voor Cîme kwam in mij op tijdens een trektocht met mijn papa door de Himalaya. Isabel en ik waren toen nog allebei advocaat, hartsvriendinnen die ervan droomden samen een eigen zaak te starten. Jaren geleden hadden we aan een strand zelfs een bikinipact gesloten, voor het geval we ooit het avontuur aangingen’, herinnert Anke zich. ‘Op een avond rond het kampvuur zei ik, bijna terloops, tegen mijn papa dat de advocatuur toch niets voor mij was. Toen besefte ik dat hij al die jaren de fundamenten had gelegd voor mij om te beseffen wat ik écht wilde doen. Toen ik terugkwam van de trek, belde ik Isabel meteen op.’
Isabel knikt. ‘Het was het perfecte moment. We waren jong, hadden geen kinderen of hypotheek. Als we het nu niet deden, zouden we het misschien nooit meer doen. Toen de eerste productie klaar was, hingen we onze toga’s voorgoed aan de haak. Anderhalf jaar later wisten we het al: hier zit toekomst in.’
Na wat leek op een eeuwigheid wachten in Kathmandu, krijgen we eindelijk nieuws: we mogen naar Pokhara, tweehonderd kilometer verderop. Maar in Nepal betekent dat negen uur rijden over wegen die eerder op een achtbaan lijken. Terwijl we westwaarts trekken, wordt de ravage steeds duidelijker. Aardverschuivingen hebben de bergen op hun kop gezet, stukken van de weg liggen vol puin, en overal proberen mensen het pad weer vrij te maken. We stoppen in een park, waar mensen hun kleren wassen in een kolkende rivier. Het water in hun dorp is afgesloten door de overstromingen. Het is indrukwekkend om te zien dat bewoners ondanks alles vol moed doorgaan. Heropbouwen hoort er hier gewoon bij.
‘Dit is echt niet goed’, zegt Anke, terwijl we voor de resten van een ingestorte brug staan die we normaal gesproken zouden oversteken. ‘De coöperaties waarmee we werken, zeggen dat de wegen nu veel te gevaarlijk zijn.’ Ik besluit de olifant in de kamer te benoemen: ‘Wat betekent dat voor jullie producten?’ Anke haalt diep adem. ‘Ik weet echt niet wat er nog over is van de edelweiss in Jumla’, zegt ze. ‘Of van het zeepnotenbos dat we jarenlang hebben aangeplant en verzorgd. Momenteel is alles een vraagteken.’
Het grotere plaatje
Het is moeilijk om een dergelijke schade aan de natuur te zien en niet meteen aan het grotere plaatje te denken. De duurzaamheid van hun bedrijf, de ecologische impact van het exporteren van Himalaya-ingrediënten – ik stel de vraag voorzichtig. Maar Anke windt er geen doekjes om: ‘Wij staan voor transparantie’, zegt ze. ‘We hebben nooit geheimgehouden waar onze ingrediënten vandaan komen. Mensen moeten vragen durven te stellen over de impact op het milieu, die kritiek verwelkomen we zelfs. Daarom publiceren we elk jaar ons rapport over de uitstoot en de manier waarop we die compenseren.’
Isabel knikt: ‘Veel beautymerken halen hun ingrediënten uit verre landen, vaak zonder een woord te reppen over de ecologische kostprijs of de omstandigheden waarin mensen werken. Laat staan over de kwaliteit van die ingrediënten. Wij doen niet alsof we geen impact hebben. Maar we compenseren ruimschoots onze uitstoot dankzij ons eigen zeepnootbos, dat we jarenlang hebben aangeplant, en we blijven investeren in manieren om de uitstoot zo laag mogelijk te houden. Het drogen en verpulveren van onze zeepnoten is daar een voorbeeld van, net zoals het vervoeren op vrachtvluchten die anders leeg Âzouden terugkeren.’
‘Nepal is voor ons geen exotisch decor’, zegt Anke. ‘Het maakt deel uit van wie we zijn. Nepal krijgt de gevolgen van de klimaatopwarming keihard over zich heen: we begrijpen de kwetsbaarheid ervan, en onze missie is om deze natuur te beschermen. Daarom blijven we investeren in duurzame en eerlijke handel met onze partners, lokale coöperaties die de planten verwerken tot oliën en extracten. We zijn niet perfect, maar willen tonen dat het allemaal anders kan.’
