Schattig zijn is geen talent

De wereld aan je voeten door met je wimpers te knipperen? Not done, zegt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae over de Miss Mini-België-verkiezingen. Meisjes leren dat ze zich maar beter lieflijk gedragen, is slecht voor de gelijkwaardigheid van meisjes en vrouwen.

Een missverkiezing voor meisjes tussen 6 en 13 jaar: zijn ze nu helemaal op hun hoofd gevallen? Gaan wij nu ook aan dié Amerikaanse onzin beginnen? Dit is intriest, en ik zou u in een paar kernzinnen willen uitleggen waarom, maar er is zoveel mis met schoonheidswedstrijden voor kinderen dat ik niet weet waar ik moet beginnen.

Eerst dit: ik heb een probleem met superlatieven als het om mensen gaat. Uiteraard vind ik net als elke ouder mijn kind het mooiste en het slimste dat ooit geboren werd. Haar met zoveel woorden zeggen dat ze mooier is dan een ander, zou suggereren dat ze beter is, en die les willen we haar niet meegeven. Ik wil haar leren dat zij perfect is zoals ze is, en dat iedereen perfect is zoals hij of zij is. Dat jezelf vergelijken met anderen geen zin heeft, en sterker nog, niet goed voor je is. Dat iedereen uniek is, en dat net dat het allermooiste is.

In een tijd dat zelfs Barbie een dikke kont mag hebben, is een schoonheidswedstrijd een stupide en achterhaald idee.

De kont van Barbie

Het klopt natuurlijk dat schoonheid mensen een economisch voordeel of een streepje voor kan opleveren. We moeten daar niet onnozel over doen. Mensen associëren vrouwelijke schoonheid met vruchtbaarheid, goedheid, gezondheid. Maar wat is schoonheid, en vooral, wie bepaalt wat mooi is? De mainstreamdefinitie van vrouwelijke schoonheid propageert niet alleen ideale maten, maar ook een een rimpelloze huid, glanzend haar, en vooral: koket gedrag. Daar komen we zo meteen op terug, maar laat ik nu al duidelijk zeggen hoe ik hierover denk: in een tijd dat zelfs Barbie een dikke kont mag hebben, is een schoonheidswedstrijd een stupide en achterhaald idee. Voor volwassen vrouwen, en voor kinderen. Zeker voor kinderen.

Dat volwassen vrouwen eraan deelnemen: tot daaraan toe. Dat is hun keuze. Het is niet omdat je uiterlijk voldoet aan een ideaal dat mij niet aanstaat, dat je daarom geen hersenen zou hebben die je goed weet te gebruiken. Maar er is een reden waarom men in de samenleving de jeugd nog niet aansprakelijk houdt voor de stommiteiten die ze uithaalt. Kinderen zijn volwassenen in opleiding. Ze apen ons na, zo zijn ze nu eenmaal geprogrammeerd. Het is aan volwassenen om hen tot zelfredzame individuen op te voeden, om hen te stimuleren om hun karakter en eigenheid te ontwikkelen. Maar wat leer je jonge meisjes met zo’n wedstrijd, behalve dat eigenheid en intelligentie niet relevant zijn als je lachkuiltjes maar diep genoeg zijn?

Zo’n wedstrijd suggereert dat de schattigste meer recht heeft op bescherming en hulp, en dat de lelijkaards hun plan maar moeten trekken.

Schattig = behoeftig

Want wat moeten die meisjes doen tijdens die verkiezing? Geen uitvinding tonen. Geen zelfgeschreven gedicht voorlezen. Geen plan bedenken om bedreigde diersoorten te redden. Nee, ze moeten defileren, en een stukje – een liedje, een dansje – ten berde brengen, waarna een jury de schattigste een titel, een kroontje en een flinke prijzenpot cadeau doet. Schattig, jawel.

Mijn arme kromme tenen. Hier word ik zo triest van. Schattig is immers niet alleen een kwestie van looks, maar ook van gedrag. Darwinistische biologen zien schattigheid als een teken van jeugd, maar ook van kwetsbaarheid, onschuld en behoeftig. Zo’n wedstrijd suggereert dat de schattigste meer recht heeft op bescherming en hulp, en dat de lelijkaards hun plan maar moeten trekken. En de jongens, maar in datzelfde denkpatroon leert men jongens vooral sterk en stoer zijn. Wat een manier om de vrouwen van de toekomst op te voeden. En mannen. Want hoewel feministen al eens het verwijt krijgen dat ze te luid roepen, het is nog lang niet luid genoeg als je leest hoe journalisten over vrouwen schrijven.

Begin deze week noemde een een redacteur van de VRT-nieuwssite deredactie.be Game of Thrones-actrice Gwendoline Christie, die de krijgsvrouw Brienne of Tarth speelt, onaantrekkelijk, struis en mannelijk. Dan denk ik: hebben jullie die vrouw al eens goed bekeken? Ze is groot, ja, maar straalt zelfs in een baljurk van Vivienne Westwood meer kracht uit dan de eerste de beste voetballer. Dat een ontwerpster als Westwood haar tot haar muze bombardeerde, verbaast me overigens niet: feminisme en punk attitude gaan hand in hand.

Vrouwen in Ghana

Een tijd geleden had ik voor Knack een interview met de Nederlandse documentairemaakster Sunny Bergman. Zij was voor een reportage in Ghana geweest, en vertelde me hoe het veranderende vrouwbeeld de positie van de vrouw daar geen deugd doet. In Ghana stond vrouwelijkheid altijd al gelijk aan kracht. Een sterke vrouw kon zichzelf beredderen. Maar vandaag scoort bevalligheid steeds hoger, vertelde ze. Vrouwen ruilden kracht in voor een iets dat hen kwetsbaar maakt, en dat komt hen niet ten goede.

Net omdat men die jonge meisjes leert hoe te behagen in plaats van hun kracht te tonen, vind ik zo’n Miss Mini-België-verkiezing een reactionair initiatief. Isabelle Simonis, de Waalse minister van Vrouwenrechten voor de Franse gemeenschap, wil dit soort verkiezingen overigens laten verbieden voor kinderen onder de dertien jaar. Terecht. Schattig kunnen knipperen met je oogleden is geen verdienste waar je prijzen voor moet uitdelen.