‘De versoepeling van coronamaatregelen kan ook angst veroorzaken’

Het versoepelen van de coronamaatregelen wordt niet door iedereen op gejuich onthaald. Sommige mensen vinden het eng dat zij of hun kinderen terug naar buiten moeten. Welzijnsonderzoekster Olivia Remes van de universiteit van Cambridge leert hoe je angst geen kans geeft.

Bij het begin van de coronapandemie werden veel mensen angstiger. Dagelijks waren er berichten over nieuwe doden, wereldwijd heerste er chaos en mensen werden overtuigd om binnen te blijven. Hoewel dit moeilijk was, zijn we dit op de een of andere manier snel gewoon geworden. We aanvaardden ons nieuwe leven tijdens de lockdown en overal zagen we dat de angst opnieuw begon te verminderen.

Maar net op het moment dat we stilaan gewoon werden aan deze nieuwe realiteit en de bijhorende routine, kondigden overheden, waaronder ook mijn eigen Britse regering, onlangs nieuwe maatregelen aan om de lockdown op te heffen.

De versoepeling van coronamaatregelen kan ook angst veroorzaken

Dit veroorzaakte opnieuw enige paniek met als gevolg dat er weer rapporten opduiken over de manier waarop de geestelijke gezondheid van mensen opnieuw wordt beïnvloed. Veel mensen maken zich zorgen of het al veilig genoeg is om weer aan het werk te gaan of hun kinderen naar school te sturen.

Piekeren zorgt niet voor oplossingen

Deze angst heeft voornamelijk te maken met onzekerheid. We weten niet wat de toekomst brengt en dit kan ons ’s nachts wakker houden. Het kan overmatig en oncontroleerbaar piekeren veroorzaken en het kan zelfs leiden tot fysieke symptomen, zoals kortademigheid en hartkloppingen.

Voor mensen met onderliggende angststoornissen of depressieve klachten is de pandemie het recept voor een ramp. Terugkeren in de samenleving kan oude problemen weer aanwakkeren en doen opleven. Ik denk dan bijvoorbeeld aan een angst- of obsessief-compulsieve stoornis (OCD). We worden weliswaar geadviseerd om onze handen regelmatig te wassen en te allen tijde afstand te houden van anderen – maar er is ook een moment waarop gedrag omwille van de veiligheid begint te veranderen in een mentale stoornis.

Soms denken we dat piekeren ook nuttig is, omdat het ons ook waakzaam maakt en we dan beter zijn voorbereid. Wij zijn van mening dat we betere oplossingen vinden voor problemen als we proactief met een situatie omgaan. Maar zelfs je gedurende korte tijd zorgen maken maakt ons juist vatbaar voor nog meer zorgen. En voor we het weten, zitten we vast in een vicieuze cirkel.

Loslaten

Het is een mythe dat je tot betere oplossingen komt als je je zorgen maakt. Het maakt ons alleen maar angstig en gestrest – zeker als die zorgen chronisch worden. Als we ons hiervan bewust zijn, kunnen we nuttige stappen zetten, omdat we die angstige gedachten dan beter kunnen loslaten. En ook goed om te weten is dat de meeste van onze zorgen sowieso niet uitkomen. Toen onderzoekers van Penn State University mensen vroegen om hun angsten neer te schrijven en er later opnieuw op terug te komen, bleek dat 91 procent van de zorgen van de deelnemers niet was uitgekomen.

Uiteraard is dat soms gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het is erg moeilijk om je geen zorgen te maken. Soms kunnen we niet stoppen met schoonmaken en beginnen we repetitief gedrag te vertonen dat kan omslaan in de dwangstoornis OCD. De manier waarop OCD vaak start, is met repetitieve, vastgeroeste ideeën.

Dwangstoornis

En ondertussen blijven mensen lezen over de gevolgen van het coronavirus en maken ze zich zorgen om besmet te geraken als ze terug naar buiten gaan.

