Op uw gezondheid: waarom (binge)drinken geen goed idee is

Nu Tournée Minérale officieel van start is gegaan, is het tijd om stil te staan bij wat drank met je lichaam doet. Welke sporen laat alcohol achter in het lichaam? Toxicoloog Jan Tytgat verduidelijkt.

Dat alcohol ingebakken zit in de maatschappij, is geen geheim. De cijfers spreken voor zich: de recente Vlaamse preventiebarometer van gezondheidsinstituut Sciensano toont aan dat 13,3 % van 65-74-jarigen dagelijks drinkt. Bij 75-plussers gaat het om 15%. Vooral mannen in de leeftijdsgroep tussen 55 en 74 zijn probleemdrinkers. Eén op de vijf mannen in die groep drinkt meer dan 10 glazen alcohol per week.

Ook Bingedrinken of ‘piekdrinken’ is een groot probleem, en niet alleen bij de pubers. Maar liefst 15,8 procent van de 65-plussers wordt beschouwd als bingedrinker, zo blijkt uit het doctoraatsonderzoek van klinisch psychologe Yannic van Gils (UAntwerpen/VUB). Ter verduidelijking: voor vrouwen spreken we over bingedrinken als iemand minstens vier consumpties in een periode van twee uur achteroverslaat, voor mannen gaat het om vijf drankjes. Een keertje te diep in het glas kijken, dat kunnen je organen wel aan? ‘Maak je geen illusies, alcohol tast wel degelijk heel je lichaam aan. Eenmalig voorval of niet’, zegt Jan Tytgat, toxicoloog en professor aan de KU Leuven.

Het lichaam is een spons

Tytgat vergelijkt het lichaam met een spons: ‘Hoe meer en hoe geconcentreerder de alcohol in je lichaam, hoe sneller je je organen daarmee gaat verzadigen’, vertelt hij. ‘Als je dan heel hoge piekconcentraties bereikt, kun je in een coma belanden. Of in het ergste geval sterven.’ Dat gebeurde bijvoorbeeld met zangeres Amy Winehouse: uit haar autopsierapport bleek dat de alcoholgehalte in haar bloed 416 mg per 100 ml bevatte op het moment van haar dood. Dat is het equivalent van 20 glazen achter snel achter elkaar drinken. 

Doe je aan bingedrinken, en kun je het navertellen? Dan is de kans groot op black-outs. En dat is niet zo onschuldig als het lijkt. ‘Het effect van alcohol is zo verdovend dat je niet meer goed alles in je omgeving kan opnemen of onthouden’, zegt de toxicoloog. ‘Nadien zul je je bepaalde zaken niet meer kunnen herinneren.’ Dat kan bijzonder gevaarlijk zijn in het verkeer. Maar denk bijvoorbeeld ook aan situaties waarbij iemand je – met slechte bedoelingen – op korte tijd dronken voert, met alle gevolgen van dien.  

Van hart tot brein

Naast je brein en cognitieve functies, kan regelmatig drinken bijzonder schadelijk zijn voor de rest van je lichaam. Zo kan je bloeddruk er snel van pieken. Wanneer de alcohol door je lever is verwerkt, kan je bloeddruk net zo snel dalen, waardoor je een hart- of herseninfarct riskeert. Ook de kans op hartritmestoornissen (ofwel arrhythmia) stijgt.

Je lever krijgt de zwaarste klappen. ‘Bij bingedrinken moet de lever moet op korte tijd een grote hoeveelheid alcohol verwerken’, vertelt Tytgat. Meestal verloopt de recuperatie nadien vlot, maar het kan ook grandioos mislopen. ‘Er kan bijvoorbeeld leververvetting ontstaan. Dat leidt onder andere tot hepatitis, leverfibrose en cirrose. Dan is er geen weg meer terug.’ Die horrorscenario’s komen voor bij wie elke dag drinkt. Maar ook als je een periode regelmatig bingedrinkt – zoals het eindejaarsperiode – kan de vet zich in je lever opstapelen. Dat blijkt uit een onderzoek van de University of California San Francisco. 

Ook je pancreas lijdt onder veelvuldig drankgebruik. Zo kun je al snel een ontsteking van je alvleesklier krijgen. Wie stevig bingedrinkt, riskeert daarnaast nierfalen. ‘Het lichaam droogt uit door alcohol, wat geen goede zaak is voor je nieren. Dat is trouwens ook de oorzaak van je katerig gevoel’, vertelt Jan Tytgat. Volgens Australische onderzoekers loop je meer risico om diabetes te ontwikkelen. Verder riskeren mannen erectieproblemen. Bij vrouwen is de impact evenmin te onderschatten. Wie de maand voor de bevruchting bingedrinkt, riskeert neurogedragsmatige stoornissen bij het kind. Tijdens de zwangerschap is piekdrinken helemaal uit den boze. ‘Alcohol dringt heel gemakkelijk in de plancenta’, vertelt Jan Tytgat. ‘Dat kan desastreuze gevolgen hebben op de ontwikkeling van de baby. Niet doen is dus de booschap.’

Eentje is geentje?

Loop je ook risico’s als je af en toe het glas heft, zonder te overdrijven? Een gerenommeerde studie van The Lancet suggereert van wel. Toxicoloog professor Jan Tytgat beaamt dat: ‘Eigenlijk is alcohol een zeer geniepig molecuultje dat je lichaam veel schade toebrengt, zeker op lange termijn. Elke glas telt.’ 

Het Vlaams expertisecentrum Alcohol en andere Drugs (VAD) adviseert om niet meer dan acht consumpties per week te drinken. ‘Dat klinkt als heel veel voor wie niet drinkt, maar je zou ervan verschieten hoeveel mensen minstens één glaasje per dag drinken. Zo kom je snel aan je acht consumpties’, vertelt Tytgat. ‘Eigenlijk drink je best helemaal geen alcohol. In onze maatschappij zit dat echter zo ingebakken, dat het VAD het niet helemaal wilde verbieden. Die acht consumpties per week zijn dus een gulden middenweg.’