Cathérine Ongenae
Een slechte vrouw ben je altijd (en andere onzin)
‘Vrouwen doen het zichzelf aan’ kopte De Standaard gisteren. Is de taakverdeling in het huishouden niet in evenwicht, dan komt dat omdat vrouwen het huishouden nog steeds als hun exclusieve terrein zien. Maar, zo vraagt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae zich af, is maternal gatekeeping de oorzaak van die ongelijke verdeling, of eerder het gevolg van genderstereotypering?
Uit een vergelijkend onderzoek tussen vrouwen van Vlaamse en Turkse origine over hun rol in het huishouden blijkt dat Turkse vrouwen de druk van de gemeenschap voelen om hun traditionele takenpakket naar behoren vervullen, ook als ze buitenshuis werken. Op zich is dat niet verrassend. In gemeenschappen waar traditie hoog in het vaandel wordt gedragen, zijn taken en rollen van mannen en vrouwen duidelijk afgebakend.
Dommeriken die we zijn. Staan die mannen klaar om de was en de plas over te nemen, wuiven vrouwen hen weg.
Een andere bevinding is dat Vlaamse vrouwen die druk om het huishouden te doen naar eigen zeggen niet ervaren, maar er zelf voor kiezen om de klassieke huishoudelijke taken in eigen handen te houden in plaats van ze te verdelen met hun partner.
Dommeriken die we zijn. Staan die mannen klaar met al hun goesting om de was en de plas over te nemen, wuiven vrouwen hen weg en draaien ze vrijwillig zes uur per week extra in het huishouden. As if… Maar met een titel als ‘Vrouwen doen het zichzelf aan’ zet je hen wel mooi met hun rug tegen de muur. Ik hoor de commentaren al: ‘Ik mag niet van die van ons, hahaha!’
Maternal gatekeeping
Nu is maternal gatekeeping, want zo heet dat fenomeen, geen nieuw gegeven. Toen ik vorig jaar voor Knack een artikel schreef over het nieuwe vaderschap, kwam ik het ook al tegen. Sommige vrouwen houden de vader van hun kind de eerste levensmaanden, soms zelfs jaren op afstand, zetten hem weg als incompetent en niet in staat om koesteren. Onzin, natuurlijk, mannen kunnen wel koesteren. Zorg is niet alleen een menselijke behoefte, maar ook een menselijke vaardigheid. Door zorg tot een exclusief vrouwelijke eigenschap uit te roepen, desnoods met de biologie als argument, wordt vrouwen een zware hak gezet. Als zorgen en vrouwelijkheid samenvallen, is elke vrouw die niet voldoet aan dat beeld per definitie een ‘slechte’ vrouw.
Maternal gatekeeping levert niet de fraaiste verhalen over vrouwen op.
Dit soort vooroordelen maakt ook dat vrouwen het ouderschap vereenzelvigen met moederschap, als een exclusief recht op het kind en het gezin. Dat het eigenlijk een plicht is met een strikje rond, die valkuil zien ze niet. In het ergste geval wordt dat zogenaamde exclusieve talent voor zorg het argument bij vechtscheidingen, om de macht over de kinderen en bijgevolg de ex te kunnen houden. Maternal gatekeeping levert dus niet de fraaiste verhalen over vrouwen op.
Sloven
Maar om daar meteen uit te concluderen dat vrouwen het zichzelf aandoen, klinkt nogal beschuldigend, niet? Een voorzet voor de binnenkopper ‘stop met zagen, je hebt het zelf gezocht’. Zou het misschien kunnen dat men de vaststelling (dus het feit dat vrouwen de taken die zogezegd van oudsher de hunne zijn niet kunnen loslaten) verwart met de mogelijke onderliggende oorzaak?
Ik denk niet dat elke vrouw er bewust voor kiest om zichzelf een burn-out te sloven. En ik geloof ook niet dat vrouwen van westerse origine geen maatschappelijke druk ondervinden om de perfecte vrouw, de perfecte moeder en de perfecte partner te zijn. Ja, het gareel spant minder bij ons. We kunnen de broek dragen, als we dat willen. Maar dat betekent nog niet dat we de rok mogen uittrekken. De druk van de samenleving op hoe we ons dienen te gedragen is dan niet zo expliciet, op onzichtbaar niveau krijgen we dezelfde boodschappen over de traditionele verwachtingspatronen op ons bord. En heel vaak komen die van andere vrouwen.
We kunnen de broek dragen, als we dat willen. Maar dat betekent nog niet dat we de rok mogen uittrekken.
Een greep uit de verhalen die ik opvang. Schoonmoeders die de kasten van hun dochters herschikken tijdens het zorgen voor de kleinkinderen (wat niet wordt gewaardeerd). Moeders die commentaar geven op de lange werkuren van hun dochters (alsof je dat altijd te kiezen hebt). Cupcakemama’s die altijd om halfvier aan de schoolpoort staan (een moeder moet altijd beschikbaar zijn). ‘Hoe doen die dat?’, denk je dan. Meer is er dikwijls niet nodig om de vertwijfeling te laten toeslaan bij de ploetermoeders die de meeste van ons zijn.
Gorillakuil
Een paar dagen geleden viel er in een Amerikaanse zoo een kleuter in de gorillakuil, waarop men voor de veiligheid van het kindje de gorilla neerschoot. Je zult het zien, wie had volgens de massa op internet die gorilla vermoord? De moeder, natuurlijk. Indirect krijgt elke vrouw het te horen: elke seconde dat ze haar gezin uit het oog verliest, is een moment dat ze egoïstisch was, met zichzelf bezig, met materiële zaken.
Wat je als moeder ook doet, het is nooit goed. Hijs je je kind in speelkleren? Dan ben je onachtzaam. Dragen ze mooie kleren? Dan ben je oppervlakkig. Schuif je wel eens een pizza in de oven? Dan ben je lui. Sta je erop dat ze dagelijks drie verschillende soorten groenten eten? Dan ben je neurotisch. Hoe dan ook, een slechte vrouw ben je altijd. En er lijkt maar een manier te zijn om jezelf te redden: als een bezetene de dwingende ideologie van de perfecte vrouw en de perfecte moeder volgen.
Hoe dan ook, een slechte vrouw ben je altijd.
Een mens zou van minder onzeker worden. Net die onzekerheid is de reden waarom veel vrouwen, hoe hard ze buitenshuis ook werken, het gevoel hebben dat ze hun taak als vrouw niet mogen verwaarlozen. Ook al dwingt hun omgeving hen op het eerste gezicht tot niets, en zijn er veel beschikbare helpende handen. Ook al is het juk van die vastgeroeste genderrollen al deels van rond hun nek, toch voelen ze de hete adem van de traditie nog steeds.
Dus ja, vrouwen moeten de lat misschien wat minder hoog leggen. Dat mannen hun eigen hemden maar leren strijken. Maar stop met hen onder een vergrootglas te leggen en elke beweging die ze doen – of niet doen – te veroordelen. Dat-helpt-namelijk-niet.
Catherine Ongenae
Een foto die is geplaatst door Dina Goldstein (@dinagoldstein) op
Je kan jouw keuzes op elk moment wijzigen door onderaan de site op "Cookie-instellingen" te klikken."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier