De Nederlandse kunstenaar Rudy Luijters (69) woont al bijna veertig jaar in België en werkt samen met architecten als Coussée & Goris, Felt, Re-st, AE en Chris Poulissen. In plaats van met klei of marmer beeldhouwt hij met natuur en landschap.
Hybride identiteit
‘Ik ben alles half: een halve botanist, een halve imker, een halve landschapsarchitect, een halve historicus. Omdat ik nergens anders pas, noem ik mezelf kunstenaar.’
Natuur als taal
‘Ik sta midden in de wereld, maar ver van het jachtige bestaan. Mijn boerderij in de Waalse heuvels, vlak bij Gouvy, is voor mij het paradijs, want daar is niks. Enkel stilte, bossen, velden, zuivere lucht en schoon water. Ik kocht die hoeve in 1988, toen ik in een artistieke crisis verkeerde. De plek bracht de natuur in mijn leven: ik begon te wandelen en legde een moestuin aan. Langzaam besefte ik dat het landschap mijn artistieke taal zou worden.’
Verwonderingsdrang
‘Zum Erstaunen bin ich da. Ik ben hier om me te verwonderen. Die versregel van Goethe is mijn motto. Ik zie grootse schoonheid in gewone dingen: een aardappelbloesem maakt me intens gelukkig en in de herfst lijd ik aan paddenstoelenkoorts. Het lijkt mijn missie om die verwondering over te brengen door mensen te wijzen op dingen die ze anders zomaar voorbijlopen.’
Schoonheid in overvloeg
‘We hebben niks anders nodig dan er al is. In een tuincentrum word ik droevig van de vele exoten met misleidende foto’s van hoe groot en kleurrijk de bloemen zullen worden. Terwijl mensen zijn vergeten hoe spectaculair de weegbree bloeit.’
Kennis en perspectief
‘Als je ergens weinig van weet, heb je er minder voeling mee. En dan zorg je er minder goed voor. Dat zo weinig kinderen nog een eikenblad herkennen, lijkt futiel, maar het is fundamenteel. Toen astronauten de eerste luchtfoto maakten van onze ‘blauwe planeet’ werd door dat nieuwe perspectief duidelijk hoe essentieel de samenhang van land en water is voor ons ecosysteem.’
Zelfbeschikking
‘Vandaag is er te weinig individuele ruimte. Regels en wetten ontstaan uit nobele gedachten, zoals de isolatieplicht, maar houden amper rekening met het individu. Iedereen heeft een andere definitie van comfort. Voor mij is het in de winter voldoende om één warme kamer te hebben.’
Liefde is geen wetenschap
‘Leeftijd is maar een getal. Mijn eerste vrouw, ze is ondertussen overleden, was acht jaar ouder dan ik. Annelys is 18 jaar jonger. Mijn ouders scheelden ook zoveel, maar als kind heb ik dat leeftijdsverschil nooit gevoeld. Hun huwelijk is het mooiste dat ik ooit in mijn omgeving heb gezien.’
Zorg en aandacht
‘Een oudere vader zijn heeft ook voordelen. Ik was al 51 toen Lode werd geboren. Ik had nooit gedacht dat het er nog van zou komen. Door mijn leeftijd beleef ik het ouderschap heel ontspannen. Ik kijk naar hem met een open blik, niet met verwachtingen. Dus in plaats van mijn eigen ideeën in Lode te proppen, probeer ik hem ruimte, vrijheid en verantwoordelijkheid te geven. Mijn eigen vader liet mij in zeven sloten tegelijk lopen, maar schonk me altijd zorg en aandacht.’
Door mijn leeftijd beleef ik het ouderschap heel ontspannen. Ik kijk naar mijn zoon met een open blik.
Empathie en veerkracht
‘Door een Palestijnse vluchteling op te vangen, haal ik letterlijk de oorlog in huis. Ibrahim uit Gaza moest zijn vrouw en baby achterlaten en verloor vele dierbaren, maar hij blijft hoopvol. Van zijn veerkracht kunnen wij heel veel leren. Het heeft geen zin om een deken over je hoofd te trekken, vindt hij. Dus plant die boom, verzorg je tomaten en werk aan de toekomst.’
Somber toekomstvisioen
‘Ik ben geen Atlas die de last van de wereld op zijn schouders draagt. Maar ik ben wel erg teleurgesteld in de wereld van vandaag. Ik groeide op met een optimistisch toekomstvisioen van een wereld zonder kernwapens, oorlog of apartheid. Dat hoopvolle perspectief kan ik mijn tienerzoon niet bieden.’
Veldwerk
‘Te veel beslissingen worden genomen aan tekentafels en in vergaderzalen. Loop eens twee dagen rond op de plek waar je een gebouw of landschap gaat ontwerpen en praat er met de mensen die je tegenkomt. Je zult versteld staan hoeveel je leert.’
Impact
‘Als mijn werk impact heeft op andermans leven, is dat het mooiste compliment. Lights Crossing is een oorlogsmonument op een brug voor 48 omgekomen geallieerden. Elke avond gaan een voor een 48 paren lantaarnpalen aan, in het tempo van een trage mars, alsof het licht de rivier oversteekt. Elke avond lopen er veteranen mee met die aanspringende lampen. Soms één, soms honderd. In 2020 werd die Sunset March erkend als immaterieel Unesco-erfgoed.’
Onmeetbaar
‘Geld betekent niks voor mij. Niet toevallig maak ik kunst die niet verhandelbaar is. Kunst wordt te vaak tot een consumptieartikel herleid. Soms staat het onzichtbaar in belastingvrije zones waarde te vergaren. Meetbaarheid of telbaarheid is voor mij van beperkt belang. Daarom ben ik ook kunstenaar geworden en geen bioloog.’
luijters.be
Lees ook: Kunstenaar Gideon Kiefer: ‘Waarom slikken mensen de sleur van opstaan-werken-thuiskomen-slapen?’
