The Sustainable Family: ‘Individuele acties maken wél het verschil’

Samen met hun twee zoontjes doopten Nikolas Sterck en Ellen Dictus zichzelf tot ‘Sustainable Family.’ Vandaag komt hun boek uit waarmee ze ook anderen willen inspireren tot een duurzame levensstijl. ‘Duurzaam leven betekent niet dat je aan kwaliteit inboet, integendeel.’

De missie van het koppel achter Sustainable Family is anderen te laten zien hoe duurzaamheid een verrijking kan zijn op zowel professioneel als persoonlijk vlak. Ellen haalde vorig jaar haar certificaat Voedingsleer aan de Cornell University en volgde een opleiding tot yogaleerkracht. In 2019 verkocht Nikolas de aandelen van zijn bedrijf om zich te storten op zijn andere passie: duurzaamheid.

Om te begrijpen waar jullie vandaag staan moeten we teruggaan in de tijd: hoe komt het dat jullie kozen voor een duurzame levensstijl?

Nikolas: ‘In de eerste plaats door de geboorte van onze zoontjes, Jules en Arthur. Wij leven op deze manier zodat zij een toekomst hebben. Daarnaast zijn Ellen en ik altijd al mensen geweest die graag dingen uitpluizen. Wanneer je dit onderwerp onder de loep neemt, dan besef je dat het echt wel nodig is. En ook dat een duurzame levensstijl niet enkel is weggelegd voor een kleine groep mensen. Wij zijn ervan overtuigd dat je niet moet inboeten aan luxe.’

Ellen: ‘Bij mij kwam het inzicht enkele jaren geleden toen ik plots aan de zwaarste vorm van astma leed. Zonder aanleiding zat ik ineens negen weken thuis. In die periode experimenteerde ik met voeding en door uitsluitend plantaardig te eten, was ik op twee maanden tijd terug gezond.’

Nikolas: ‘En dat is het waar het om gaat: duurzaamheid gaat over ecologie en klimaat, maar gaat ook hand in hand met je eigen gezondheid. Het is belangrijk dat je je goed voelt, want alleen zo kan je anderen inspireren en mee bijdragen aan een duurzame maatschappij. Met ons boek willen we mensen daar concreet mee helpen: we willen je laten zien dat je even comfortabel kunt leven, even lekker kunt eten en even mooie kleren kunt kopen zonder in te boeten. Want als je een plantaardige hamburger kan eten die exact even lekker is als de dierlijke variant -dat moment komt eraan- waarom zou je dan nog kiezen voor de dierlijke versie met alle nadelen op vlak van klimaat, dierenleed en gezondheid?’

Om jullie goed te voelen, zweren jullie bij bepaalde routines zoals yoga en meditatie. Wat betekenen die routines voor jullie?

Ellen: ‘Mediteren staat voor contact zoeken met jezelf en tegelijk loslaten: je gedachten observeren zonder te oordelen. Op die manier kan meditatie je helpen om je concentratievermogen te optimaliseren en situaties beter aan te kunnen.’

Nikolas: ‘Ik heb die rustmomenten heel hard nodig, maar vind mediteren niet makkelijk. Daar biedt yoga een uitkomst: je mediteert terwijl je lichaam bewegingen uitvoert. Doordat je gefocust bent op het bewegen, denk je even aan niets anders en ben je nadien ook productiever.’

Ellen: ‘Het helpt om elke dag een vast tijdstip in te plannen: zorg ervoor dat het op dezelfde plek is, op hetzelfde matje, in dezelfde kleren. Op die manier bereidt je mind zich erop voor. Ik geef ook online yogalessen en door alle positieve reacties merk ik dat mensen nood hebben aan die rustmomenten.’

Waarom blijft een duurzaam leven dan toch voor veel mensen een ver-van-hun bedshow?

Nikolas: ‘Je kan pas van gewoontes afstappen als veel mensen in je omgeving ook van die gewoontes afstappen, als het een gewoonte wordt om je gewoontes te doorbreken. Daarom is het voor veel mensen zo moeilijk om te stoppen met het eten van vlees: als niemand anders in je omgeving het doet, ga je veel minder geneigd zijn om het zelf ook te doen.’

Ellen: ‘Deels heeft het ook te maken met onwetendheid: aan de ene kant niet weten hoe je je leven moet veranderen, maar anderzijds ook niet weten hoe pakweg de voedingsindustrie werkt. Veel mensen kennen het verhaal achter vlees of zuivel niet.’

