De taal van de liefde: zo begrijp je je partner beter

Zeg het met bloemen, was ooit het advies. Maar hoe je iemand ‘zegt’ dat je hem of haar graag ziet, kan stevig verschillen, zo stelt de Amerikaanse auteur Gary Chapman. Wij zochten uit of hij gelijk heeft.

De 5 liefdestalen volgens Gary Chapman

My love language is coffee. My love language is buying you books. My love language is sarcasm. Er zijn zo van die memes die ietwat verwarrend zijn, tot iemand je uitlegt waar ze vandaan komen. De love languages die op sociale media, in populaire tv-series en in liefdesliedjes opduiken, zijn grapjes op basis van een populaire theorie die Gary Chapman, een Amerikaanse dominee die decennialang relatietherapie gaf aan ongelukkige koppels in zijn kerk, ontwikkelde. De man is van opleiding antropoloog, en weet dus dat communicatie tussen verschillende culturen alleen kan als ze elkaars taal spreken. Maar wat als dat ook bij koppels zo is, vroeg hij zich af tijdens zijn vele therapiesessies.

Een van de duidelijkste indicaties van de liefdestaal van je partner, is datgene waar hij of zij het vaakst kritiek op heeft.

Elk van ons wil graag gezien worden en ook zelf graag zien, stelt Chapman, het is onze diepste emotionele nood. Als we ons geliefd voelen, is het leven goed, als het lijkt of onze partner ons afwijst of onverschillig is, is het leven moeilijk. Om te weten of we geliefd zijn, moet de ander ons dat zeggen of tonen, maar de manier waarop we onze liefde duidelijk maken of hoe wij graag willen dat liefde ons getoond wordt, verschilt. We gebruiken volgens Chapman vijf verschillende liefdestalen en dé sleutel tot een goede relatie is de liefdestaal van je partner kennen en onder de knie krijgen. Dat is de enige manier om je partner het gevoel te geven dat er van hem of haar gehouden wordt. Als je elkaar niet kunt ‘vertellen’ dat je van elkaar houdt, ga je misschien twijfelen aan die liefde. Dat vreet aan je connectie, stelt Chapman, en voor je het weet is je partner niet meer de persoon met wie je zo veel mogelijk tijd wilt doorbrengen.

Hoe zeg jij het?

Laat ons beginnen met de liefdestaal die ook effectief taal is. Positieve, liefdevolle woorden. En nee, dat is niet alleen ‘ik zie je graag’ of ‘ik hou van jou’. Zoals Mark Twain schreef: ‘Ik kan twee maanden leven op een goed compliment.’ Pedagogen weten dat positieve, bemoedigende uitspraken eindeloos veel motiverender zijn dan welke strenge preek ook, en zo is het ook tussen twee geliefden, stelt Chapman. Een bemoedigend woordje geeft de ander een duwtje in de rug als hij of zij aan iets twijfelt, en een welgemikt complimentje is geen gefleem, maar het bewijs dat je je partner ziet, hoort en aanvoelt. Het gaat volgens Chapman niet alleen om het hardop zeggen dat je iemand graag ziet, maar ook om hoe je dat doet. Niet eisend, niet grof, maar mild en begrijpend.

Een tweede liefdestaal is qualitytime samen. Die kan een miljoen verschillende vormen aannemen, maar in essentie komt het neer op onverdeelde aandacht van je partner. Iets wat volgens Chapman in dit tijdperk van eindeloze afleiding steeds moeilijker wordt. Een echt goed gesprek, over ernstige, maar ook banale dingen, tijd om te delen wat er aan de hand is in je leven en hoofd, waarbij de ander echt naar je luistert zonder je meteen te onderbreken, al dan niet met advies.

Romantische relaties hebben sowieso een lichamelijk aspect, maar als je liefdestaal aanraking is, gaat het niet alleen over seksualiteit, stelt Chapman. ‘We zijn ons lichaam, en als je mijn lichaam aanraakt, raak je mij’, schrijft hij. ‘Seks is uiteraard een taal, een manier om de ander te laten voelen wat je voor hem of haar voelt, maar ook een knuffel, een schouderklopje, of het vasthouden van elkaars hand spreekt boekdelen. Uit onderzoek blijkt dat kinderen een gezonder emotioneel evenwicht hebben als ze genoeg aangeraakt worden, en dat is voor volwassenen niet anders.’ Aanrakingen kunnen heel bewust en aandachtig gebeuren, zoals een schoudermassage of voorspel, maar ook vluchtig en snel, denk aan een hand op een arm tijdens het voorbijlopen.

Een welgemikt cadeautje kan luider dan een honderdkoppig koor zeggen hoe graag je iemand ziet, en daarom is ook geschenken geven een liefdestaal in Chapmans theorie. ‘Een geschenk is een materieel symbool van liefde, het is iets wat je kunt vastnemen en dan weet je: mijn partner heeft aan mij gedacht.’ En nee, het moet niet altijd een diamanten ring of duur horloge zijn, een geschenk is iets wat je koopt, vindt of maakt, ook zonder speciale gelegenheid. En het hoeft niet eens een effectief geschenk te zijn, je kunt ook je gezelschap of tijd cadeau doen.

