Anniek Gavriilakis (43) ontwerpt rituelen voor al wie iets te vieren, verwerken of af te sluiten heeft, en schreef er een boek over. De moed om haar zaak te starten en om zonder schrijfervaring het boek ‘Ritueel leven’ uit te brengen, vond ze onder meer bij kunstenares Marina Abramović die zich in haar extreemste performances zelfs fysiek liet kwetsen.
‘Als kind droomde ik ervan om later alleen op avontuur te gaan en niet, zoals veel meisjes, te trouwen in een witte jurk. Ik was hongerig naar nieuwe ervaringen, waardoor ik bijvoorbeeld tijdens mijn rechtenstudie Chinees ging leren en in het presidium cultuurreizen of opera-avonden organiseerde.
Achteraf bekeken zat ik toen aan de zijlijn te oefenen met mijn moed, want op de hoofdlijn – Wie ben ik echt? Welk leven ga ik leiden? – was ik nog niet klaar om af te wijken van de maatschappelijke norm die ik wel degelijk voelde.
Gelukkig kreeg ik dankzij mijn passie voor kunstgeschiedenis veel voeding van ongelooflijke artiestes zoals Frida Kahlo, Leonora Carrington en Marina Abramović. Van die laatste had ik rond mijn dertigste de autobiografie Walk Through Walls gelezen, waardoor ik nog meer besefte hoe onconventioneel haar pad was, hoe zij haar dromen niet liet ondersneeuwen door wat er verwacht werd. Ik wilde zo dicht mogelijk bij haar kunst komen en terwijl ik naar retrospectieven in Europa zocht, botste ik online op een Duits interview waarin ze zei: “Man muss bereit sein, von der Erde zu fallen.” Wat een wake-upcall! Wat een krachtig appel aan mijn ziel! Ik vroeg me direct af: hoe bereid ben ik?
Ik voelde ik dat ik mezelf had vastgereden in mijn relatie en, ondanks de angst en het verdriet dat een gezin breken veroorzaakt, stapte ik eruit.
Het citaat gaf me ook de permissie om meer te gaan leven naar mijn waarden, waardoor ik in de jaren erna behoorlijk veel omgooide. Zo voelde ik dat ik mezelf had vastgereden in mijn relatie en, ondanks de angst en het verdriet dat een gezin breken veroorzaakt, stapte ik eruit.
In de zeven volgende jaren als alleenstaande mama had ik een mix van mensen nodig: zij die me steunden, zij die Âkritiek gaven – dat hield me wakker – en zij die uitblonken in dappere zelfexpressie. Met name Abramović toonde mij de moed om je authentieke zelf te zijn en je minder aan te passen om anderen gerust te stellen. Zij is natuurlijk zéér uitgesproken, maar soms toont zo’n extreem voorbeeld je: wow, als zij zulke extreme dingen durft, zal mijn stapje ook wel lukken.
Pas op, die omwentelingen vroegen veel. Ook toen ik in 2020 stopte als directeur van Bond Zonder Naam – ik vond dat mijn verhaal daar na zeventien jaar klaar was – voelde ik me echt schuldig dat ik collega’s, vrijwilligers en de kwetsbare mensen met wie we werkten in de steek liet. Toch liet ik me “van de aarde vallen” en vandaag voel ik dagelijks hoe tevreden mij dat maakt.
Als ritueelontwerper mag ik koppels, families of teams begeleiden bij grote veranderingen, ik mag ze tot aan de klif brengen, waar ze dan zelf van afspringen – of niet; dat is ook oké. En vooral: ik mag schoonheid en troost brengen, en dat is precies waarvoor ik uiteindelijk herinnerd wil worden. Tot aan dat moment van sterven, het ultieme vallen, zal ik dus blijven oefenen in me overgeven aan wat het leven van mij vraagt. Door zelf het voorbeeld te geven, hoop ik mijn kinderen te leren hoe goed verandering kan uitdraaien. Ze zien alvast dat hun ouders, ondanks de veranderde vorm, in verbinding zijn gebleven.
Intussen heb ik een nieuwe liefde, en dat is dus niet omdat ik het alleen niet kan, maar omdat het leven met de juiste persoon aan je zijde nog beter is. Daarom blijft de raad van Abramović me zo ontroeren: in het discomfort dat er elke dag is – want het leven blijft licht en donker – vind je toch comfort, mits je bereid bent om het allemaal aan te gaan.’
Lees ook: Spreken is goud: vier ceremoniemeesters aan het woord
