Ex-topmodel Farida Khelfa schrijft biografie: ‘Ik rolde van een gewelddadige omgeving meteen in de mode’

De jeugd van Farida Khelfa (63) werd getekend door familiaal geweld, misbruik, alcoholisme en armoede. Ze vluchtte op haar zestiende naar Parijs, waar ze via Jean Paul Gaultier en Thierry Mugler hét gezicht van Frankrijk werd. Ze ­publiceerde vorige maand haar biografie Une enfance française.

Outsider

‘Een immigrant is nergens helemaal thuis. Frankrijk is mijn geboorteland, maar als dochter van Algerijnse immigranten draag ik de geschiedenis van mijn ouders met me mee, dus ook hun gevoel van ontheemding. Dat heeft een grote stempel op me gedrukt: in mijn hoofd stond ik aan de rand van de maatschappij. Al heb ik mezelf er ondertussen ook al op betrapt dat ik de wereld soms door een witte bril bekijk, alsof ik mettertijd afstand heb genomen van de onderdrukten en nu aan de andere kant sta. Dat vind ik een vreselijke gedachte – mijn wereld is die van de minderheden, niet van de meerderheid.’

Zelfcontrole

‘Waanzin is besmettelijk. Als je die van dichtbij hebt gezien zoals ik, weet je dat iedereen de controle kan verliezen en zich er in een oogwenk aan kan overgeven. Ik zeg het met het grootste respect voor mensen met een gediagnosticeerd ziektebeeld, maar ik weet ook hoe verleidelijk waanzin kan zijn, hoe het voor sommigen ondanks alle pijn en verdriet ook een toevluchtsoord is. Daarvoor ben ik enorm op mijn hoede – er zijn betere manieren om met de dingen om te gaan.’

Begrip

‘Lezen helpt om de wereld te begrijpen. Zo heb ik enorm veel gehad aan het werk van Frantz Fanon, een Frans-Martinikaanse psychiater en filosoof die in de jaren vijftig in Algerije werkte. Hij ontdekte dat de inheemse bevolking er andere ziektes ontwikkelde dan de witte gemeenschap, wat hij toeschreef aan de ontmenselijking die de kolonisatie met zich meebracht. Sindsdien begrijp ik mijn ­ouders beter en ben ik milder voor hen.’

Onzekerheid

‘Het leven heeft me alles al doende geleerd. Ik rolde zonder het echt te willen, of zonder de passie te hebben, van een gewelddadige omgeving met­een in de modesector. Het betekende dat ik weinig van die wereld kende, laat staan de gedragscodes. Ik miste veel modeshows, zei vaak nee en kwam dom en arrogant over, maar daarachter zat een enorme onzekerheid. Als ik zie hoe professioneel modellen vandaag zijn en echt naar hun werk gaan – zo was ik totaal niet.’

Worsteling

‘Genezen van pijn en trauma is een lange weg. Ik ben model geworden in de jaren tachtig, op het moment van de grote antiracismebetogingen. Ik was het eerste meisje met Arabische roots dat het maakte als model: mensen als Jean Paul Gaultier zagen me als hét symbool van het multiculturele Frankrijk en in 1989 was ik het gezicht van de tweehonderdste verjaardag van de Franse Revolutie. Maar op het moment zelf was ik me daar nauwelijks van bewust. In plaats van te genieten en mijn geluk te koesteren, worstelde ik met mijn kindertijd en mezelf, en had ik de grootste moeite om niet kopje-onder te gaan. Daar ben ik uit geraakt, maar dat heeft me jaren werk gekost.’

Verwerking

‘Schrijven was voor mij een noodzaak. Ik ben er nooit aan begonnen met het idee een boek te ­maken – dat kon ik ook niet, dacht ik – maar na de dood van mijn moeder voelde ik een enorme behoefte om in mijn herinneringen te duiken en ze aan het papier toe te vertrouwen. Dat deed me telkens zo goed dat ik soms amper sliep, de drang om te schrijven wekte me.’

Vergeving

‘Ik kan mijn ouders onmogelijk vergeven. Ik koester weliswaar geen wrok tegenover hen – ik ben geen haatdragend mens of iemand die bij dingen blijft stilstaan. Ik weet welke ellende mijn ouders in hun leven hebben meegemaakt, zodat ik hen niet kan veroordelen. Maar ik weet ook wat mijn broer en zus is aangedaan, waardoor het niet aan mij is om te vergeven. Dat kan enkel een rechter of God, en dan nog, want wie zegt dat God vergeeft?’

Lichtheid

‘Mode is geen kunst. Soms kan een defilé of een collectie je naar een totaal andere wereld voeren of je door elkaar schudden, maar het is in de eerste plaats een industrie die enorm veel mensen werk verschaft en grote opbrengsten genereert, wat op zich heel waardevol is. Bovendien doet mode ons dromen en zorgt ze voor schoonheid en wat lichtheid in het leven. Zolang we daar behoefte aan hebben, zal de mode altijd bestaansrecht hebben.’