Het leven na een maagverkleining: ‘Het is confronterend om te merken hoe anders mensen me behandelen’

Wat als je vecht tegen obesitas, maar de strijd ­eindeloos lijkt? Eva, Thomas en Eveline kozen voor een maag­verkleining. ‘Niemand kan je zeggen wat zo’n ­vermageringsproces écht met je doet.’

Eveline Jonck (35) 
ging vorig jaar na lang twijfelen onder het mes voor een maagverkleining.

Ze was altijd al groot en dik, zegt ze zelf. Als ­tiener werd ze zwaar gepest om haar uiterlijk, als jonge alleenstaande moeder worstelde ze met schulden, verdriet én een ongezond eetpatroon. ‘Ik heb mijn gewicht nooit tegen iemand gezegd, maar op mijn zwaarste woog ik 136 kilogram. Soms at ik een hele dag niets, om me dan ’s avonds op pizza, frieten of chips te storten. Natuurlijk wist ik dat er iets moest veranderen. Noem een dieet en ik heb het geprobeerd. Ik viel elke keer af, maar de verloren kilo’s kwamen er dubbel en dik weer bij. Ik had al vaak aan een maagverkleining gedacht, maar was bang voor de operatie.’

Toen Eveline drie zomers geleden met haar kinderen naar Plopsaland ging en voor de ogen van een hele rij wachtende mensen moest uitstappen omdat de veiligheidsbeugels van de attractie niet dichtgingen, nam ze een besluit. Ze sprak met de huisarts en stapte naar het obesitascentrum in Pelt. ‘Ik was klaar voor een nieuw hoofdstuk in mijn leven. De laatste weken keek ik zelfs uit naar de operatie, die uiteindelijk heel goed ver­lopen is. Ik was enorm gemotiveerd en nadien vlogen de kilo’s eraf. Het ging zo snel dat ik op een bepaald moment gecrasht ben. Lichamelijk was ik op, maar ook mijn hoofd kon de veranderingen niet volgen. Ik kon niet geloven dat ik die vrouw in de spiegel was. Tijdens het voorbereidende traject heb je een verplicht gesprek met een psycholoog over de impact van de operatie, maar niemand kan je zeggen wat zo’n vermageringsproces écht met je doet.’

Het meest geschrokken is ze van de blik van de buitenwereld op de ‘nieuwe’ Eveline. ‘Aan de kassa in de supermarkt laten mensen met een volle winkelkar me voorgaan wanneer ik zelf maar een paar boodschappen bij me heb. Dat gebeurde nooit toen ik dik was. Aan de schoolpoort praten andere ouders opeens wél tegen mij, aan het zebrapad moet ik niet langer minutenlang wachten voor er een auto stopt. Het is heel confronterend om te merken hoe anders mensen me behandelen.’
Voelt ze zich mooier? Dat kan ze niet zeggen. ‘Ik weet niet of ik dat ooit ga kunnen zeggen. Ik voel me vooral beter, en dat is het belangrijkste. Omdat ik veel overtollige huid had, heb ik onlangs een buikwandcorrectie laten doen. Daar zijn heel wat pijnlijke complicaties bij komen kijken, maar ik heb nergens spijt van. Het enige waar ik spijt van heb, is dat ik me niet vroeger heb laten opereren.’

Eva Van Dyck (54) koos twaalf jaar 
geleden voor een maagverkleining. Ondanks een lijdensweg door 
tal van complicaties 
is ze nog elke dag blij met die beslissing

Dikzak. Dat woord veranderde haar leven, zegt ze. ‘Een jobstudent in de frituur waar ik werkte, noemde me zo. Het was de eerste keer dat iemand dat recht in mijn gezicht zei. Ik was gekwetst, maar hij had gelijk.’

Een paar maanden later lag Eva op de operatie­tafel. ‘Jarenlang had ik geprobeerd om af te vallen, op eigen houtje en met diëtisten, maar ik bleef teruggrijpen naar ongezonde maaltijden. Mijn relatie met eten was altijd al verwrongen. Ik ben opgegroeid in een gezin waar nooit iets op tafel kwam. Op mijn tiende ben ik geadopteerd door een koppel dat heel graag at. Van een mager kind veranderde ik stilaan in een obese vrouw. Door huwelijksproblemen en stress begon ik later nog meer te eten.’

Het eerste jaar na de maagverkleining ging alles goed, daarna begonnen de problemen. ‘De operatie bleek slecht uitgevoerd, waardoor er een lekkage was ontstaan. Twee jaar lang was het ziekenhuis in, ziekenhuis uit. Ik heb elke complicatie gehad die je je maar kunt voorstellen en kon amper nog eten of drinken. Mijn huidige man, die ik toen net had leren kennen, lacht er soms nog om. Hij heeft me in die tijd bijna alleen maar ziek gezien.’

