Vrijen zonder beperkingen: seksuele dienstverleners doen hun verhaal

Voor ouderen en mensen met een beperking is een seksueel dienstverlener vaak de enige manier om lichamelijke intimiteit te beleven. Drie vrijwilligers vertelden ons hoe zij dat werk ervaren: “Het laatste wat mensen nodig hebben, is medelijden.”

JOHANNA (60)

Enkele jaren geleden zag ik een tv-programma waarin seksuele hulpverlening aan bod kwam. Het werk interesseerde me meteen. Omdat ik nieuwsgierig ben en mezelf wil blijven ontwikkelen, maar ook omdat ik iets wilde doen met inzichten en levenservaring die ik als administratief bediende niet meteen kwijt kon. Al was ik er nooit aan begonnen zonder een organisatie als Aditi (zie p. 24). De screening van cliënten en coaching van seksuele dienstverleners maakten dat ik me veilig voelde om eraan te beginnen. Even belangrijk was het akkoord van mijn partner, een ruimdenkende man die snapt dat seksuele dienstverlening geen lustbeleving is. Hij kent me goed genoeg om te begrijpen waarom ik dit wil doen.’

Allemaal onvolmaakt

‘Ik heb me nooit afgevraagd of ik het werk wel zou aankunnen. Een heel zwaarlijvige man verplaatsen zonder aangepaste voorzieningen is moeilijk, maar ik sluit niemand uit. Een angstige man die al jaren niet meer buitenkomt, een tachtiger die zich eenzaam voelt, iemand met een verlamming of schizofrenie: ik benader iedereen met dezelfde openheid. Hoe meer ik van de menselijke aard ontdek, hoe meer ik trouwens denk dat we allemaal onvolmaakt zijn. Als je ziet hoe ook geweldig intelligente mensen zich soms in krankzinnige bochten wringen – wie is er dan beperkt?

Hoe dan ook kan ik bij een ontmoeting met niets anders bezig zijn. Het gaat om mensen die door hun beperking of ouderdom onvoorspelbaar kunnen reageren, en dus moet ik mentaal en fysiek gefocust zijn. Als seksueel dienstverlener moet je ook goed naar jezelf luisteren: niet meer afspraken maken dan je aankunt, en geen opdrachten aannemen als je niet lekker in je vel zit of merkt dat je de problemen van je cliënten mee naar huis begint te nemen.’

Laatste wens

‘Wat ik doe, is altijd tweerichtingsverkeer: een kwestie van geven én krijgen. Zo herinner ik me nog goed de kracht en dankbaarheid van een al wat oudere man die door parkinson nauwelijks nog kon spreken. Om een uurtje met mij door te kunnen brengen en zich weer even een man te voelen, had hij drie dagen lang geen medicatie genomen.

Bij een andere ontmoeting maakte ik kennis met een veertiger die zwaar leed onder zijn aangeboren verlamming en in samenspraak met zijn familie en dokters voor euthanasie had gekozen. Voor het zover was, wilde hij nog eens een vrouw voelen, en dus had zijn familie een afspraak gemaakt en alles voorzien om – enkele uren voor hij uit het leven zou stappen – zijn laatste wens in vervulling te brengen. Een intens moment waarvan die jongen niet alleen enorm genoot, maar waarbij hij me ook zijn hele leven vertelde. Het klinkt raar, maar in plaats van daar achteraf niet goed van te zijn, heb ik me een week lang gelukzalig gevoeld. Alsof alle positieve energie van dat gebeuren, het gelukkig maken van die jongen en zijn naasten, me volledig vervuld had.’

MELANIE (31)

Op mijn twintigste was ik woonbegeleider van mensen met een mentale beperking. Mensen van wie ik algauw begreep dat ze net als iedereen nood hebben aan genegenheid en intimiteit. Alleen komen ze daar door hun beperking niet aan toe, sommigen kunnen niet eens praten over hun verlangens. Velen worden jarenlang alleen aangeraakt om gewassen of aangekleed te worden. Niet om te knuffelen, want dat staan de regels voor begeleiders en verzorgers niet toe.

Dat leidt uiteraard tot problemen. Zelf maakte ik het weleens mee dat mannen schunnige opmerkingen maakten of naar mijn borsten of billen grepen. Anderen masturbeerden dan weer in het bijzijn van andere mensen. Maar het ergste was dat men zulke voorvallen behandelde als ongewenst gedrag dat afgestraft moest worden, niet als een signaal of vraag om hulp. Mensen in nood zien, maar er zelf niets aan kunnen doen: dat vond ik heel beklemmend.’

Knuffelen op de bank

‘Twee jaar geleden zette ik de stap naar seksuele dienstverlening, meestal bij mensen met een mentale of fysieke beperking thuis. Wanneer iemand niet zelfstandig woont, kan het gebeuren dat andere familieleden in de buurt zijn. Wat goed dat je iemand zo ondersteunt, denk ik dan.

Seks is slechts één mogelijkheid. Soms is daar geen sprake van omdat de cliënt het niet wil of er niet toe in staat is. Maar de daad op zich is meestal bijzaak. Mensen zoeken in de eerste plaats menselijke warmte, en dan is een streling over je rug, wat knuffelen op de bank of naakt tegen elkaar aan liggen soms genoeg.

Ik ga altijd stap voor stap te werk. Omdat mensen vaak onervaren en bloednerveus zijn, maar ook omdat velen moeite hebben om aan te geven wat ze prettig vinden. Voor iemand met het verstandelijke niveau van een kind of een cliënt die enkel met de ogen communiceert, is dat ook moeilijk. Als je te snel gaat en niet vraagt of iets wel goed aanvoelt, kun je meer kwaad dan goed doen. Vaak is ook seksuele vorming nodig. Mannen die niet meer weten dan wat ze in porno zien, hebben geen flauw idee hoe je met een vrouw omgaat.

Het moet een beetje klikken, en ik kan niets tegen mijn zin doen. Zo doe ik niet aan zoenen, anale seks of sm-toestanden, en ik draag ook geen kleding waarin ik mezelf niet ben. Ook een onoverbrugbaar leeftijdsverschil of een vrouwonvriendelijke houding zijn voor mij duidelijke no-go’s. Iedere seksueel dienstverlener heeft zijn grenzen, en die moet je in dit werk goed bewaken.’

Het grotere geheel

‘Het mooie aan dit werk is dat je echt iets betekent voor iemand. Voor het eerst of na lange tijd weer aangeraakt worden, iemand die naakt tegen je aan ligt: mensen huilen soms van geluk. Vaak bouw je mettertijd een band op met elkaar en zie je cliënten ook evolueren: dankzij de dienstverlening bloeien ze op en ontwikkelen ze een beter zelfbeeld. Het is me ook al overkomen dat cliënten de dienstverlening stopzetten omdat ze iemand hebben leren kennen – prachtig toch?

Mijn vrienden en naaste familieleden snappen dat het menselijke aspect me op het lijf geschreven is. Bij hen is mijn werk geen taboe. Maar ik ga enkel in op vragen van cliënten die niet in mijn eigen streek wonen. Niet omdat ik me schaam, maar omdat ik graag kinderen wil. Mensen staan soms nog heel bekrompen en veroordelend tegenover dit werk, en dat wil ik mijn kinderen op het schoolplein straks besparen.

Daten is met dit werk niet evident. De eerste man die ik erover vertelde, kon het totaal niet plaatsen. Die vond het vies en noemde me net geen hoer. De tweede had meer begrip, maar vroeg me toch om ermee te stoppen. Dat had ik er niet voor over. Want dan moet ik iets opgeven dat ikzelf enorm waardevol vind en waar ik helemaal mezelf in kan zijn. Iemand vertelde me ooit dat ik mijn eigen geluk opoffer voor het grotere geheel, maar zo ervaar ik het niet. Dit werk maakt mij zelf ook gelukkig.’

