‘Ook al is er veel veranderd aan de scheikundige kant van parfums, als je een flesje openmaakt, staat de tijd even stil’

Nathalie Le Blanc staat stil bij de frappante feiten die ze al lezend opmerkte.

“Ambergris is wát?!” Een koppel in de parfumkamer van het Venetiaanse Palazzo Mocenigo kijkt verschrikt als ze lezen dat dit eeuwenoude ingrediënt uit de darmen van potvissen komt. Venetië was lang dé parfumstad van Europa, zo ontdekte ik tijdens een recente trip, en in deze ene kamer staan in kleine flesjes zowat alle welriekende ingrediënten samen die de afgelopen eeuwen in parfumflesjes gingen. Uiteraard wekken ambergris en muskus, een klierafscheiding van het muskushert, verwondering op, maar wie Dominique Roques’ boek De geurenverzamelaar leest, zal dat ook voelen bij staaltjes jasmijn, roos of sandelhout.

Roques is sourceur voor de parfumindustrie, hij reist al dertig jaar de wereld rond om ingrediënten als patchoeli, kaneel, vetiver en tonkabonen aan te kopen. In zijn boek neemt hij ons mee naar velden vol jasmijn in Egypte, rozenplantages in Bulgarije en bergamotboomgaarden in Zuid-Italië. Elk ingrediënt heeft zijn eigen verhaal en onderweg vertelt hij hoe de heerlijke geuren van bloemen, planten en bomen gevangen worden in etherische oliën.

In zijn boek neemt Dominique Roques ons mee naar velden vol jasmijn, rozenplantages en bergamotboomgaarden.

Interessant uiteraard, maar wat mij het meeste treft zijn de verhalen van de mensen die met de hand miljoenen bloemblaadjes plukken, labdanumgom maken uit cistusrozen in Andalusië of benzoëhars aftappen in Laos. Deze boeren, plukkers en verzamelaars leveren een essentiële bijdrage aan wat er in ‘onze’ parfumflesjes zit, schrijft Roques. “Ik ben gefascineerd door de stilzwijgende manier waarop gemeenschappen en families kennis hebben overgedragen. Dat de harsen en balsems er nog zijn, de volharding waarmee de geuren worden geëxploiteerd en de passie waarmee mensen ze boven gebieden laten zweven waar ze al eeuwenlang te ruiken zijn, dat zijn betoverende mirakels voor mij.”

Onvermijdelijk wordt wie om olfactorische schoonheid te verzamelen naar alle uithoeken van de aardbol reist, geconfronteerd met armoede, uitbuiting, discriminatie, de gevolgen van kolonisatie, overkap en klimaatverandering. Roques gaat deze problemen niet uit de weg. Hij ziet dat de parfumindustrie vandaag bereid is om te investeren in het behoud van zijn natuurlijke bronnen, maar dat de mensen die leven van de productie van basisingrediënten nog constant een evenwicht moeten zoeken.

Roques schetst wat hij ziet met empathie, en vertelt ook hoe zowel lokale als ingeweken producenten naar oplossingen zoeken. In het extreem arme Haïti, bijvoorbeeld, leven vijftigduizend boerengezinnen van de productie van vetiver, een olie die uit de wortels van een gras gewonnen wordt, maar Roques geeft toe dat het schooltje dat hij helpt opzetten voor hun kinderen als een druppel op een hete plaat aanvoelt.

Een boek valt of staat met wie je meeneemt in zijn verhaal, en Roques is een nieuwsgierige en enthousiaste gids. “Miljoenen bloemen, takken en stukken schors worden gedestilleerd tot elixers en samengevoegd om oneindig geconcentreerd in een flesje te gaan.” Iets wat al onze hele geschiedenis gebeurt, en ook al is er veel veranderd aan de scheikundige kant van parfums, als je een flesje parfum openmaakt, staat de tijd even stil. De boer die tweeduizend jaar geleden jasmijnbloemetjes plukte in het zuiden van India, rook hetzelfde als de parfumeur in de zestiende eeuw in een Venetiaans palazzo, en als de journaliste die zich vanmorgen met Jo Malones Jasmin Sambac & Marigold besprenkelde. En dat vind ik inderdaad een wonder.