Zwevend tussen berg en dal

Een bestaand huis diende als sokkel voor een gedurfde moderne woning hoog boven de Oostenrijkse Bodensee. Het uitzicht is er overdonderend, de sfeer verrassend warm.

Toeristen in Bregenz staan altijd versteld van de verscheidenheid aan architectuur op de flanken van de Hausberg Pfänder, waar villa’s in art deco naast strakke vrijstaande woningen oprijzen, en postmodernistische kolossen worden afgewisseld door traditionele houten huizen. Zo bont als hier vind je het nergens anders in Europa. Deze diversiteit heeft alles te maken met de soepele bestemmingsplannen en de tradities van de Vorarlberger Bauschule. Vorarlbergers staan bekend om hun haast on-Oostenrijkse ongedwongenheid. Deze losse en ontspannen sfeer is niet in de laatste plaats te danken aan de ligging van hun deelstaat tegen de Duitse en Zwitserse grens.

De beste indruk van deze bijzondere architectonische rijkdom krijg je door de kabelbaan naar de top van de Hausberg te nemen. Vlak onder de boomgrens wordt je blik getrokken door een opvallend gebouw van hout en glas. Hier woont de jonge architect Philip Lutz met zijn gezin. De oud-leerling van Hans Hollein heeft dit gewaagde en onconventionele huis zelf ontworpen. Een van de overtuigingen die Lutz van zijn leermeester heeft geërfd, is dat in architectuur alles is toegestaan.

Na zijn studie bij Hollein in Wenen verbleef Lutz een jaar aan de vermaarde Columbia University in New York. Net als vóór hem zijn landgenoten Schindler en Neutra, die er in de jaren vijftig roem verwierven, voelde ook Lutz dat hij zich alleen in Amerika kon vervolmaken.

Adembenemend

De architect en zijn vrouw waren al geruime tijd op zoek naar een geschikte plek om te bouwen toen het geluk hen in 1986 een handje hielp en deze fraaie locatie op de Pfänder vrijkwam. Er stond al een huis op en dat was eigenlijk ook precies wat hij wilde. Verbouwen betekende een forse besparing, omdat graafwerk op de steile bergwand flink in de papieren zou zijn gelopen.

Zo hoog op de bergwand heb je een adembenemend uitzicht over de Bodensee in de richting van Lindau. Lutz wilde vanuit de woonkamer van dit panorama kunnen genieten. Daarom keerde hij de bestaande indeling om en verplaatste hij de slaapkamers naar de benedenverdieping van het oude huis, die volledig behouden bleef. De bovenverdieping werd verwijderd en vervangen door een nieuw volume. Lutz wilde er een grote open woonkamer en keuken. Het ontwerp daarvoor was echter zo ingewikkeld dat de plaatselijke overheid een speciale commissie in het leven moest roepen alvorens een bouwvergunning te kunnen verlenen.

Maar het resultaat mag er zijn. De reusachtige plafondhoge ramen bieden een schitterend weids uitzicht over het landschap en het meer. De veelhoekige structuur laat zich niet leiden door de strakke lijnen van de onderbouw. De vlakke wanden staan bijna nergens meer in een rechte hoek op elkaar. De gevels van het nieuwe huis zijn bezet met duizenden houten spanen die samen een soort schubeffect geven. Precies dezelfde bekleding heeft Lutz ook gebruikt voor een andere door hem ontworpen gezinswoning in de omgeving. Hout is zelfs een beetje zijn handelsmerk geworden. In 2005 ontving hij de Allgauprijs voor houtbouw.

Milieuvriendelijk

Bezoekers betreden het huis aan de onopvallende achterzijde, waar een nogal donkere centrale ruimte toegang biedt tot de grote slaapkamer, de slaapkamers van de kinderen en de werkkamer van Lutz’ echtgenote Annette, die modeontwerpster is. Aan het eind van de gang leidt een steile houten trap naar de nieuwe woonruimte.

De woonkamer en de open keuken delen een dennenhouten vloer met noestvrije planken van vijf meter lang. Het hout zorgt voor nog meer ruimtelijkheid en ziet er met het veranderende licht op elk moment van de dag weer anders uit. Lutz heeft zijn zelfontworpen keuken laten bekleden met titaniumzinken platen. De woonkamer is creatief en levendig ingericht, met behalve een door de architect zelf ontworpen schommelkoe ook een vroeg origineel prototype van de Ray en Charles Eamesfauteuil die intussen weer in productie is genomen door Vitra.

De verwarming in de ondervloer bestaat uit een geothermisch systeem met een warmtepomp en warmtewisselaar waarvoor 130 meter diepe gaten in de bergflank moesten worden geboord. Met slechts 600 euro per jaar aan stookkosten verdient deze uitgave zich binnen een paar jaar weer terug. De zonwerende beglazing van 35 millimeter dik houdt de woonkamer ’s winters warm en ’s zomers aangenaam koel, ook in de brandende zon. Een soort binnenplaats achter het huis biedt ruimte om te parkeren. Hier, in de koelte aan de rand van het bos, is het heerlijk toeven op warme zomeravonden, wanneer de ondergaande zon vol op het terras aan de meerzijde schijnt.

Door Oliver Ike / Foto’s Grazia Branco

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content