Vandaag is Eva een fitte, gezonde vrouw, maar ze maakt zich geen illusies: helemaal complexloos zal haar band met voeding nooit zijn. ‘Een maagverkleining is een hulpmiddel, geen wondermiddel. Het risico om bij te komen blijft bestaan. Daarom ben ik heel streng voor mezelf. Van vet en suiker blijf ik af. In het begin voelde dat als een opoffering, nu kost het me weinig moeite. Ik heb vroeger weleens dumpings (nevenwerking van een gastric bypass, wanneer voedsel vanuit de maag te snel naar de darm gaat, red.) gehad omdat ik toch een stuk taart wilde eten. Dan lag ik een uur kotsmisselijk op de zetel met hartkloppingen. Vreselijk.’

Het kost tijd en moeite om de juiste boodschappen te doen, verpakkingen te ontleden en zelf gezonde gerechten te koken, maar dat is het absoluut waard, vertelt ze. ‘Voor mijn maagverkleining had ik geen idee dat het zo ingrijpend zou zijn. Ook al waarschuwen ze je, ik heb de gevolgen zwaar onderschat. Toch zou ik het zo opnieuw doen. Ik fiets naar mijn werk en wandel kilometers met de hond, wat ik vroeger niet kon. Ik lach ook veel meer en ben minder prikkelbaar. Aan wie twijfelt, kan ik maar één ding zeggen: kom je in aanmerking voor een operatie, doe het dan. Je geeft jezelf je leven terug.’

Voor Thomas Van de Voorde (31) 
betekende een ­operatie het einde 
van een lange strijd tegen overgewicht.

Wie hem vandaag voor het eerst ziet, zal moeilijk geloven dat Thomas ooit 125 kilo woog. ‘Mijn vet was goed verspreid, zoals ik altijd zeg, waardoor ik nu het geluk heb dat ik nauwelijks overtollige huid heb. Ik hoor van iedereen dat ik er goed uitzie, en stilaan begin ik dat ook te geloven. Mijn vriend en ik zijn verloofd, en onlangs lieten we onze maten opmeten voor ons trouwkostuum. Het was de eerste keer dat ik mezelf “mager” durfde te noemen.’

Een drastische maar doordachte keuze, zo noemt hij de maagverkleining. Zijn huisarts begreep meteen waarom hij anderhalf jaar ge­leden om een doorverwijsbrief naar het obesitascentrum vroeg. ‘Zij heeft me jaren zien vechten tegen de kilo’s. Zwaarlijvigheid zit niet in de familie, maar mijn mama was wel erg met haar gewicht bezig. Ik weet nog goed hoe ik als achtjarige jongen tijdens een uitstapje naar de dierentuin een waterijsje koos omdat daar minder calorieën in zitten dan in roomijs. Welk kind houdt zich daarmee bezig? Sinds mijn tienertijd was ik een enorme jojo. In sommige periodes viel ik af tot zeventig kilo, dan weer kwam ik er dertig bij. Ik leefde niet op junkfood en fastfood, maar at gewoon graag én veel. Eten was een soort verslaving, maar in tegenstelling tot roken of drugs kun je er niet mee stoppen.’

De maagverkleining helpt hem om zijn gewicht onder controle te houden. ‘Mijn hongergevoel is grotendeels verdwenen. Soms moet ik mezelf er zelfs aan herinneren om te eten. Ik kan alles eten en drinken, zolang het maar kleine porties zijn. Mijn eten schep ik op een dessertbord. Ik zondig nog weleens, maar ga niet over mijn grens. Na tien frietjes of één stukje chocolade stop ik.’

Hij loopt en zwemt opnieuw, voelt zich minder moe en slaapt veel beter. ‘Ik had last van ernstige slaapapneu, een aandoening die vaak voorkomt bij mensen met overgewicht, waardoor ik enorm hard snurkte. Sinds mijn operatie gaat het op alle vlakken beter in de slaapkamer. (lacht) Mijn partner heeft trouwens nooit een probleem gemaakt van mijn gewicht. Hij steunde me in mijn keuze, maar ik heb de beslissing puur voor mezelf genomen. We zijn nu één jaar na de maagverkleining en mijn verhaal is een succes, maar je hoort vaak dat patiënten op termijn weer bij­komen omdat ze opnieuw grotere porties kunnen eten, en in hun oude voedingsgewoonten hervallen. Daarom wil ik me heel nauw laten opvolgen in het obesitascentrum. Ik wil niet terug naar hoe het vroeger was.’

