‘Blanke middenklassefeministen’: vechten tegen schone schijn

Wat doet een column over Westers feminisme op een dag die in teken staat van geweld tegen vrouwen en meisjes? Als Westerse feminist een verwijt wordt, dan verhinder je vrouwen om de schone schijn te verbreken en uit de kast te komen met hun ervaringen met geweld, zegt Knack-medewerkster Cathérine Ongenae.

Dat ik een blanke middenklassefeministe was. Allicht weer bezig met mijn eigen kleine probleempjes. Dat schreef filosoof Bleri Lleshi vorig jaar op mijn Facebookpagina, naar aanleiding van de reader over seksisme die ik had samengesteld. Het klonk als een verwijt, en zo was het ook bedoeld. Het dédain droop eraf. Wat konden wij, Westerse chichi-madammen en luxe-feministen, nu toevoegen aan een debat over gelijkheid, behalve onze mond houden en het woord laten voeren door anderen die het slechter hebben dan wij? Nu ik erover nadenk, was dat best een seksistische opmerking. Vooringenomen tot en met. Het bewijst maar eens dat je niet per sé rechts en neoliberaal moet zijn om voor je beurt te praten en mensen tekort te doen.

Mijn eerste reflex was me verantwoorden. (Moet ik dringend afleren, wij vrouwen hebben nog veel te leren op dat vlak.) Dat we wel degelijk een diverse mix waren. Dat er een Marokkaanse en Joodse auteur meeschreven. Dat zowel jong als rijp vertegenwoordigd waren. Dat er universitairen meeschreven en afgestudeerden aan de levensschool. Managers en creatieven. Werkzoekenden en academici. Zelfstandigen en bedienden.

Dat verschillende van de auteurs de psychiatrie van nabij hadden meegemaakt: daar zweeg ik over. Je hangt andermans was niet buiten. Dat sommige onder ons in een nabij of ver verleden geweld hadden ervaren: het kwam niet eens in me op om dat te zeggen. De slachtofferkaart trekken, noemt men dat. Maar ik wist wat ik wist: dit was een diverse groep van topvrouwen, al dan niet gefortuneerd, met een zeer verschillende levensloop.

Katholiek dorpsnest

Ik ben zo goed geworden in het negeren van dit soort aanvallen, dat ik diep moet graven om me een voorbeeld van verbaal geweld te herinneren. Maar dit bleef kleven. Blijkbaar hoor ik bij een categorie van mensen die zich moet schamen. Je hoorde het ook tijdens de Amerikaanse verkiezingsstrijd. Als ik het moet geloven zijn wij van de blanke middenklasse (die toch een zeer diverse bende is) de bron van alle kwaad. We zijn het synoniem voor kortzichtig, navelstaarderig, frivool en rijk – al kan ik me niet herinneren waar ik die zak met geld heb gelaten. Had ik al oppervlakkig gezegd? Blanke middenklassefeministen zijn enkel met zichzelf bezig. Hoe durf ik mezelf nog aankijken in de spiegel? Ik zou beter een hol graven en er nooit meer uitkomen, toch? Shame on me.

Helaas zijn wij van de blanke middenklasse ook erg gevoelig voor shaming. Dat komt ervan als je bent opgevoed in een standaard katholiek dorpsnest. Een meisje kiest daar niet voor. Wat de ander denkt, is belangrijk, leert men je. En als je toevallig vergeet daar rekening mee te houden, dan kun je niet naast de gevolgen kijken.

Wie haar hoofd boven het maaiveld durft uit te steken, krijgt gegarandeerd modder op haar kop. Dat maakt dat veel vrouwen diep in hun hart wel feminist zijn, maar liever in de kast blijven met die overtuiging. The silent majority is silent omdat men weet wat men riskeert als je zegt wat er op je lever ligt. Moeten horen dat je troubles luxeproblemen zijn, bijvoorbeeld.

De mantel der liefde

Als men ergens een handje weg heeft van onrecht te bedekken en de schone schijn op te houden, dan is het wel in de blanke middenklasse. Niet alleen de 1 procent komt weg met pussy groping. Ook veel blanke middenklassemannen weten dat ze zich veel mogen permitteren zonder dat er consequenties zijn. En niet alleen de mannen zijn goed in het toedekken van potjes. Ook vrouwen zijn bedreven gebruikers van die schijnheilige mantel der liefde.

Alleen al deze week hoorde ik van twee vrouwen uit mijn nabije vriendenkring dat ze slaag hadden gekregen van een familielid en partner. Geen van de twee heeft aangifte gedaan. Uit angst voor de gevolgen, om de familie niet uit elkaar te drijven. Ik kan zo, uit het blote hoofd, twintig namen noemen van vrouwen die ik ken die als meisje misbruikt zijn, aangerand werden door hun partner, mishandeld door hun vader of moeder.

Onklopbaar

En toch zijn er mensen die willen dat het Westerse feminisme haar kop houdt. Aan die mensen wil ik dit vertellen: ik ben opgegroeid met geweld. Ik ben zo’n meisje waar de nieuwe EU-campagne over geweld tegenover vrouwen en meisjes voor opkomt. En jullie willen dat wij zwijgen? Het lef, zeg. Ik kan u één ding zeggen: ik zwijg niet. Nooit.

Geen enkele vrouw, jong of oud, uit welke cultuur dan ook, van eender welke kleur, afkomst, origine zou te maken moeten hebben met geweld. Dus ik zal me blijven verzetten tegen de excuses voor geweld: van vrouwelijke ongehoorzaamheid tot goddelijke voorzienigheid, van traditie tot victim blaming. Of white women shaming.

Als het feminisme niet pluralistisch kan zijn, niet kan functioneren als een lappendeken van verschillende methodes, dan zal het niet zijn. En nog iets: ik vind het stuitend dat je tegenwoordig geloofsbrieven van mishandeling moet voorleggen om gerespecteerd te worden als iemand die voor vrouwen- en dus mensenrechten opkomt. In wat voor wereld leven we als je pas ernstig wordt genomen als je je als slachtoffer profileert? Geen basisrespect tonen, ook dat is een vorm van geweld.

Het is als dat filmpje waarin de Pakistaanse vrouwen je recht in de ogen kijken en ‘Beat me’ zeggen, om je vervolgens te vertellen dat ze unbeatable zijn. Onklopbaar. Zij zijn onklopbaar, wij zijn onklopbaar. Niemand heeft het recht om ons te vertellen hoe we onze strijd moeten voeren en met wie we dat doen.