Westerlingen verkopen hun kunst aan de Russen en Chinezen.

Als de kunsthandel een spiegel is van de maatschappij, dan kunnen we nu weer wat bijleren. Wij, Europeanen verkopen steeds meer ‘oud’ en ‘nieuw’ aan Russen en Chinezen.

Eind januari en begin februari draait de internationale kunsthandel weer op volle toeren. We hebben net een hele reeks topveilingen van Oude Meesters en Moderne Kunst achter de rug in New York en Londen. Er werden records gebroken en trends bevestigd die veel interessanter zijn dan je zou denken, meer zelfs, ze weerspiegelen hoe het Europa vergaat. Europa, je weet wel, de zieke Oude Man waarvan de inwoners denken dat heel de wereld in crisis leeft. Klopt natuurlijk niet. Europa is ook het ‘gebied’ waar zoveel niet meer mag of kan en daardoor zijn we toch wel wat armer dan de rest geworden.

Chinees op bestelling

Dat de Chinese rijken hun oude patrimonium opkopen weten we al een tijdje, want de prijzen voor het Chinese porselein swingen de pan uit. Let wel, niet alle Chinese porselein, enkel wat echt Chinees is van stijl! Wat eeuwen geleden door de Chinezen voor de Westerse markt werd geproduceerd, de “Chine de commande”, daar hebben de Oosterlingen geen belangstelling voor en dat porseleingoed is nu ook goedkoop! We kunnen daaruit afleiden dat een fraaie collectie de sociale status van een gefortuneerde Chinees opwaardeert.

Daar is niets mis mee, kunst diende altijd al voor een deel als “tape à l’oeil” en zal dat ook blijven doen. Ook de Russen doen mee, zij kopen ook al jaren hun patrimonium op. Maar er zijn momenteel echter meer niet-Europeanen actief als verzamelaar. Dat merk je zelfs als je de internationale interieurmagazines openslaat en kijkt wat er in de paleizen hangt. Bij ons mogen minimalistische interieurs nog min of meer de norm zijn, in het buitenland hangen de gangen en living rooms gewoon complexloos vol.

VeilingenDe voorbije dagen waren er de grote veilingen van Impressionisme, Moderne Kunst en Surrealisme bij Christie’s en Sotheby’s in London en New York. Er werden records gebroken voor kunstwerken en veilingen. De opbrengst was over het algemeen groot. We kijken ook graag naar het percentage van de verkochte goederen en merken op dat er een groot verschil bestaat met de resultaten van de veilingen van Oude Meesters die ongeveer gelijktijdig plaatsgrepen.

Van het aanbod Impressionisme tot Surrealisme wordt tot ca. 85 % verkocht (cfr. Christie’s en Sotheby’s op 6 en 7 februari in London). Dat zijn prachtige resultaten. Feit is natuurlijk dat topwerken van moderne meesters toch vrij zeldzaam zijn, maar toch, dit is een gezonde markt die niets met de crisis te maken heeft. We stippen in de marge aan dat ook de belangstelling voor surrealistische kunst toeneemt.

De resultaten voor de Oude Meesters waren minder voortreffelijk, daarvan bleef makkelijk tot meer dan 40 % onverkocht. De Renaissance Sale van Christie’s viel nog mee met 27 en 35 % aan onverkochte goederen. De 40 % is geen uitzondering, de belangstelling voor de Oude Meesters neemt af, ook al is het aanbod soms hoogst aantrekkelijk.

SmaakbreukWe hebben dus te maken met een smaakbreuk. De hedendaagse verzamelaars houden meer van Moderne kunst dan van Oude Meesters. Dat is zeker het geval in Europa. Een Europeaan die goed in de slappe was zit koopt ‘modern’ en geen ‘antiek’. Maar leidt daar nu niet uit af dat al wat modern is een super investering wordt. Het kan bijvoorbeeld zijn dat in de toekomst de 20ste eeuwse kunst een vaste waarde blijft, maar de belangstelling voor hedendaagse kunst zal afnemen.

De smaakbreuk waarvan sprake geldt daarom niet voor de hele wereld. Het is wel een feit dat Europa momenteel meer verkoopt dan aankoopt. De kopers van buiten Europa hebben niet alleen veel grotere budgeten, maar lijken er ook vrijer mee om te kunnen springen. Dat heeft invloed op de prijzen. Sommige Russische of Chinese kopers hebben geen limiet. Als een Westerling afhaakt aan 1 miljoen euro, gaan zij door tot 10 miljoen.

Belangrijke nuances

We moeten bij het interpreteren van die smaakbreuk ook voorzichtig zijn. Het is gek, maar naar mate de bevolking in Europe veroudert, lijken Europeanen alles te adoreren dat er jong en fris uitzien, zoals hedendaagse kunst, design en architectuur (niet zelden ontworpen door bejaarde architecten, zoals Frank Gehry (°1929)). Het doet me denken aan de bejaarde Don Juan die zich met een sportwagen een jong imago aanmeet.

Westerlingen hebben het ook moeilijk met hun oud patrimonium: zo doen daar zo gecompliceerd over! Europeanen zijn bang van het begrip het “Oude Continent” en proberen dat dan wat te camoufleren en verjongen door een blitse verpakking. Een mooi voorbeeld is wel het museum Louvre Lens in Noord-Frankrijk. Vroeger zou men zo’n collectie zonder complexen gewoon in een oude abdij of kasteel hebben geëxposeerd. Iedereen zou dat spannend hebben gevonden, nu moet dat in een hedendaagse shopping mall. Om het publiek wat oude kunst te laten slikken moet het met een sexy verpakking.

Let wel, anderzijds bevestigt zo’n modern museum dat er wel degelijk een groot publiek belangstelling heeft voor oude kunst. Sommigen gaan nu zelfs weer stiekem wat oude kunst verzamelen, maar pakken daar zelden publiek mee uit. Oude kunst is, althans in Westerse ogen, niet hip genoeg. Eigenlijk is dat belachelijk. Nochtans gaan we in de toekomst met de oude spullen ons geld moeten verdienen, onder meer in de toeristische sector.

Nieuw fenomeen Interieurreportages in glossy magazines van onder meer Russische magnaten bevestigen dat die wel tuk zijn op Oude Europese Kunst. Men stelt vast dat rijke Russen en Chinezen bijvoorbeeld Oude Meesters uit de Lage Landen opkopen. En dat is een nieuw fenomeen -waar nog weinig over werd gepubliceerd- dat de hele handel wel eens zou kunnen aanzwengelen.

Hopelijk reageren de Europese verzamelaars ook snel, want anders worden alle topkunstwerken en antiquiteiten uit Europa weggekocht, zoals nu gebeurt. Dat deden ooit de Amerikanen op grote schaal, maar wie weet doen de Russen en Chinezen dat straks ook niet?

Piet Swimberghe

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content