Waarom ik misselijk word van #SquadGoals

Pff, ik weet het niet Kanye. Misschien is het omdat ik als kind tijdens de middagpauze van school naar huis kon en het harde refterleven aan mij voorbij zag gaan dat ik nooit echt deel heb uitgemaakt van kliekjes. De nerds, de populaire tafel, de meisjes die hun gevoelens wegeten en de meisjes die niet eten. Ik heb geen idee of die groepen er echt waren op school, ik ken ze uit de films. De enige kliek die ik me herinner was er eentje in het derde leerjaar: kinderen verzameld in de stille hoek van de speelplaats met onze tamagotchi’s in de hand. Vermoedelijk anno 2016 ingewisseld voor de iPhone. Je hebt er een, je hoort erbij. Anders pech.

Als buitenstaander geloofde ik steeds dat in een kliek zitten ergens wel in je voordeel moest spelen. Wie voelt zich nu niet sterker in groep? Laatst besefte ik de onzin van dat idee. Ik raakte op een avond verdwaald in de donkere krochten van het wereldwijde web en keek een tien minuten durend fragment uit van The Late Late Show with James Corden. Een Amerikaans praatprogramma dat Kendall Jenner te gast had. Toegegeven, zo ver moet ik dus niet in die krochten getuimeld zijn: het model is tegenwoordig overal waar je kijkt. De vrouw werd een aantal lastige vragen voorgeschoteld, samen met een reeks voze dingen die bij het niet beantwoorden van de vragen door het strot naar de maag moesten. Walvissperma, stierenkloten, vogelspeeksel. Dat laatste leek me het ranzigst, of het nu zoute gelei of echt was.

‘Wie is je minst favoriete lid van Taylor Swifts squad?’, was de vraag die Jenner – met enige paniek in haar blik – besloot naast zich neer te leggen om het glas spuw achterover te slaan (lees: voorzichtig van te nippen).

Swifts vrouwenbende moet de hel zijn, besloot ik.

Sinds haar tournee voor het album 1989 in 2015 begon, verzamelt de popster de belangrijkste vrouwen van het moment achter zich. Of toch de grote, slanke, blanke vrouwen van het moment. Een ideaalbeeld dat bovendien – naar mijn mening – problematisch voorgedragen wordt als doel: #SquadGoals.

Lena Dunham vormde een van de weinige uitzonderingen op die regel. Maar zei achteraf dat ze zich ‘mollig en klein’ voelde op dat podium tussen de vele modellen. En als iemand zelfzeker als Dunham zich al zo gaat voelen, wat is de impact op het publiek van tienermeisjes?

De vergelijking met de Queen Bees en Wannabes uit het tot cultfilm uitgegroeide Mean Girls moet je niet ver zoeken. Net zoals Taylor Swift en haar trouwe garde de term feminisme een eigen invulling geven, schreven de Plastics Regina George, Gretchen Wieners en Karen Smith de regels een decennium geleden uit op school: ‘I mean, that’s just like the rules of feminism’. Hoewel Mean Girls fictie is en overloopt van de stereotypen, geeft het een belangrijk verschil weer tussen vrouwen die elkaar steunen als individuen met hun eigen specifieke talenten en ambities, en vrouwen die misbruik maken van een vals gevoel van samenhorigheid om aan de top te geraken.

Wanneer sociale media en mainstream media#SquadGoals en de kliek en Queen Bee die erachter zitten op een troon plaatsen, blijkt dat we duidelijk niets geleerd hebben.

Toegegeven, het is niet helemaal tof dat misogynie in die film enkel aan de vrouw zelf te wijten lijkt (de mannen leunen lekker achterover en kijken hoe de meisjes elkaar kapotmaken zonder dat zij voor enige seksistische inbreng moeten zorgen). Maar het kaart wel aan dat kliekjes destructief zijn. En wanneer sociale media en mainstream media#SquadGoals en de kliek en Queen Bee die erachter zitten op een troon plaatsen, blijkt dat we meer dan tien jaar later duidelijk niets geleerd hebben.

Vrouwen en meisjes voelen een enorme druk om erbij te horen. Om te voldoen aan de standaarden die voor hen uitgestippeld zijn. De media hebben inderdaad een rol in het uitlijnen van die rolpatronen. Maar Rosalind Wiseman wijst vooral op de negatieve invloed van kliekjes in haar boek waarbij ze ouders raad geeft om hun dochters die squads te helpen overleven. Want zo zijn het volgens Wiseman meisjes zelf – niet de media – die erop zullen toezien dat andere vrouwen de verwachtingen naleven: op vlak van kledij, verschijning, interesse in jongens, gedrag. De Mean Girls bestaan echt en leven voort ook lang nadat ze de schoolbanken ontgroeid zijn.

Terwijl mannen doorgaans naar fysiek geweld grijpen om hun positie in de sociale hiërarchie te verzekeren, hebben vrouwen meer impliciete manieren aangeleerd om hun agressie en woede te uiten. Relationele agressie is er een van. Het is dat gedrag waarbij iemand gekwetst wordt door schadelijke of manipulatieve relaties: thuis, op het werk en op school. Iets wat dus onder de radar kan gebeuren en vooral bij vrouwen voorkomt in een samenleving die verwacht dat ze zich lief en behoorlijk gedragen. Het is een opportunistische techniek om op die sociale ladder te klimmen.

Als we dit gedrag zo gemakkelijk herkennen op de speelplaats, waarom lijken we dan blind voor Taylor Swifts zelfpromotie onder het mom van feminisme?

Misschien omdat we vrezen kattig genoemd te worden mochten we openlijk kritiek uiten op iemand die zo veel vrouwen onder haar vleugels neemt. ‘We willen niet zoals andere generaties zijn die berucht zijn om hun vinnigheid. We willen gewoon de nieuwe generatie zijn’, stelde trouw squad-lid Gigi Hadid – duidelijk even bang voor die veroordeling – in een interview met Elle Canada. Maar ze scheert zo volledige generaties over dezelfde kattige kam. Iets wat typische complimenten onder vrouwen versterkt: ‘Je bent niet zoals de andere meisjes’, ‘Ik ben meer een van de jongens’. Vrouwen willen niet geassocieerd worden met het negatieve beeld dat doorgaans van hen wordt afgeschilderd. Een positief imago wordt zo losgekoppeld van het feminiene.

Het kliekje van Swift is elitair, polariserend en exclusief, wat haaks staat op de inclusiviteit waar feminisme rond zou moeten draaien. Maar het afschrijven van Taylor Swift als feministe omdat ze in mijn ogen niet voldoende feministisch is, is allicht even fout.

Er zullen feministen zijn die graag in #BFF en #SquadGoals spreken en van mening zijn dat alle vrouwen elkaar moeten steunen ongeacht wie ze zijn. En er zullen feministen zijn die focussen op gelijkheid in wat nog steeds vooral een mannenwereld is zonder daar een exclusieve vrouwenclub voor te moeten oprichten. Ik onthou vooral dat er feministen zijn, met welke invulling ook; een teken dat de strijd voor geen enkele vrouw gestreden is.

Wided Bouchrika