Om deze angst te verlichten, beginnen ze gedrag te vertonen – zoals herhaaldelijk en excessief de handen wassen – om de gevreesde uitkomst te voorkomen. Door dit te doen proberen ze de situatie onder controle te krijgen. Maar hoe meer ze zich overgeven aan hun obsessies, hoe meer ze de controle beginnen te verliezen, ironisch genoeg . Ze zijn niet meer in staat om hun gedachten in toom te houden en verliezen de controle over hun acties. Op dit moment heeft de dwangstoornis de persoon in de greep en kan die er niet meer uit.

Als we niet hopen en streven naar geluk, wordt ons leven een platte lijn.

Een manier om jezelf hiertegen te beschermen is om je handen alleen te wassen volgens de aanbevolen frequentie en duur, en door een mondmasker te dragen. Ook is het belangrijk om jezelf te realiseren dat, wat je ook doet, het niet mogelijk is om jezelf compleet te beschermen. De controle wat loslaten is, paradoxaal genoeg, een manier om die terug te krijgen.

Angst verdwijnt ook weer

Dit kan ons helpen de zaken duidelijker en met meer rust te bekijken. Het helpt ons ook om betere beslissingen te nemen. En als je je zorgen maakt over het opheffen van de beperkende maatregelen of het nemen van een overvolle tram of bus, onthoud dan dat elke angst die je voelt als je op die bus zit, ook weer zal verdwijnen. Het is tijdelijk en je veert telkens weer recht. Dit is werkelijk de aard van angst, dat heeft onderzoek keer op keer aangetoond.

Dingen in je leven plannen waardoor je je gelukkig voelt, kan eng zijn

Een andere goede manier om mentaal gezond te blijven in deze tijd van constante verandering en onzekerheid, is door een positieve agenda in je dagelijkse routine te introduceren. Hoe doe je dat? Door positieve activiteiten in te plannen en ze ook te doen. Dit kunnen korte wandelingen zijn in het park, een nieuw recept uitproberen of iets anders dat je leuk vindt. Het is ook belangrijk om voor jezelf een manier te vinden en ervoor te zorgen dat je deze activiteiten op regelmatige basis doet.

Meesterschap over je leven

Als we de tijd nemen om fijne activiteiten te ondernemen, blijkt uit onderzoek dat we niet alleen plezier beginnen te voelen, maar we ook ‘meesterschap‘ krijgen. Als je meesterschap over je leven krijgt, voel je je meer tevreden en overheerst het gevoel dat je iets hebt bereikt en je controle hebt. Voor mensen met een depressie, is deze techniek bijzonder nuttig – het is als een kraan die je uit een uitzichtloze toestand kan hijsen. En we weten dat veel mensen last hebben van depressieve gevoelens tijdens deze pandemie.

Maar de weg naar meesterschap kan voor sommigen ook beangstigend zijn. Dingen in je leven plannen waardoor je je gelukkig voelt, kan eng zijn, vooral als depressie al lang een deel van je leven is.

Bijgeloof

De achtbaan van emoties die we tijdens deze pandemie hebben meegemaakt, kan ons er ook voor behoeden om te snel te gelukkig te zijn. Je hebt misschien bijgelovige gedachten dat, als je je goed voelt, er iets ergs zal gebeuren. Je maakt je misschien zorgen dat het niet lang zal duren eer jij besmet zal geraken. Is het dan niet beter om lage verwachtingen te behouden – niet te snel opgewonden te geraken en een positie van ‘defensief pessimisme‘ behouden?

Onderzoek leert ons dat het antwoord ‘nee’ is. Want als we niet hopen en streven naar geluk, wordt ons leven een platte lijn. En is het niet beter om een leven met ups en downs te ervaren, net zoals een golf? Het leven omarmen kan een aanzienlijke impact hebben op onze mentale gezondheid en zet ons op weg naar welzijn – zelfs tijdens een pandemie.