Onderzoek naar rivaliteit tussen vrouwen: waarom een uitdagende vrouw agressie opwekt

Onderzoekers zijn een stap dichter bij het ontrafelen van onderlinge competitie tussen vrouwen. De ontmenselijking van sexy vrouwen zou de oorzaak zijn van de rivaliteit.

Clichés zijn er om onderzocht te worden. Dat dachten ook de wetenschappers van de Canadese Nipissing University en Brock University. De stereotiepe jaloerse vrouw is de inspiratie voor heel wat stripfiguren en romcom-personages. Deze vrouw komt kattig uit de hoek tegenover een andere vrouw en laat zich uitspraken ontvallen als ‘Ze doet het alleen voor de mannelijke aandacht’.

Maar zit er waarheid in de stereotypering? In eerdere studies stelden wetenschappers al vast dat vrouwen minder snel geneigd zijn vriendschappen te sluiten met vrouwen die er eerder sexy uitzien. De studie van de Canadese universiteiten bestudeert verder waar dit gedrag vandaan komt. En wat blijkt: in hun onderzoek krijgen vrouwen die lust opwekken vaker het etiket ‘minder menselijk’ opgeplakt.

Minder menselijk

Volgens de onderzoekers van de Nipissing University en Brock University ligt de agressie die een vrouw voelt tegenover een sexy wezen van dezelfde sekse aan een ontmenselijkingsmechanisme. Dit toonden ze aan door 113 vrouwelijke studenten een computerspel te laten spelen. Niet onbelangrijk: alle studentes gaven aan heteroseksueel te zijn en de meerderheid (92 procent) was blank.

De studentes kregen een video te zien waarin een vrouwelijke leeftijdsgenoot zich voorstelt. Ofwel straalde het meisje in de video seksualiteit uit – met lippenstift en een weinig verhullende rode top – of ze droeg een sportieve sweater en geen make-up.

Voor ze het spel startten, vulden de Canadese studentes een vragenlijst in over de jonge vrouw in de video. Die lijst werd opgesteld aan de hand van de vijf persoonlijkheidsdimensies van de Amerikaanse Big Five-theorie. De vragen peilden naar de mate waarin ze typisch menselijke karaktereigenschappen, zoals openheid voor nieuwe ervaringen en zorgvuldigheid, terugvonden in de vrouw. Wat bleek? De dame in rood scoorde laag op de kenmerken die uniek menselijk zijn. Bijgevolg kozen enkele studentes ook voor een agressievere tactiek tijdens het computerspel dat ze tegen haar speelden.

De onderzoekers concludeerden dat de geseksualiseerde vrouwen minder als mens worden gezien dan de meer casual geklede tegenstanders.

Aanvalsmechanisme

De relatie tussen vrouwelijke seksualiteit en onderliggende rivaliteit tussen vrouwen is geen onbekend terrein voor de psychologie. In een studie van 2013 werd aangetoond dat vrouwen die aan het ovuleren zijn op het moment van de ontmoeting een andere (sexy) vrouw sneller ontmenselijken. Dit gebeurde niet bij mannen of bij oudere vrouwen. Vrouwen lijken dus over een soort ingebouwd biologisch aanvalsmechanisme te beschikken waarmee ze andere vrouwen – die makkelijker aan seks lijken te raken – uitschakelen om zo de kans op hun eigen voortplanting te vergroten.

‘Eigenlijk zijn vrouwen de poortwachters van seks’, legt Griet Vandermassen uit. Zij is filosofe aan de UGent, en bundelde in haar laatste boek (Dames voor Darwin. Over feminisme en evolutietheorie ) de meest recente wetenschappelijke inzichten over de biologische verschillen tussen mannen en vrouwen. ‘Het klink best cliché, maar het is eigenlijk een economisch principe. Vrouwen hebben iets wat mannen willen, waardoor vrouwen in een seksuele machtspositie terechtkomen. Als andere vrouwen dan (de boodschap geven dat zij, nvdr.) seks voor een lage “prijs” weggeven, verlaagt dat ook de prijs die andere vrouwen ervoor kunnen vragen.’ De gangbare oplossing? ‘De seksueel provocerende vrouw afstraffen door haar minder aantrekkelijk te maken. En dat gebeurt in het dagelijkse leven door het verspreiden van roddels om zo de reputatie van de concurrente te besmeuren. Ook sociale uitsluiting is een favoriete strategie van veel vrouwen.’

