Er is al heel wat inkt gevloeid over de term, maar wat betekent ‘woke’ zijn (nog)? Dat was de vraag die taalkundige Laurence Rosier van de Université Libre de Bruxelles (ULB) zich stelde in haar onderzoek. ‘Woke is in sommige kringen vervaagd tot een belediging.’
De term ‘woke’, in de betekenis dat je ‘bewust bent over je plaats in de maatschappij en de vormen van discriminatie die je ondergaat’, dook in de jaren 60 op tijdens de Afro-Amerikaanse burgerrechtenbeweging in de Verenigde Staten, aldus Rosier. ‘De term is oorspronkelijk emancipatorisch bedoeld, maar wordt op twee manieren verkeerd gebruikt.’
Aan de ene kant heeft de betekenis van woke aan kracht verloren. Dit komt vaker voor wanneer woorden veel gebruikt worden, legt Rosier uit. Nu verwijst ‘woke zijn’ vaak slechts naar ‘een oppervlakkige vorm van engagement’. Aan de andere kant, zijn het net ‘zij die de term willen bestrijden’ die vooral de afleiding ‘wokisme’ gebruiken. De vage term wordt benut ‘om mensen die verschillende vormen van discriminatie willen aanpakken, hierop aan te vallen’, vervolgt de linguïste.
Toch gebeurt het ook dat activisten deze term, ondanks de negatieve connotaties, opnieuw toe-eigenen en met trots dragen, net zoals andere aanvankelijk beledigende termen, zoals ‘queer’.
Paniekcultuur
Het gebruik van de term ‘wokisme’ maakt deel uit van een ‘soort paniekcultuur, waarbij activisme en de strijd tegen discriminatie worden geassocieerd met zuiverende bewegingen’, vervolgt de taalkundige. ‘Dit kan gevaarlijk zijn. Er heerst een angstcultuur, alsof de geschiedenis zou kunnen worden uitgewist door standbeelden te verwijderen, maar archieven en documenten met getuigenissen over gruweldaden blijven gewoon voortbestaan. Deze paniekcultuur wordt gebruikt om de strijd voor gelijkheid tegen te gaan,’ concludeert Rosier.
