Geen hondenweer: zo help je je dieren door de hitte

Niet alleen mensen hebben last van de hitte, ook dieren kunnen slecht tegen deze hoge temperaturen. Toch worden zij vaak vergeten. ‘Iedere zomer zijn er nog te veel dieren die sterven omdat we te laks zijn met hun welzijn.’

Het wordt de komende dagen snoeiheet. Instellingen en organisaties die zich met kwetsbare groepen bezighouden, zoals kinderen en ouderen, kunnen dan ook maar beter goed opletten. Maar niet alleen kinderen of bejaarden hebben last van een hittegolf, ook dieren kunnen slecht tegen deze hoge temperaturen.

Op zoek naar water braken enkele zomers geleden nog elf koeien en een stier bijvoorbeeld los uit een weide bij Aarsele. De beesten stortten zich uit pure wanhoop op de elektrisch geladen prikkeldraad en de brandweer hielp hen later uit een beek, waar ze ten einde raad in waren gesprongen. Oorzaak? De dieren hadden niet voldoende drinkwater. Nu moet je weten: een paard of een koe kan tot wel zeventig liter water per dag drinken. Tijdens een hittegolf is het cruciaal dat de dieren daar toegang toe hebben.

Volgens de Belgische wetgeving is het dan ook verplicht dat dieren in weides steeds over zuiver en vers water beschikken. ‘Dit is geen eenmalig incident’, weet Benjamin Loison, woordvoerder van dierenrechtenorganisatie Bite Back, ‘Dieren zijn het grootste slachtoffer van een hittegolf. Zoveel beesten zitten vast op weides zonder beschutting, of in snikhete stallen van veehouderijen. Dieren in zulke veehouderijen zitten vaak met honderden op elkaar geplakt. Een stroomonderbreking van enkele minuutjes waarbij de ventilatiesystemen uitvallen, is een catastrofe.’

Honden

Ook huisdieren zijn de dupe. Net zoals mensen mogen dieren geen zware inspanningen doen tijdens een hittegolf. Toch gaan nog veel mensen overdag wandelen met hun hond, zegt Benjamin: ‘Dat is zeker af te raden. Honden die over bloedheet asfalt moeten wandelen verbranden de kussentjes onder hun pootjes.’ Met andere woorden: laat je hond niet op het heetst van de dag uit, en ga bij voorkeur in het bos of een andere schaduwrijke plaats wandelen.

Bij temperaturen boven de dertig graden voelen ook dieren de zon branden. Ook twee jaar geleden riep Vlaams minister van Dierenwelzijn Ben Weyts (NV-A) alle dierenhouders dringend op om voldoende voorzorgsmaatregelen te nemen. ‘Zorg voor de dieren zoals je zorgt voor jezelf’, klonk het. ‘Voorzie genoeg schaduw en water en laat jouw huisdier niet achter in de wagen.’ Op deze zomerse dagen moeten er regelmatig honden uit bloedhete auto’s bevrijd worden. Zelfs als de temperaturen mild zijn, is er gevaar voor oververhitting. Honden raken hun warmte immers enkel kwijt via de voetzolen en door te hijgen, waardoor hun lichaamstemperatuur snel oploopt, en dat kan fatale gevolgen hebben.’ Enkele minuten in een auto kan een hond al de das omdoen – ook met de raampjes op een kiertje of in de schaduw wordt het al snel te warm in de wagen.

Katten en konijnen

Het is niet zo moeilijk om je dieren goed te verzorgen bij hoge temperaturen. ‘Wij zien dat onze poezen enorm afzien van de hitte. Ze slapen veel meer en zijn tammer. Voor katten, met hun vacht, is de hittegolf nog net iets zwaarder dan voor mensen.’ Aan het woord is Lana Bauwens, initiatiefneemster van het Gentse kattencafé dreamCATchers, waar ze momenteel speciale maatregelen nemen om hun katten koel te houden. ‘Wij werken heel veel met ijsblokjes’, vertelt Lana, ‘We doen ijsblokjes in het water. De katten vinden dat heel tof om mee te spelen.’

Bij dreamCATchers maken ze ook gebruik van ice packs, die je normaal gezien hanteert bij kwetsuren. Die wikkelen ze in een handdoek en zo steken ze het in een kussensloop, waarop ze er nog wat cat nip doen. ‘Nestor heeft deze ochtend bijvoorbeeld goed liggen soezen in de koelte’, lacht Lana tevreden, ‘De handdoek is vooral belangrijk om te verhinderen dat katten door de ice pack zouden bijten.

