Ver weg in een boek: tien boekenliefhebbers selecteren elk hun drie favorieten

Van literaire klassieker tot sprookje, van thriller tot kunstboek, tien boekenliefhebbers stellen hun favorieten voor. Ze selecteerden elk een recente roman, een beklijvende klassieker en een verrassende aanrader, goed voor dertig keer doorlezen deze zomer.

In Schuld beschrijft Walter van den Berg het leven in het rauwe milieu van Amsterdam Nieuw-West, waarin personages door de diepste ellende moeten ploeteren. Mensen willen wel, maar kunnen niet. En iedereen heeft wel érgens schuld aan. De helaasheid der dingen voor stedelingen.

Tijdens mijn studie Germaanse werd Jane Austens Pride and Prejudice door mannelijke medestudenten soms afgedaan als een vrouwenboek. Geheel onterecht uiteraard. Het is een ménsenboek, waarin passionele emoties hevig woeden onder een laag schijnbare afstandelijkheid. En, toegegeven, Mr. Darcy zal voor mijn geestesoog immer de gedaante van de bekoorlijke Colin Firth aannemen.

Patti Smith schrijft in Just Kids zo mooi over het New York van de jaren zestig en zeventig, over het romantische kunstenaarschap. Geen huis, geen geld, veel kunst. Het opwindende leven van een ware vrije geest.

Heb je je, terwijl je in de zon ligt, al eens afgevraagd waar die zon vandaan komt? Waar überhaupt alles vandaan komt? Wetenschapper David Bercovici legt in Het begin van alles het ontstaan van het heelal én de mens uit, in amper tweehonderd pagina’s.

Als de hitte je te veel wordt, kun je naar de ijzingwekkende roman American Psycho grijpen. Bret Easton Ellis leidt je naar een gruwelijke afdaling in de hel van het yuppiebestaan, mét cameo voor Donald Trump. Niet voor mensen met een zwakke maag.

Een verrassend boek is Atlas van afgelegen eilanden. Judith Schalansky beschrijft vijftig eilanden, die ze weliswaar nooit bezocht heeft. Hoewel het opgebouwd is als een atlas, kun je het ook als een roman lezen, want elk eiland herbergt een eigen bijzonder verhaal.

Metv mensen slaagt Juli Zeh erin om een prachtig portret te maken van kleurrijke personages in een ex-DDR-dorpje. De intriges tussen de bewoners houden de lezer in spanning tot en met het bijzondere einde.

Een onberispelijke man is het eerste deel van een oorspronkelijk al in 2004 verschenen boek van Jane Gardam. We maken kennis met Old Filth, een rechter uit Hongkong die na een onberispelijke carrière terugkeert naar het Engelse platteland, en er geconfronteerd wordt met demonen uit zijn kindertijd. Dit boek heeft alles om een klassieker te worden. Ik kijk in ieder geval uit naar het tweede deel van deze trilogie van de grand old lady van de Engelse literatuur.

Wat we niet kunnen weten is een filosofische, wiskundige maar vooral spannende zoektocht langs de ‘randen van onze kennis’, zoals de ondertitel luidt. ‘Wat is waar?’ en ‘wat kunnen we weten?’ zijn de centrale vragen in dit boek van Marcus du Sautoy.

Passa Porta, Antoine Dansaertstraat 46, 1000 Brussel, passaporta.be

De bekeerlinge van Stefan Hertmans is een meeslepende roman waarin het heden en het verleden op meesterlijke wijze in elkaar geweven zijn. Een onweerstaanbare combinatie van vertelkracht en poëzie op een historisch canvas. Zo’n boek dat ik niet meer kon wegleggen eens ik erin begonnen was, en dat me verweesd achterliet eens ik het uitgelezen had.

Een fijne klassieker is Reis naar het einde van de nacht van Louis-Ferdinand Céline. De avonturen van Bardamu, die je gidsen langs de meest woelige perioden uit de eerste helft van de twintigste eeuw, leveren verpletterende inzichten over de banaliteit en de zinloosheid van het menselijke bestaan. La condition humaine beschreven in een dwingende, verbluffende stijl. Een ’trip’ van een leeservaring.

De boeken van Malcolm Gladwell ontdekte ik toevallig in een boekenmolentje op een Amerikaanse luchthaven, maar heb ik ondertussen ook teruggevonden in het Nederlands. Uitblinkers, Het beslissende moment, Intuïtie en David en Goliath leveren boeiende inzichten uit de psychologie, sociale wetenschappen, geschiedenis, business en politiek die je met andere ogen doen kijken naar de wereld van vandaag.

