Girl power in een keurslijf: bekopen we emancipatie met depressie?

‘Ik zie tegenwoordig zo veel intelligente, getalenteerde en ambitieuze vrouwen worstelen’, zei een vriendin onlangs tegen de stroom van mijn zwartgallige gedachten in. Het zette me aan het denken. Zijn wij vrouwen geboren om gek te worden of drijft deze samenleving ons tot waanzin?

Haast twee keer meer vrouwen dan mannen kampen namelijk met depressie. Een genderkloof met proporties van een ravijn dat eigenlijk het lijstje van gender gaps met onder andere lonen en politiek kan aanvoeren. De vraag beantwoorden waarom dat dan zo is, blijkt echter niet zo evident.

Misschien zwijgen mannen doorgaans over hun gevoelens, zoeken ze zo minder snel hulp en zijn er op die manier minder diagnoses. Of manifesteert de depressie zich als alcoholmisbruik of agressie en is de kloof in werkelijkheid niet zo groot. Maar dat neemt niet weg dat de cijfers over vrouwen met depressie hallucinant zijn.

Een paper van de Harvard Medical School lijst een aantal mogelijke verklaringen op. Zo kan het risico op depressie in sommige gevallen genetisch bepaald zijn: bepaalde genetische mutaties die aan de aandoening gelinkt worden, komen enkel bij vrouwen voor.

Dan is er de voor de hand liggende trigger: ’t zijn de hormonen weer. Een cocktail die bij de minste schommeling toxisch kan worden. De balans wijzigt doorheen onze menstruatiecyclus, bij zwangerschap en in de aanloop naar de menopauze en voor sommige vrouwen leidt die fluctuatie tot depressie. Het genderverschil wordt dan ook pas voor het eerst merkbaar tijdens de puberteit waarbij depressie vaker voorkomt bij meisjes vanaf elf jaar. Toch werd nog niet bewezen dat die kuthormonen alleen de schuld dragen van depressieve dames. Hormonen kunnen de boeman zijn voor sommige individuen, maar dan wellicht in combinatie met andere factoren zoals stress.

Stress die kan ontstaan door traumatische ervaringen, zeker, maar ook door dagelijkse gebeurtenissen. Vrouwen worden in het dagelijkse leven namelijk tal van beperkingen opgelegd. En onderzoek geeft aan dat depressie daar zijn wortels vindt.

Van ons vrouwen wordt verwacht dat we zorgzaam en lief zijn. Dat we glimlachen. Zacht zijn. Dat we de noden en gevoelens van anderen vooropstellen. Mannen mogen zonder piekeren assertief, onafhankelijk, sterk en dominant zijn. Trekken die ik in mezelf herken, maar soms moeilijk te verzoenen zijn met de verwachtingen van de omgeving.

Wij vrouwen worstelen inderdaad. Elke dag opnieuw wanneer we ons met onze pas veroverde vrijheden in die nog steeds bestaande stereotiepe rollen trachten te wringen.

Volgens een rapport van RIZIV is het aantal langdurig zieke vrouwen het laatste decennium sterk toegenomen: met 60 procent tegenover een stijging van 30 procent bij mannen van 25 tot 49 jaar. Verslagen van die aard – het aantonen van een daling in vrouwelijk geluk tijdens de renaissance van het feminisme – wikken snel de reactie los dat we onze mantelpakjes misschien beter zouden inruilen voor de keukenschort van weleer. Die emancipatie toch. We hadden het kunnen denken dat we er een hoge prijs voor gingen moeten betalen.

Dat is natuurlijk onzin. Huisvrouw zijn brengt niet noodzakelijk verlossing. Die waren destijds ook al depressief. Sylvia Plath had er zo genoeg van dat ze zowaar haar hoofd in de oven stak waar we mooi versierd gebak in horen te bereiden.

Zolang we vrouwen als producten blijven beschouwen met kwaliteitslabels die niets minder dan perfectie verwachten – de trouwe huisvrouw, zorgzame moeder, sexy secretaresse, boobs and brains, de milf, fashionable atlete – in plaats van als individuen met unieke persoonlijkheden die niet in de hokjes passen die we na al die jaren nog steeds meesleuren, neemt de druk toe.

Het beeld van de fantastische moeder inclusief spray tan, een tikje botox en een topfunctie binnen een topbedrijf dankzij een topcarrière wordt ons dagelijks door elk magazine, televisiescherm of reclamebord voorgehouden.

Ik hoor kinderen te baren en goed groot te brengen. Oké. Als ik ook nog een carrière wil, kan ik maar beter bevallen op mijn 27ste. Want als je de 30 voorbij bent ligt dat moeilijk, las ik ooit ergens in een dom artikel waar ik nooit waarde aan had mogen hechten. Ik ben bijna 27. Ik ben single. Ik moet er 24/7 ravissant uitzien want straks ben ik mijn houdbaarheidsdatum voorbij en ben ik gedoemd tot een mislukt kinderloos eenzaam bestaan met een halve carrière want we hebben nog steeds niet door dat glazen plafond geboord.

Alweer een hoop gezever. De huidige cultuur pepert ons in dat vrouwen veerkrachtig, sterk en indrukwekkend zijn. Girl power. Shit, dat ook nog! Wanneer je je dan in een situatie bevindt waar je hulp nodig hebt – omdat je verdomd veel kracht nodig hebt om aan al die verwachtingen tegemoet te komen – is dat allicht het grootste probleem: toegeven dat je op die weg naar perfectie met je muil op de koude natte kasseien bent beland.

Want surfend op de feministische golf zwakte tonen, als vrouw? Is dat dan geen stap terug? Nee. Dat is het zoveelste teken dat de strijd nog niet gestreden is. Van man als carrièrebeest en vrouw aan de haard evolueerden we naar diezelfde man als carrièrebeest en vrouw met schitterende job bovenop dat leven in de keuken en naast de kribbe. De moderne vrouw is een pionier die de afgelopen decennia ontzettend veel vooruitgang heeft geboekt, terwijl het andere geslacht achterop hinkt en ‘nieuwe man’ nog onterecht vies bekt. En zolang daar geen verandering in komt en de eerlijke balans zoek blijft, zullen we nog wel een paar keer met ons gezicht tegen de grond gaan.