Ik hou van mijn kind, mag ik?

Bewust kinderloos zijn is een legitieme keuze die geen argumenten behoeft. Maar wie mensen met kinderen naar beneden duwt door hen als dom voor te stellen, is laag gevallen, zegt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae.

Afgelopen weekend las ik op de website van de Australische Marie-Claire een artikel over de groeiende tendens dat vrouwen steeds vaker afzien van het moederschap. Te ingrijpend, vinden ze, te onvoorspelbaar, en te moeilijk. Het sociale taboe dat op die keuze rust, is evenwel groot. Over vrouwen zonder kinderen wordt gefluisterd. Waarom hebben ze er geen? Is er iets mis? In de buik, tussen de oren?

De druk om kinderen te baren is voor vrouwen wereldwijd dagelijkse kost. Westerse vrouwen mogen dan veel vrijer zijn dan vrouwen in India of Iran, als het over de unieke gave om kinderen te dragen gaat, lijkt de meerderheid te vinden dat je als vrouw je organen moet gebruiken. Indien niet expliciet wijst men je er wel impliciet op. Een vrouw langs de neus weg ‘En, nog niet zwanger?’ vragen is misschien niet zo direct als de aanbevelingen van de Turkse president Erdogan (minstens drie kinderen per vrouw), maar de boodschap is hetzelfde.

Moederschapsideologie

Een baarmoeder is niet genderneutraal. Ook al leef je niet in de stereotiepe genderhokjes, dat specifieke hokje kleeft aan vrouwen als een weggegooide kauwgom aan een schoenzool. De redenen om niet voor kinderen te kiezen, zijn nochtans valabel. De verantwoordelijkheid is verpletterend, het slorpt je op, en de zorg… Ja, wat als je niet zo zorgend bent aangelegd?

Maar zou het kunnen dat het niet zozeer de kinderen zijn die een ontwrichtend effect hebben op hun ouders als wel de manier waarop de samenleving naar kinderen kijkt? Vrouwen zijn niet blind. Ze zien ook wel hoe de moederschapsideologie vrouwen in één worp naar de jaren vijftig katapulteert, terwijl de working girl van de jaren tachtig op volle toeren blijft draaien.

Mag ik mijn kind alsjeblieft nog gewoon graag zien zonder voor onnozelaar te worden versleten?

De mal van de ideale moeder is onooglijk smal. Letterlijk zelfs, want de ideale moeder torst geen zwangerschapskilo’s mee. Een ideale moeder hoort 24/7 beschikbaar te zijn, heeft altijd een doosje gesneden appels bij de hand en huppelt Julie Andrews-gewijs door de speeltuin. Voor wie geen kinderen heeft, lijkt het alsof mensen niet alleen hun leven en hun tijd, maar ook hun verstand verliezen. Nochtans is het vrij simpel: je kunt die ideologie achterwege laten. Er worden geen boetes uitgedeeld als je af en toe een pizza in de oven duwt, Netflix opzet omdat je nog moet werken of een buikje hebt omdat je het zonde vindt om de korsten van de overgebleven boterhammen met choco in de vuilnisbak te gooien.

Niet dommer

Maar er is nog iets anders aan de hand dat moeilijker te vatten is. Naast die overdreven houding in het ouderschap, is er ook een steeds groter wordende afkeer van kinderen voelbaar. Niet zozeer als ‘ik wil er geen, dankjewel’, maar wel als in ‘kinderen zijn vervelend en storend’. Probeer dezelfde zin eens met homo’s, moslims en zwarten: waar brengt ons dat?

Ik schreef hierboven al dat ik de keuze om kinderloos te blijven begrijp. Ik ben het zelf erg lang bewust geweest. Waarom niet? Daarom niet! Meer redenen kan of wil ik niet aanvoeren, en zo zou het moeten zijn. Eender welk argument houdt immers een waardeoordeel in. De suggestie dat kinderen je bijvoorbeeld dommer maken, of minder geëngageerd in je job, is ronduit beledigend.

Een mens verandert al eens van gedacht. Vandaag heb ik een dochter van vier. Ik hou ervan om een deel van een gezin te zijn, hoe stresserend het soms ook is. Zorgen kan best leuk zijn als je geen perfectionist bent. Ik heb geleerd dat kinderen niet doodgaan van een beetje vuil, en dat elke woedeaanval een reden is om het weer goed te maken en elkaar extra hard te knuffelen. Maar wat ik wilde zeggen: ik voel me alleszins niet dommer of minder geëngageerd. Kinderen maken een mens niet minder interessant. Als een ouder al dommer lijkt, dan was dat allicht al het geval voor de bevruchting plaatsvond. Alleen valt het nu meer op.

Monsters

Wel brengen ze een nieuw perspectief mee. Door de ogen van een kind zie je nog duidelijker in wat voor harde samenleving we leven. Je ondervindt het aan den lijve. Er is weinig geduld voor oververmoeidheid, voor postnatale depressie, voor schoolvakanties, voor huilbaby’s en voor jengelende kinderen. Geen wonder dat mensen de kelk aan zich laten voorbij gaan. En er is nog iets dat ik niet begrijp. Je mag je kind niet té graag zien, want dan ben je geobsedeerd. Maar je mag het ook niet loslaten, want dan kweek je monsters. Verdedig je het recht op kind zijn, dan doe je aan overidentificatie.

Zijn ouders vergroeid met hun kinderen? Ja, natuurlijk. De band tussen ouders en kinderen is onvoorwaardelijk, wild en ontembaar, en zo hoort het ook. Je zet geen nieuw mens op de wereld om je er vervolgens niet verantwoordelijk voor te voelen of er niet van te houden. Het gebeurt wel, de therapeuten hebben niet voor niets zoveel werk. Maar wenselijk is het niet. Dus stop met ouders die hun best doen om hun kinderen zonder al teveel trauma’s groot te brengen naar beneden te duwen. Kinderen zijn een niet verplicht maar voor sommige mensen wel existentieel deel van het leven.

Mag ik mijn kind alsjeblieft nog gewoon graag zien zonder voor onnozelaar te worden versleten?