De nieuwe roman van Pulitzerprijswinnaar Annie Proulx was het wachten waard. Schorshuiden vertelt het verhaal van de nakomelingen van twee blanke kolonisten die op zoek naar geld aankwamen in Noord-Amerika. In wezen gaat het over de relatie tussen onderdrukkers en onderdrukten, tussen mens en natuur – met een prominente rol voor het bos – en over het hebzuchtige kapitalisme. Het is een dik boek met een boodschap, maar de verteldrift van Proulx neemt je zonder probleem achthonderd pagina’s mee in deze geschiedenis.

Het hart is een eenzame jager is een terecht weer opgevist literair pareltje. Carson McCullers volgt personages in een kleine gemeenschap tijdens hun dagelijkse strijd met het harde leven op het Amerikaanse platteland in de jaren dertig. Ze doet dat in een fantastisch heldere stijl: met weinig woorden weet ze veel te zeggen. Het boek kreeg me helemaal in zijn greep omdat het erg beklijvend vertelt over de veerkracht van de mens.

Antropologe en rasvertelster Marita de Sterck bundelt in Wreed schoon sprookjes van over de hele wereld en gaat op zoek naar verschillen en gelijkenissen. Ze doet dat ongecensureerd en in een vlotte stijl, zonder de sprookjes te verkinderen. Maak kennis met assepoesters uit alle continenten, duivels en heksen, slimme meisjes en dappere vrouwen, liefde en lust in alle mogelijke vormen.

De Groene Waterman, Wolstraat 7, 2000 Antwerpen, groenewaterman.mijnboekhandelaar.com

Ik kan niet anders dan het prijsbeest van Jeroen Olyslaegers – winnaar van de vak- én lezersjury – naar voren schuiven. Wil speelt zich af in het beklemmende Antwerpen van de Tweede Wereldoorlog. Verteller Wilfried Wils doet zijn relaas aan een achterkleinkind, een verhaal over lafheid en kuddegeest dat je in verwarring achterlaat. Ik heb het haast in één ruk uitgelezen.

John Edward Williams schreef met Stoner een indrukwekkend epos over een bescheiden man, dit is mijn all-time klassieker. De Amerikaanse docent William Stoner verdeelt zijn tijd en zijn liefde tussen de literatuur en zijn vrouw en kind. Maar zijn universitaire carrière slabakt, zijn huwelijk mislukt, zijn vrouw zet hun dochter tegen hem op. Stoner aanvaardt stoïcijns, maar blijft kwetsbaar en menselijk. In dit boek las ik de mooiste sterfscène ooit.

Een paar keer per jaar neem ik het omvangrijke A Photographer’s Life uit de kast om naar die adembenemende foto’s van Annie Leibovitz te kijken. Een trip is het: internationale celebrity’s, kunstenaars, landschappen, heel veel familiemomenten – Annies moeder ging bijvoorbeeld graag zwemmen. Ook de ziekte van haar partner en auteur Susan Sontag brengt Leibovitz in beeld, van het moment dat ze kanker kreeg, de aftakeling, tot het laatste moment, opgebaard.

De Ondergrondse spoorlijn van Colson Whitehead, over een slavin op een katoenplantage die besluit te vluchten, is geen klassiek slavenverhaal maar een razend spannende roadtrip door de zuidelijke staten van de VS. Dit boek heeft me niet losgelaten, het is een alternatieve geschiedenis van de slavernij in de VS, geschreven in een aparte, erg leesbare stijl die bij momenten doet denken aan Alice in Wonderland meets Quentin Tarentino.

Een boek dat me blijft achtervolgen is Het geheime dagboek van Adriaan Mole 13 3 /4 jaar van Sue Townsend. Tegen de achtergrond van het Engeland van de jaren tachtig gaat Adriaan gebukt onder het puber zijn. Pukkels, een eerste liefde, een moeder die feminist wordt en een werkloze vader, overgoten met een oer-Britse soundtrack en de nodige humor. Het gaf me plezier in het lezen op een leeftijd dat je boeken het liefst wegkeilt. Ik heb het onlangs nog eens teruggelezen en het blijft geweldig.

The Palomar is het kookboek van het gelijknamige restaurant in Londen. Het is een trip door de keuken van het moderne Jeruzalem, geïnspireerd door de smeltkroes die het Midden-Oosten is. Verwacht in het restaurant geen grote etiquette en een gedekte tafel, wel een uitbundige vakantiesfeer met vrienden, heerlijk eten en een nineties beat op de achtergrond.

’t Stad leest, Steenhouwersvest 16, 2000 Antwerpen

Iedereen zou minstens een klein stukje moeten proeven van Marjolijn van Heemstra. Ik kende haar al als dichter en theatermaker en sinds kort ook als romancier. In En we noemen hem doet de nakende geboorte van haar eerste kind Marjolijn op zoek gaan naar een naam. Daarvoor duikt ze de familiegeschiedenis in. Op de haar zo kenmerkende manier schotelt ze de lezer ethische vraagstukken voor en plaatst ze op quasi onschuldige wijze weerhaakjes onder ons vel. Tegelijk schetst ze zo een beeld van de huidige generatie dertigers.

