Friesland brengt Ode aan het Landschap

Wadopera Peter Grimes, Paesens-Moddergat. Foto: Niels Lahuis.

Duinen en dijken, bossen en stranden, meren en moerassen. Nergens anders vind je zoveel verschillende landschappen per vierkante kilometer als in Friesland. Het eigenzinnige karakter van de Friezen is duidelijk zichtbaar in deze landschappen. In de terpen, weilanden, koninklijke tuinen, natuurlijke bossen en Nationaal Parken. Alle reden voor een Ode aan het Landschap. Wat je niet mag missen in 2021 op een rijtje.

Een bijzondere locatie voor een verpletterende opera: achter de dijk bij Paesens-Moddergat wordt het aangrijpende verhaal van visser Peter Grimes vertolkt. Het operaspektakel toont het benauwde en soms benepen leven in een kleine vissersgemeenschap. Te zien van 17 t/m 24 september 2021.

Nationaal Park De Alde Feanen, Earnewâld. Foto: Marcel van Kammen
Nationaal Park De Alde Feanen, Earnewâld. Foto: Marcel van Kammen

De Alde Feanen is een uniek gebied ontstaan vanuit veenafgravingen. In het ruim 4.000 hectare grote laagveenmoeras komen wel 450 soorten planten voor en broeden ruim 100 soorten vogels. Het gebied leent zich prachtig om te ontdekken met de boot.

'De IJsfontein' ontworpen door Birthe Leemeijer, 11fountains Dokkum.
‘De IJsfontein’ ontworpen door Birthe Leemeijer, 11fountains Dokkum.

Met de vele gebieden en steden die men aandoet tijdens de Elfstedentocht is deze beroemde schaatstocht op zichzelf al een Ode aan het Friese landschap. Helaas is het de laatste jaren niet mogelijk gebleken deze route te schaatsen. Daarom hebben de Friezen een nieuwe draai gegeven aan de tocht: elf fonteinen in de elf Friese steden, ontworpen door elf kunstenaars uit elf verschillende landen. Omdat de vorst die nodig is voor een nieuwe Elfstedentocht tot nu toe uitblijft, is in Dokkum de IJsfontein geplaatst. Een fontein die het spel met de elementen voelbaar maakt en ons verlangen naar kou doet stollen.

Ir. D.F. Woudagemaal, Lemmer. Foto: Theo de Witte.
Ir. D.F. Woudagemaal, Lemmer. Foto: Theo de Witte.

Ongeveer de helft van het Friese landschap bestaat uit water. Om ervoor te zorgen dat de Friezen droge voeten houden wordt, zelfs tegenwoordig, het Woudagemaal gebruikt. Het grootste, nog functionerende stoomgemaal ter wereld heeft hierdoor een belangrijke rol in de Friese waterhuishouding. Ook tijdens speciale draaidagen is Het Woudagemaal in actie te zien. Op die momenten wordt het gebouw en het meer geneveld in dikke mist, een spectaculair beeld.

'Love' ontworpen door Jaume Plensa, 11fountains Leeuwarden.
‘Love’ ontworpen door Jaume Plensa, 11fountains Leeuwarden.

Love bestaat uit twee 7 meter hoge, witte sculpturen van een jongen en een meisje. Ze lijken elkaar aan te kijken, maar hun ogen zijn gesloten. De gezichtsuitdrukking van de kinderen is sereen. Om hen heen hangt een 2 meter hoge mistwolk waar we in rond kunnen dwalen. De Spaanse kunstenaar Plensa kreeg zijn inspiratie voor de mistfontein toen hij ’s morgens vroeg de nevel boven de Friese velden zag. ‘In Friesland’, zei hij, ‘komt het water uit de grond.’

Dark Sky Park, Lauwersmeer. Foto: Marcel van Kammen.
Dark Sky Park, Lauwersmeer. Foto: Marcel van Kammen.