Iets doen voor de ander, van de was insteken of een lekkende kraan repareren over een kast in elkaar steken tot een reis boeken of de administratie regelen, behulpzaamheid is gewoon een ander woord voor voor elkaar zorgen, en dat is volgens Chapman de vijfde liefdestaal. Acts of service, noemt hij het. En gezien het feit dat huishoudelijke en andere niet-professionele taken een vaak terugkerend punt van discussie zijn voor heel wat koppels, zijn we geneigd hem te geloven.

Klagen over de afwas

Waarom we liefde associëren met complimenten, knuffels of cadeautjes, daar stelt Chapman zich geen diepgaande vragen bij. Misschien is het persoonlijkheid, achtergrond, het gezin waarin je bent opgegroeid, ervaringen… Wat hij wel zeker weet, is dat elk van ons een primaire en secundaire liefdestaal heeft, die waarschijnlijk ons hele leven stabiel blijft. We spreken soms ook dialecten. Niet alle complimenten, aanrakingen, qualitytime, cadeautjes of diensten zijn voor iedereen even waardevol. De een wil het liefst diamanten en duur design, de ander wil vaak kleine, zelfgemaakte dingen. De een vindt het liefdevol dat je elke dag de vaatwasser leegmaakt, de ander geniet ervan als je het sociale leven van het gezin regelt. De vijf talen zijn volgens Chapman universeel, maar ze zullen verschillen van cultuur tot cultuur. Misschien is aanraking je liefdestaal, maar woon je in een land waar kussen in het openbaar niet gesmaakt wordt. Maar Chapman is wel optimistisch. Hij is overtuigd van het feit dat je, met wat inspanning, elke taal kunt leren spreken, en dus ook die van je geliefde. Welke taal dat is, ontdek je door vragenlijsten in te vullen, te vragen wat de ander belangrijk vindt en goed te luisteren, en gezond verstand. Een van de duidelijkste indicaties van de liefdestaal van je partner is datgene waar hij of zij het vaakst kritiek op heeft.

Op zich klinkt het allemaal best logisch, al leest Chapmans boek The 5 Love Languages eerlijk gezegd alsof het in 1953 en niet in 1992 geschreven werd. Alle koppels die aan het woord komen zijn hetero, de vrouwen klagen dat hun man de afwas niet doet en de mannen dat vrouwen hun geschenken niet op prijs stellen. Maar ook al zijn de voorbeelden ietwat ouderwets, de theorie vindt weerklank.

Wat is er van aan?

Het liefdestalen-idee is de laatste 20 jaar een cultureel fenomeen geworden in de VS. Er zijn meer dan 20 miljoen exemplaren van Chapmans boek verkocht, het stond meer dan een jaar in de bestsellerlijst van The New York Times, is in meer dan 50 talen vertaald en Chapman mocht het komen uitleggen bij Oprah. Het idee is alomtegenwoordig in films, tv-series, adviescolumns en op sociale media.

Niet alle complimenten, aanrakingen, qualitytime, cadeautjes of diensten zijn voor iedereen even waardevol. De een vindt het liefdevol dat je elke dag de vaatwasser leegmaakt, de ander geniet ervan als je het sociale leven van het gezin regelt.

Maar is deze theorie eigenlijk wel waardevol? Amerikaanse psychologen vinden het idee nogal rigide, alsof je je liefde maar op een of twee manieren kunt uitdrukken en dat je hele leven zo blijft doen. Onze collega’s bij EOS verzamelden voor een recent artikel de wetenschappelijke onderzoeken die errond gebeurd zijn, en die waren niet echt talrijk of overtuigend als het gaat over het effectief verbeteren van je relatie als je elkaars liefdestaal spreekt. De wetenschappelijke jury heeft nog geen oordeel geveld. Daarom zochten we een relatietherapeut op.

“Ik heb er nog nooit van gehoord, van die liefdestalen”, lacht Lieven Migerode, relatietherapeut en auteur van Ik zie u graag. “Maar ik zie er de logica wel van in, en herken veel dingen. Hardop zeggen wat je voelt, zeker als het iets is als ‘ik zie je graag’, dat is niet simpel. Het verwijt dat een partner nooit zegt wat die voor de ander voelt, is een klassieker bij de mensen die ik zie. En dan antwoordt de ander: maar ik toon het toch, ik ben er voor jou, ik doe mijn best voor ons gezin. Dat is eigenlijk waar Chapman het over heeft: die twee mensen spreken een andere liefdestaal.”

Ook qualitytime is ontzettend belangrijk, vertelt Migerode. “Dat zien we aan hoe moeilijk het is voor koppels met jonge kinderen die weinig tijd hebben samen, en hoe zwaar die relaties het te verduren hebben. Kinderen zijn grote stressoren en hoe graag je ze ook ziet, de meeste jonge ouders schrikken van hoeveel tijd en werk het hebben van kinderen vraagt. Veel koppels betalen daarvoor met hun eigen qualitytime. Je slaapt allebei minder, je gaat minder op stap, je doet meer dingen apart omdat een van de twee voor de kinderen zorgt. En dat heeft altijd gevolgen voor je relatie.”