XAVIER (51)

Ik doe dit werk boven op mijn job in de logistieke sector. Uit overtuiging: omdat ik van mening ben dat iedereen recht heeft op warmte en genegenheid, en dat ook nodig heeft om zich goed te voelen. Enkele jaren geleden belandde mijn moeder na een val in een tijdelijke voorziening. Daar had ik al ervaren hoe fijn andere bewoners het vonden als ik een babbeltje met hen sloeg of wanneer we samen een wandeling maakten – en daar werd ik dan weer blij van. Geld is zowat de slechtste reden om seksueel dienstverlener te worden. De vergoeding is beperkt, zeker als je de verplaatsingen meerekent, en het werk is er ook te delicaat voor. Wij geven mensen in een kwetsbare positie iets dat ze nauwelijks of nooit op een andere manier kunnen vinden – dan moet je je oprecht om hen bekommeren. Goudzoekers vallen tijdens de selectieprocedure van Aditi trouwens snel door de mand, net als mannen die het enkel om seks te doen is.’

Sparen voor seks

‘De fysieke of mentale beperking van mijn cliënten zie ik niet meer. Ik moet enkel weten welke zorgen al dan niet mogelijk zijn en met welke medische kwalen of apparatuur ik rekening moet houden. Denk aan het verplaatsen van een zwaarlijvige man met een open rug: dat wil ik dan op de voor hem meest comfortabele manier doen. Aditi bezorgt ons op voorhand de nodige informatie en zelf kan ik met alles om.

Het laatste wat mensen nodig hebben, is medelijden. Ik heb een klein hartje en zie via dit werk dingen die me aangrijpen, maar daar merkt een cliënt niets van. Daarom doet iemand met een misvorming, verlamming of het syndroom van Down juist een beroep op ons: om zichzelf te kunnen zijn, en even gewoon normaal. De mannen die ik bezoek zijn ook niet zielig, integendeel. Ondanks hun beperking zie ik nog veel levensvreugde. Ook bij mensen die op een klein kamertje in een voorziening wonen en de klok rond hulp nodig hebben, of mensen die door een ongeluk nagenoeg al hun lichamelijke vermogens verliezen. Daar heb ik veel respect voor.

Om seksuele dienstverlening vragen, is al een moedige stap op zich. Zeker wanneer je je familie of begeleiding om geld moet vragen. Vaak sparen mensen er ook echt voor. Een van mijn cliënten, iemand die een beperkte toelage ontvangt, legt elke maand twintig euro opzij. Als we elkaar na vier maanden ontmoeten, vliegt die man me om de nek. ( lacht) Een afspraak verzetten is niet evident: mensen kijken er zo erg naar uit dat zoiets behoorlijk hard aankomt.’

Geen geheimdoenerij

‘Mijn partner en beste vrienden staan helemaal achter wat ik doe, maar bij mijn familie en collega’s ben ik discreet over mijn werk. Het vreemde is dat mensen op zich zelden problemen hebben met het principe van seksuele dienstverlening. Zeker wanneer ze al wat ouder zijn en in hun privéleven al een heel parcours afgelegd hebben. Dat verandert wanneer het over dienstverlening voor hun eigen moeder of zoon gaat, of wanneer een van hun eigen kennissen dit werk doet. Dan ligt het allemaal een stuk gevoeliger.

Gelukkig begint het taboe stilaan te verdwijnen, onder meer dankzij de inspanningen van Aditi en de aandacht voor het thema in programma’s als Thuis. Familie en begeleiders schakelen makkelijker onze hulp in, en in veel rusthuizen en voorzieningen kunnen we ons nu gewoon aanmelden, zonder geheimdoenerij. De erkenning van het nut van seksuele dienstverlening en het positieve effect ervan op het welzijn van mensen neemt toe. Weet je dat ik cliënten soms een ander mens zie worden? Mannen die anders nors of een gesloten boek zijn, maar na een uur samen helemaal loskomen. Vaak is het dan dat de gesprekken beginnen, nadat ze zijn klaargekomen.’