Op zoek naar de edelweiss
Na negen uur op een weg die je maar moeilijk een weg kunt noemen, bereiken we eindelijk Pokhara. De zon breekt door en voor het eerst krijgen we een glimp te zien van de Annapurna-range. Hier begint onze klim, tweeduizend meter omhoog, het pad volgend van de ingrediënten die de basis vormen van Cîmes producten. Het wordt een tweedaagse trek. Elke paar honderd meter stoppen we even om op adem te komen door de hitte en alles in ons op te nemen. Bloemen die uitbundig bloeien, zeldzame vlinders in alle kleuren die voorbijfladderen, het gekletter van watervallen, krijsende cicaden.Maar hoe verder we naar het noorden trekken, hoe meer de lucht afkoelt. Witte bergen schitteren in de verte als spiegels in de zon. Alsof je van de ene wereld recht in de andere stapt. ‘Nepal is misschien klein,’ zegt onze gids terwijl we op adem komen, ‘maar het is een van de meest diverse plekken op aarde. Je kunt in vijftig kilometer van de bergen naar vlaktes gaan, om dan ineens in een jungle te belanden. Die diversiteit zie je niet alleen in de natuur, maar ook in de dierenwereld en zelfs bij de mensen.’
We trekken verder door het landschap en Anke wijst ons op de ingrediënten die hier groeien: rozenbottels, rijst, dathelo, allemaal ingrediënten die ze gebruiken in hun skincareproducten. En dan, op het hoogste punt van onze klim, gebeurt het: we stuiten op edelweiss. Klein, onopvallend en toegegeven – in vergelijking met de Europese variant – zelfs een beetje lelijk. Voor de locals is dit bloempje slechts een van de vele planten die deze bergwereld rijk is. Maar voor Cîme is het goud waard.‘Deze bloem hier is een echte overlever’, zegt Anke terwijl ze wijst naar een wit exemplaartje op een rots. ‘Het is een van de weinige planten die de hel van de Himalaya overleeft. De zon vlamt, de wind snijdt en de lucht is heel ijl. Maar deze bloem weet zich te wapenen met zeer sterke antioxidanten en ontstekingsremmers die haar in leven houden.’ En dat maakt edelweiss zo’n onmisbaar element in hun zonnebrandcrème.
‘De natuur weet hoe veerkracht op te bouwen,’ zegt Isabel, ‘en dat is precies wat de bloem voor je huid doet: beschermen, herstellen, versterken.’ Ze trekt een tube uit haar tas. ‘Hier, een prototype van de zonnecrème. We zijn hem nog volop aan het testen, maar de labresultaten zijn veelbelovend.’
De rozenbottelzaadjes van Manaslu
Terug in Kathmandu is de stad in de ban van Dashain, het grootste hindoeïstische festival van Nepal. Straten zijn verlicht, muziek klinkt uit elke hoek en de mensen maken zich klaar voor twee weken van feesten. Het contrast met enkele dagen geleden is groot. De drukte neemt toe, vliegtuigen zitten vol en ik weet: ik moet mijn vlucht halen voor ik hier opnieuw vastzit.
Het team blijft achter, al hun hoop is gevestigd op een laatste expeditie naar de voet van Manaslu, de achtste hoogste berg ter wereld. In de vallei aan de voet van de berg groeien wilde rozenstruiken, waarvan de lokale vrouwen de rozenbottels oogsten om thee van te maken. ‘Ze worden niet gekweekt’, legt Anke uit. ‘Ze groeien wild in de rijke bodem van de vallei. We willen onderzoeken of we olie kunnen extraheren uit de zaden van de rozen. Nu worden die als afval weggegooid, maar wij denken dat ze veel te waardevol zijn. Ze zouden perfect herÂgebruikt kunnen worden voor huidverzorging. Daarom moeten we ernaartoe, koste wat het kost.’
Wanneer ik mijn vlucht naar huis neem, ontvang ik een foto van het team met de rozenbottelzaadjes aan het Manaslu-gebergte. ‘We made it!’ staat erbij. ‘Goed nieuws trouwens: de edelweiss heeft het overleefd.’ Ik glimlach. In een wereld die te vaak kiest voor wat makkelijk en winstgevend is, draait dit team voor de volle honderd procent op de overtuiging dat je, zelfs voor iets kleins als een zaadje en een bloem, het verschil kunt maken. Niet alles wat ze doen is perfect, en daar maken ze geen geheim van, maar de bedoelingen van het team van Cîme voelen wel degelijk oprecht. En als dat niet het verschil maakt, wat dan wel?
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Lees ook: 50 Belgische beautymerken om in de gaten te houden
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