Onlangs las ik voor het eerst A Clockwork Orange. Het ‘Nadsat’ – de taal die AnthonyBurgess uit zijn duim zoog – is onwaarschijnlijk straf en hilarisch. Weinig mensen weten overigens dat het boek oorspronkelijk een happy end had. De Amerikaanse uitgever liet dit laatste hoofdstuk schrappen, en zo kennen we ook de verfilming van Stanley Kubrick met een minder rooskleurige afloop. De uitgave van Penguin Modern Classics staat vol interviews en essays van en met Burgess en Kubrick. Must read!

In Catching the Big Fish verbindt David Lynch transcendente meditatie naadloos met het maken van een kunstwerk, in zijn geval meestal film. Een mooi klein boekje om te besnuffelen en je door te laten inspireren.

Buchbar, Scheldestraat 79, 2000 Antwerpen

Een boek waarin ik veel potloodstreepjes in de marge heb gezet bij slimme en geestige formuleringen, is Kind van de verzorgingsstaat van Rob van Essen. Een essay van iemand die rondzwerft in de stad en verhalen sprokkelt. Iets tussen Nescio en Carmiggelt qua stijl en levenshouding, maar Van Essen beseft dat hij bij deze auteurs iets te veel tevreden achteroverleunt, hij zoekt en vindt een eigen stem: “Als je jezelf een beetje stofvrij en soepel wilt houden, moet je op een gegeven moment geen tevreden lezer meer willen zijn.” Ik was een tevreden lezer omdat Van Essen zichzelf (en mij) betrapt op wat we vanzelfsprekend vinden in het leven in het algemeen en de verzorgingsstaat in het bijzonder.

De klassiekers die ik wil herlezen blijken vaak uit Privé-Domein te komen, een onovertroffen serie. Zo herlees ik nu Spelen met stof van de Montherlant. En ik leer veel bij over de mens in het algemeen en mezelf in het bijzonder: “De mens lijkt vast te zitten aan een touw: zestig jaar lang graast hij in dezelfde cirkel. Maar het is geen vreemde instantie die het uiteinde vasthoudt, hij is het zelf.”

Wat ik de voorbije jaren vaak cadeau deed zijn de kortverhalen van Lydia Davis. Het zijn blikopeners voor op een terras, een beetje lezen en beetje rondkijken: “I was too occupied with doing nothing”, schrijft Davis. Een interessante definitie van een goede vakantie. In ons taalgebied geniet ik mondjesmaat van de zkv (zeer korte verhalen) van A.L. Snijders, die schreef: “Maar ja, niet iedereen hoeft toch te leven? Er moeten toch ook mensen zijn die kijken naar het leven?” En kijk, wat de relatie Snijders & Davis betreft, word ik op mijn wenken bediend door een zopas verschenen boek. Davis vertaalde Snijders’ Grasses and Trees. Prachtig uitgegeven door uitgeverij AFDH.

De Spaanse auteur Rosa Montero kreeg van haar uitgever de vraag om een korte inleiding te schrijven bij het rouwdagboekje dat wetenschapster Marie Curie bijhield na de dood van haar man. Het absurde idee je nooit meer te zien werd een inleiding van tweehonderd pagina’s. Je leest het als non-fictie over het leven van Marie Curie, als roman of als een boek over rouwverwerking en over het leven. Dat de schrijfster worstelde met de dood van haar eigen man zit er heel subtiel en integer in verweven.

Laat je niet afschrikken door het aantal pagina’s (1300!) om Het achtste leven van de Georgische Nino Haratischwili te lezen. Het is een onwaarschijnlijk meeslepend familie-epos in de allerbeste Tolstoj-traditie, waarin zes generaties voor- en tegenspoed beleven in het Georgië van de woelige twintigste eeuw. Het boek bestaat uit acht boeken, in elk deel staat een andere vrouw uit de familie centraal. Na afloop wil je maar één ding: afreizen naar Georgië, dat ongelofelijk mooi moet zijn.

Het einde van de eenzaamheid sprak me meteen aan, puur om de titel. Het boek van Benedict Wells opent met een man die een motorongeluk krijgt, waarbij je je als lezer meteen de vraag stelt of het geen suïcidepoging was. Wat daarna volgt, is een levensverhaal vol mooie gedachten over de liefde, over jeugdtrauma’s en hoe je daaruit kunt leren.

Barbóék, Schrijnwerkersstraat 17, 3000 Leuven, barboek.be