‘Voor sommige mensen is een operatie een laatste redmiddel’

De cijfers liegen er niet om: overgewicht en obesitas komen in ons land – zoals bijna overal in de wereld – alsmaar vaker voor. Van de volwassen Belgen kampt 49,3% met overgewicht, ongeveer 15% lijdt aan obesitas of ernstig overgewicht. Dat blijkt uit de Nationale Gezondheids­enquête uit 2018 van het Wetenschappelijk Instituut voor Volksgezondheid. Die evolutie brengt ook een toename van het aantal maagoperaties met zich mee. Ongeveer een op de honderd Belgen onderging al een baria­trische ingreep tegen obesitas.

Wat houdt zo’n ingreep precies in?

Dr. Bruno Dillemans, hoofd van het Centrum voor Obesitas­chirurgie in het AZ Sint-Jan in Brugge en voorzitter van de Belgische Vereniging voor Obesitas en Metabole Heelkunde: ‘In België is een gastric bypass of maagverkleining de meest populaire ingreep. Met behulp van nietjes wordt een nieuwe, kleine voormaag of pouch gemaakt waardoor je veel minder zult kunnen eten zonder dat je een hongergevoel hebt. Door een stukje dunne darm om te leggen, neemt je lichaam ook minder vetten en suikers op. Daarnaast heb je ook de gastric sleeve. Via een kijkoperatie wordt een groot deel van de maag en van de cellen die het hongerhormoon ghreline aan­maken verwijderd. Je kunt niet alleen minder voedsel innemen, je hebt ook minder honger. ­Wereldwijd is de gastric sleeve momenteel de meest uitgevoerde bariatrische ingreep, maar zeker bij patiënten die al wat ouder zijn, heel zwaar zijn en diabetes hebben, biedt de gastric bypass nog steeds de beste resultaten.’

Hoe veilig is een maagoperatie tegen obesitas?

‘Elke operatie houdt risico’s in, maar door de opkomst van de kijkoperatie is de kans op complicaties gigantisch gedaald. Obesitaschirurgen hebben almaar meer ervaring met de ingreep, en dankzij nieuwe operatietechnieken hebben patiënten achteraf een veel betere levenskwaliteit dan pakweg twintig jaar geleden. Sommige patiënten kunnen bepaalde voedingsmiddelen minder goed verteren, maar de meeste mensen met een gastric bypass of sleeve kunnen vrij normaal eten en drinken. Dat wil niet zeggen dat je zomaar een grote steak of drie bollen ijs kunt eten. Je moet je houden aan kleine porties en in het geval van een bypass zoveel mogelijk afblijven van snelle suikers, wil je geen last krijgen van ‘dumpings’. Die kunnen zorgen voor misselijkheid, diarree en algemene flauwheid. Bepaalde eet- en drinkgewoonten pas je best levenslang aan om problemen te vermijden.’

Een maagoperatie is steeds minder een taboe. Toch wordt het nog vaak beschouwd als een gemakkelijkheidsoplossing bij zwaarlijvigheid.

‘Ik vind het bijna schandalig dat dat idee nog steeds leeft, want het klopt absoluut niet. Obesitas is een complex probleem. Niet alleen je voedingspatroon speelt een rol, maar ook je genetische aanleg én je omgeving. Als kind van zwaarlijvige ouders valt de strijd tegen de kilo’s soms nauwelijks te winnen. De meeste patiënten die hier op consultatie komen, hebben vaak al een leven lang diëten met jojo-effect achter de rug. Ze zijn als het ware “uitbehandeld”. Een operatie is vaak hun enige kans op een gezonder én langer leven. Want je verliest niet alleen gewicht, je vermindert ook je risico om te overlijden aan diabetes, kanker of hart- en vaatziekten.’

Wat mogen we verwachten van medicatie zoals Ozempic in de behandeling van obesitas?

‘Er is een flinke evolutie aan de gang wat medicamenteuze behandelingen betreft. Een geneesmiddel als Ozempic remt de eetlust waardoor je gewicht verliest. Dat klinkt fantastisch, maar we moeten kritisch blijven. Ozempic veroorzaakt bijwerkingen zoals maag- en darmklachten, de effecten op lange termijn zijn nog onvoldoende gekend én bij het stoppen van de medicatie treedt vrijwel altijd een volledige gewichtstoename op. Ga je een twintigjarige obesitaspatiënt dan vijftig jaar lang – erg prijzige – medicatie toedienen? Een duurzame behandeling is het dus zeker nog niet.’