Nikolas: ‘In onze maatschappij is genoeg nooit genoeg: je moet ernaar streven om meer te bezitten, een grotere auto te kopen of mooier te gaan wonen. Ook wij zijn zo opgevoed en daar struikelen we nog elke dag over. Je moet jezelf constant afvragen: ‘Heb ik dit écht nodig of is het gewoon omdat iedereen het heeft dat ik dit ook wil hebben?’ ‘Gaat die vakantie naar Bali mij écht gelukkig maken of ben ik even gelukkig met een vakantie in de buurt?’ We dwingen onszelf om er elke keer bij stil te staan.’

Een gewoonte kan je pas doorbreken, als het een gewoonte wordt om gewoontes te doorbreken

Ellen: ‘Net daarom zijn individuele acties zo cruciaal: hoe meer mensen in een restaurant vragen om plantaardige melk bij de koffie, hoe meer die beweging in gang wordt gezet.’

Nikolas: ‘Want besef goed: geen enkele politieke partij of bedrijf gaat stappen ondernemen als daar geen vraag naar is vanuit de bevolking. Zij kunnen inderdaad het meest verwezenlijken, maar ze hebben ons wel nodig om aan te voelen dat er nood aan is. Wanneer 25 procent van de bevolking achter een idee staat komt er een kentering in de samenleving. Dat fenomeen heet the tipping point en zagen we ook bij slavernij en roken.’

Mei Plasticvrij is het uitgelezen moment om minder plastic te gebruiken. Soms kunnen we er echter niet omheen: ook plantaardige voeding wordt verpakt in plastic. Wat kunnen we daaraan doen?

Nikolas: ‘Plastic wordt enorm nadelig op het moment dat het in de natuur terechtkomt, zeker in de zee of de oceaan. Als jij maandenlang dezelfde plastic tas gebruikt om te gaan winkelen en deze niet in de natuur gooit, is er geen probleem. Het is wel een probleem als je elke keer een nieuwe tas koopt, omdat je zo de productie in stand houdt.’

‘Van single use plastics moeten we ontegensprekelijk afstappen, maar er zijn ook voordelen aan plastic verbonden: het is een heel licht materiaal, het is sterk en gaat lang mee. Als we geen voedingswaren meer zouden verpakken in plastic dan zou er veel meer food waste zijn. En de nadelen van voedselverspilling op het klimaat zijn veel drastischer dan die van plastic verpakkingen.’

‘Volgens de Universiteit van Antwerpen heeft 95 procent van de impact te maken met de voeding zelf en maar vijf procent met de verpakking. Dat is eigenlijk ook logisch: als je ziet hoeveel natuurlijke grondstoffen, water en uitstoot er nodig zijn voor de productie van een kilo biefstuk, dan is de plastic verpakking die errond zit te verwaarlozen. Daarom heeft een in plastic verpakte veggieburger uit de supermarkt nog steeds een kleinere impact dan een hamburger van de slager in je eigen doosje.’

Van de keuken naar de badkamer dan: wat zijn de voordelen van een blok zeep?

Nikolas: ‘Een merk dat zeepblokken aanbiedt denkt meestal meer na over ecologie en is sneller geneigd om natuurlijke ingrediënten te gebruiken. Een blok zeep gaat ook gewoon veel langer mee: één blok komt overeen met ongeveer drie plastic bussen. Zeep heeft geen verpakking nodig én je vervoert geen onnodig water. De marketing van bedrijven doet ons geloven dat zeep altijd in een bus moet zitten, terwijl dat gewoon een handig middel is om een merk te promoten. Met zeepblokken kun je eender welke shampoo of douchegel maken, aangepast aan jouw noden.’

Waarop moeten we letten als we een tandenborstel kopen?

Nikolas: ‘De productie van elektronica, zoals een elektrische tandenborstel, heeft een grote impact op het milieu. Dus tenzij je er al eentje in huis hebt, kies je best voor een houten tandenborstel gemaakt van bamboe. Wanneer je tandenborstel versleten is dan breek je de haartjes er gewoon af en gooi je die bij het restafval, de houten steel kan bij het GFT. Op die manier heeft je tandenborstel een veel kleinere impact.’

Zeep in een bus is gewoon een handig middel om een merk te promoten

Ellen: ‘Om tandpasta in een tube te vervangen kan je tandpastatabletjes in huis halen. Dat is geconcentreerde tandpasta zonder water. Het heeft geen verpakking nodig en is veel compacter en lichter, ideaal om te vervoeren.’