Zegger of gever

Ook de andere liefdestalen lijken Migerode logisch. “Het zijn inderdaad allemaal manieren om onze emoties uit te drukken. Je kunt iemand een geschenk geven omdat het de gewoonte is op iemands verjaardag, of omdat je wilt tonen wat je voor die persoon voelt. Hetzelfde geldt voor zorg en tijd en aanraking. Het concept op zich lijkt me dan ook nuttig, omdat het helpt om na te denken over je relatie en hoe jullie communiceren. Toch als je het gebruikt zoals het bedoeld is. Als het je oog doet krijgen voor wat je partner nodig heeft, dus. Is de ander een doener, een zegger, een gever, een qualitytimer, noem maar op.”

En daar legt Migerode meteen de vinger op de wonde. Een terugkerend punt van kritiek is dat we in onze memes en mopjes het idee van Chapman verkeerd interpreteren. De dominee legde de nadruk op het leren spreken van de liefdestaal van je partner, maar vandaag hebben mensen het steeds vaker over wat hun liefdestaal is, alsof het een horoscoop of een Myers-Briggs-type is, iets wat hen definieert en wat je moet kennen om goed met hen te kunnen omgaan. Ze gebruiken het concept van de liefdestaal om hun eigen persoonlijkheid in de kijker te zetten, en beseffen vaak zelfs niet dat er een theorie of een boek achter zit. Alsof het idee een eigen leven is gaan leiden en je liefdestaal gewoon betekent: iets wat ik fijn of belangrijk vind.

“Iedereen is tegen vakjes, maar ze zijn zo handig”, lacht Migerode. “Het is fijn om te kunnen zeggen: ik ben zus en zo, dit is mijn handleiding. Ook in mijn praktijk zie ik dat probleem soms. Als mensen niet zeggen: ik wil de ander begrijpen, maar wel: de ander moet begrijpen hoe ik ben, is dat voor mij een teken dat een koppel elkaar niet begrijpt. Mensen die dat gevoel hebben, worden ofwel heel luid, ofwel heel stil. Of ze halen er boeken en theorieën bij die moeten verklaren dat wat ze te zeggen hebben echt de moeite waard is. (lacht)”

Met twee

“Een taal is een expressiemiddel, het drukt iets uit”, vertelt Migerode. “In die zin zijn de liefdestalen maar één helft van de liefde: de uitdrukking. Maar er moet ook iemand zijn die jouw taal ontvangt, en bij wie die taal iets teweegbrengt. En die ook het liefst iets terugzegt. Pas dan is het communicatie, natuurlijk. Als iemand zegt: ik zie je graag, maar de ander reageert niet, is er geen liefde. Onafhankelijk van in welke taal het gezegd wordt. Je moet elkaar begrijpen om liefde te hebben. En wat we ook moeten beseffen, is dat taal iets is wat de realiteit construeert. Iets waar geen woord voor is of wat je niet kunt omschrijven, bestaat eigenlijk niet echt. Als je iemands aandacht wilt trekken of als je je liefde wilt tonen, gebruik je een taal om het te verwerkelijken. Ik zie dat ook in die liefdestalen: door op de een of andere manier je liefde uit te drukken, doe je ze ontstaan.”

Chapman definieerde zijn liefdestalen-idee niet opdat we voor onszelf konden uitmaken wat onze eigen taal is, om die dan mee te delen aan potentiële of huidige partners. Je eigen liefdestaal en die van je partner kennen, is volgens hem nog maar het begin. Met die kennis moet jij je gedrag afstemmen op de ander, en niet verwachten dat die zich aan jou aanpast. Wat er vooral toe doet, is dus niet je eigen, maar je geliefdes love language. Chapmans theorie gaat in essentie niet over zelfkennis, maar over aandacht voor elkaar, empathie en aanpassingsvermogen. Want één ding maakt Chapman wel duidelijk in zijn boek: de kans dat een koppel dezelfde liefdestaal spreekt, is niet heel erg groot, dus je kunt maar beter een liefdestalenknobbel hebben.

“Dat is een belangrijk punt. Chapman werkt duidelijk echt met koppels”, lacht Migerode. “En dan komen we bij het cruciale punt. Zelfs als je niet helemaal gelooft wat hij zegt, blijft zijn basisboodschap waardevol: we moeten goed naar elkaar luisteren. 30 jaar geleden kwamen er mensen bij mij voor hulp. De man kocht vaak bloemen voor zijn vrouw. Altijd rode rozen, de bloem van de liefde. Zijn vrouw deed daar altijd lastig over, want zij hield niet van rozen, ze wilde liever irissen. Een eenvoudig voorbeeld dat de valkuil van liefdestalen illustreert. Luister daarom echt naar wat je partner belangrijk vindt, wees aandachtig en leer je partner duidelijk maken dat je van hem of haar houdt. Op een manier – of in een taal – die die persoon begrijpt.”