Dat vrouwen geseksualiseerde vrouwen afdoen als minder menselijk, lijkt voor Vandermassen een logische verklaring voor het competitief gedrag tussen vrouwen onderling. ‘Dat dehumaniseringsmechanisme zorgt ervoor dat vrouwen hun neiging tot empathie kunnen onderdrukken. Zo zijn ze in staat tot agressief of competitief gedrag’, zegt Vandermassen.

Mannelijke competitie

Is deze tactiek dan enkel geliefkoosd onder vrouwen? Of treden er bij mannen ook onbewust radartjes in werking waarmee ze seksuele concurrenten uitschakelen? Vandermassen: ‘Mannen gaan onderling een dominantiehiërarchie opstellen waarbinnen zij aan de top willen prijken. Waar schoonheid en jeugdigheid de aantrekkingskracht van vrouwen beslaat, is bij mannen voornamelijk de sociale status van belang.’ Volgens Vandermassen grijpen mannen vaker naar situaties waar ze in competitie kunnen gaan met elkaar, om zo hun sociale status tentoon te stellen. Denk maar aan wekelijkse teamsporten of FIFA-avonden. ‘Daarnaast vinden mannen het ook leuk om elkaar verbaal af te troeven door ironische mopjes te maken. Ook zo verwerven ze sociale status, maar staan ze wel voortdurend onder druk.’

Over het algemeen gaan mannen dus anders te werk dan vrouwen, en ook de dehumaniseringstactiek zullen ze volgens Vandermassen niet snel toepassen op een seksuele mededinger. ‘Dat gebeurt wel vaak in groepscompetities’, zegt Vandermassen. ‘We hebben allemaal de neiging tot wij-zij-denken. Bij mannen is dat meer uitgesproken, kaderend in de evolutionaire voorgeschiedenis van mannelijke oorlogvoering. Het ontmenselijken wordt dus door mannen wel gebruikt tegen groepen, maar dat kan evengoed over mannen- of vrouwengroepen gaan.’

Toekomstig onderzoek

Volgens het Canadese onderzoek roepen sexy vrouwen meer agressie op omdat ze worden gezien als minder menselijk. Wat het onderzoek echter niet vermeld is waarom vrouwen elkaar “minder mens” gaan vinden. ‘Toekomstige studies zouden moeten onderzoeken of geseksualiseerde vrouwen gezien worden als meer competitief en of deze perceptie van de sexy vrouw is wat leidt tot agressie tegenover de vrouw in kwestie’, klinkt het bij de onderzoekers van Nipissing University en Brock University. Misschien gedragen vrouwen zich dus als rivalen tegenover geseksualiseerde vrouwen omdat ze zich voorbereiden op competitie en niet omdat de vrouw hun kans op seks zal verkleinen.

Bovendien lijkt het de Canadese wetenschappers nuttig in toekomstige studies de onderzoeksgroep te vergroten en te diversifiëren; bijvoorbeeld met betrekking tot leeftijd, seksuele voorkeur en etniciteit. Daarbovenop moet er verder geëxperimenteerd worden met variabelen zoals vruchtbaarheid.

Vandermassen is voorstander van verder onderzoek. Zij besluit: ‘Het is interessant om, aan de hand van nieuwe studies, vrouwen te kunnen tonen waarom ze dergelijk negatief gedrag vertonen tegenover andere vrouwen. Zo kunnen ze proberen te anticiperen op die biologische reflex.’