Nikolas: ‘Flossdraad is een heikele kwestie want het wordt van plastic gemaakt, maar ook in dit geval: je gooit je flossdraad niet in de natuur. Er zijn alternatieven die composteerbaar zijn maar die worden van zijde gemaakt en dat is een dierlijk materiaal. Er wordt wel gewerkt aan vegan flossdraden die in de GFT mogen, maar die zijn nog moeilijk te vinden.’

Recent was het nog Fashion Revolution Week, de week waarin er extra aandacht is voor transparantie in de modesector. Met welke dingen houden jullie rekening wanneer jullie een nieuw kledingstuk kopen?

Ellen: ‘Vroeger kocht ik heel impulsief en volgde ik de laatste trends op de voet, nu kopen we veel minder kledij. Een kledingstuk per maand, dat is de regel.’

Nikolas: ‘Voor jou, ik kom daar niet aan. (lacht) In ons boek staat een checklist die rekening houdt met drie factoren: waar is iets gemaakt? Van welk materiaal is het gemaakt? In welke werkomstandigheden is het geproduceerd? Het kan een hele opgave zijn om op alle drie die factoren goed te scoren, zeker de werkomstandigheden zijn soms moeilijk te achterhalen. Je kunt ervan uitgaan dat wanneer een merk of website dit niet vermeldt, het niet in orde is.’

‘Maar opgelet: het is niet omdat het wél op de website staat, dat een merk per se duurzaam is. Je voelt al snel aan of het om een marketingstunt gaat of niet. Wanneer het om een duurzaam merk gaat, dan gaan ze er alles doen om je mee te nemen in hun verhaal met filmpjes, interviews en blogartikels.’

Nikolas: ‘Veel mensen gaan in de winkel op zoek naar nieuwe kleren en kopen het nadien op Zalando: wij doen het andersom. Op Zalando kun je kledij filteren op vegan en duurzaam. Daar zit ook heel wat linnen tussen en ook dat is logisch: dit materiaal heeft een kleine impact en kan perfect lokaal gemaakt worden. Via die filters kan je leuke dingen spotten en nadien bij een Belgische handelaar of webshop kopen. Duurzame merken hebben soms wat moeite om door te breken, dus het is altijd goed om bij het merk zelf te kopen.’

Ellen: ‘Op de website COSH! kan je makkelijk zoeken naar duurzame winkels in je buurt.’

Om misvattingen uit de wereld te helpen: zijn duurzame kleren écht duurder?

Ellen: ‘Eigenlijk moet je de vraag omdraaien: wat is goedkoop? Een T-shirt dat vijf euro kost is misschien wel goedkoop voor jou, maar wie betaalt die prijs? Want er is altijd een dier, een mens of het milieu dat de prijs ervoor betaalt. Als je je gezond verstand gebruikt weet je ook dat er iets niet pluis is met zulke goedkope kleding. Daarnaast boeten goedkope stukken bijna altijd in aan kwaliteit. Als je dan bewust kiest voor een duurzaam tijdloos stuk, dan is dat een goede investering. Je betaalt op het moment zelf iets meer, maar omdat je bewuster kiest en minder kleren koopt, geef je nog altijd minder geld uit. Al na een paar maanden pluk je daar de vruchten van.’

Stel liever deze vraag: wat is goedkoop?

Nikolas: ‘En tik je toch liever goedkope stuks op de kop, dan is tweedehands kleding dé oplossing: daarvoor wordt immers niets nieuw geproduceerd.’

Ellen: ‘Heel vaak gaat het ook om topkleren die amper gedragen zijn. Het geeft een fijn gevoel om een uniek stuk te vinden voor een prijsje.’

We doen het al heel snel: een kledingstuk dat een of twee keer gedragen is in de was gooien. Hoe vaak moeten we nu echt onze kleren wassen?

Ellen: ‘Ik draag nu een jeans die ik een halfjaar geleden heb gekocht en ik heb die nog geen enkele keer gewassen. Als ik een vlekje maak dan verwijder ik dat met heet water. Voor één vlek hoeft het hele kledingstuk niet gewassen te worden.’

Nikolas: ‘Enkel wanneer de vlek er niet uitgaat of wanneer de kleding stinkt. En dan nog verdwijnt de geur vaak door het kledingstuk even te laten verluchten.’

Ellen: ‘Eens om de zoveel tijd ontsnap je toch niet aan het wassen, maar gebruik dan ecologisch wasmiddel zoals Ecover of Marcel’s Green Soap. Die merken menen het echt wel. In ons boek staat ook een receptje om je eigen wasmiddel te maken: super makkelijk. Als iedereen een beetje zijn best doet, dan komen we al een heel eind.’