‘We maken ook cat popscicles, dat zijn ijsjes voor katten. Je kan die maken door het sap uit een blik tonijn in te vriezen. Een andere optie is geitenmelk en een beetje van de normale natte voeding mixen en in vormpjes bevriezen.’ Verder is het cruciaal dat katten genoeg schaduw en verluchting hebben. Katten kunnen niet zweten zoals mensen – enkel aan de pootjes. Dus het is vooral de bedoeling dat ze frisse plekken hebben waar ze kunnen rusten. Een kelder vinden ze bijvoorbeeld ook heel aangenaam nu.

Naast honden en katten, mag je ook konijnen niet uit het oog verliezen. Deze beestjes leven in het wild in frisse holletjes onder de grond en hebben het dus snel lastig bij hoge temperaturen. Zorg er steeds voor dat het hok uit de zon staat. Ook hier kunnen ice packs, ingepakt met een handdoek, voor de nodige verkoeling zorgen. Als je huisdier warm aanvoelt, snel ademt of lusteloos is, kan het beestje oververhit zijn en maak je best meteen de pootjes en oortjes nat. Maar let wel goed op met ijskoud water: daarbij trekken de bloedvaten samen, waardoor het dier de warmte nog moeilijker kwijtraakt. Laat ze vervolgens bijkomen op een koele plek in de schaduw en bel de dierenarts als je geen verbetering ziet.

Wilde dieren

Zeker katten die buiten leven, hebben het op dit moment moeilijk. Voor straatkatten is het heel belangrijk dat ze toegang hebben tot voldoende water en schaduw, waarschuwt Lana: ‘De meeste plassen water zijn op dit moment opgedroogd, en dat is hoe straatkatten normaal aan water of vocht komen. Mensen kunnen dus plekken creëren met plasjes water waar de zon er niet bij kan. Sowieso plaats je het water best altijd in een lage keramieken, glazen of terracotta schaal. Bijvoorbeeld de schaaltjes waar je planten in plaatst. Plastic warmt namelijk op, waardoor het water warm wordt en daar willen katten niet van drinken.’

Voor straatkatten die echt afzien, heeft Lana tips voor eerste hulp: ‘Wanneer een poes last heeft van oververhitting, is het beste wat je doet is hen geleidelijk aan afkoelen. Niet meteen met ijskoud water, want anders kunnen ze in shock gaan! Dus als je een dier vindt dat zich duidelijk niet goed voelt, leg het meteen in een koele ruimte en help het met natte doekjes. Daarna kan je zo snel mogelijk naar de dierenarts.’

Dat advies geldt overigens voor alle wilde dieren. Gevallen jonge vogels? Daar weet het Natuuropvangcentrum voor zieke en gewonde dieren van Opglabbeek weg mee: ‘Mensen geven de gevallen vogeltjes best een plekje in de schaduw. De ouders van het dier zullen ze nog steeds blijven voederen, dus je moet niet bang zijn om ze aan te raken’, klinkt het bij het Natuuropvangcentrum, ‘Verplaats ze geen 100 meter, natuurlijk.’ Verder waarschuwen ze om zeker niet te proberen om het vogeltje zelf water te geven: ‘Zo zouden ze zich kunnen verslikken. Gewoon een schaaltje water op de grond ernaast is voldoende. Het allerbelangrijkste: de kat uit hun buurt houden. (lacht)‘

De Noord-Hollandse egelopvang Dikke Prik in Warmenhuizen roept ook alle inwoners van de provincie op om schaaltjes water in de tuin te plaatsen voor de egels. ‘Egels drinken normaal al heel veel water en door de hitte hebben ze alleen maar meer nodig’, zegt Marleen Landman van de egelopvang aan NH Nieuws. De dieren worden volgens Landman door de bebouwing steeds afhankelijker van mensen en zoeken daarom vaker eten en drinken in de achtertuin in plaats van in een bos. Ook moeten de dieren door de droogte soms op lastige plekken water zien te vinden. ‘Het kan dan voorkomen dat ze wanhopig worden en in een hele diepe sloot gaan drinken. Ze komen er dan niet meer uit’, legt Marleen uit.

Leven of dood

Zie je een dier in nood, grijp dan altijd in. Je gaat best als volgt te werk: probeer eerst te achterhalen van wie de dieren zijn. Spreek de verantwoordelijke persoon aan. ‘Als je dat niet weet, kan je de politiediensten contacteren’, legt Benjamin van Bite Back uit, ‘Zij hebben vaak beter zicht op de eigenaars van bepaalde percelen. Je kan ook een klacht indienen bij de Vlaamse overheidsdiensten voor dierenwelzijn.’

‘Mensen blijven hardleers’, concludeert Benjamin. ‘Iedere zomer zijn er nog te veel dieren die sterven omdat we te laks zijn met hun welzijn. Dit is echt een kwestie van leven of dood voor deze dieren; er wordt niet goed genoeg nagedacht over hun kwetsbare positie.’