Nederland heeft twee Dark Sky Parken en beide liggen in Friesland. In een wereld waar lichtvervuiling de norm is, zijn deze gebieden erg bijzonder. Dark Sky Park Lauwersmeer is een van die twee donkere landschappen. Hier wordt de duisternis gekoesterd en behouden. Bezoekers zijn ’s nachts welkom om de gitzwarte nacht te beleven en de sterrenhemel te bewonderen. Op een onbewolkte avond zie je zelfs de Melkweg of het Noorderlicht.

Sense of Place, Holwerd. Foto: Jan Bijl.
Sense of Place, Holwerd. Foto: Jan Bijl.

Sense of Place maakt met culturele landschapsprojecten de unieke waarden van natuur, landschap en cultuurhistorie van het UNESCO werelderfgoed Waddengebied zichtbaar. Een van deze bijzondere landschapsprojecten staat op de dijk bij Holwerd. Twee vijf meter hoge metalen vrouwen wachten daar op hoog water. Zij belichamen de zoektocht naar balans en uitwisseling.

'De Walvis' ontworpen door Jennifer Allora & Guillermo Calzadilla, 11fountains Harlingen.
‘De Walvis’ ontworpen door Jennifer Allora & Guillermo Calzadilla, 11fountains Harlingen.

Ooit stond Harlingen in het teken van de walvisvangst. Tegenwoordig willen we deze grote dieren juist van de dood redden. Vooral nu ze om onduidelijke redenen steeds vaker in ondiepe wateren stranden. De fontein van Harlingen is een levensechte potvis. Hij ligt als verdwaald bij de Zuiderpier, maar af en toe verraadt zijn krachtige waterstraal dat hij wel degelijk in leven is. Zo getuigt De Walvis van de enorme invloed die de mens heeft op alles wat leeft in de zee.

Bosbergtoren, Appelscha. Foto: Marcel van Kammen.
Bosbergtoren, Appelscha. Foto: Marcel van Kammen.

Deze uitkijktoren van maar liefst 33 meter hoog staat op het hoogste punt van het Friese vasteland, een 20 meter hoge stuifduin. Het ontwerp is geïnspireerd op een reusachtige dennenstam. De Bosbergtoren biedt een prachtig uitzicht over Nationaal Park Het Drents-Friese Wold. In de verte zie je Groningen, Coevorden en de Friese hoofdstad Leeuwarden liggen.

Oranjewoud, Heerenveen. Foto: Marcel van Kammen.
Oranjewoud, Heerenveen. Foto: Marcel van Kammen.

Ook in Friesland is Koninklijk groen te vinden. Oranjewoud bestaat uit voormalige landgoederen met lange lanen, parken met royale eiken en beuken, een handjevol overgebleven landhuizen, waterpartijen, kleine weilandjes tussen de bossen en Museum Belvedère voor moderne en hedendaagse kunst.

'Onsterfelijke Bloemen - Rikka' ontworpen door Shinji Ohmaki, 11fountains Ijlst. Foto: Erik en Petra Hesmerg.
‘Onsterfelijke Bloemen – Rikka’ ontworpen door Shinji Ohmaki, 11fountains Ijlst. Foto: Erik en Petra Hesmerg.

De fontein Onsterfelijke bloemen – Rikka verbindt bloeiende stinzenplanten als element uit de Friese natuur met een oude vorm van Japanse bloemschikkunst, Ikebana. Hij symboliseert de eeuwige verbintenis tussen mens, cultuur en natuur.

Afsluitdijk Wadden Center, Kornwerderzand. Foto: Ruben van Vliet.
Afsluitdijk Wadden Center, Kornwerderzand. Foto: Ruben van Vliet.

In het Afsluitdijk Wadden Center ervaar je het verhaal van de Afsluitdijk van toen en nu. Verhalen over het UNESCO Werelderfgoed Waddenzee, het IJsselmeergebied en de Vismigratierivier.

Benieuwd op wat voor manier de Friezen in 2021 nog meer een ode brengen aan hun landschap? Bezoek dan: www.friesland.nl/ode.