Zomerhuis met ziel
Onder de somptueuze salons van dit Portugese landhuis verstoren alleen wijntappers de rust.
Bij elke stap in het salon hoor je het kristal klingelen van de luchters en van de karaffen op de tafels. Doordat de planken buigen en het meubilair beweegt, tikt al het glaswerk tegen elkaar. Daar doen werklieden in de kelder een schepje bovenop. Daar wordt de wijn van het huis op flessen getrokken. Zet je de zonneluiken open, dan worden deze geluiden overstemd door de vogels en de wind. Rustig wordt het hier nooit, zeker niet als de gastheer binnenstapt. Antonio Pinto de Mesquita is een voormalige ambassadeur die honderduit vertelt over zijn huis en de inrichting ervan. De bejaarde man grijpt elke gelegenheid aan om uit te wijden over de Europese geschiedenis en de nauwe banden van Portugal met de Nederlanden. Aanleidingen liggen voor het grijpen: de meubels, snuisterijen, beelden en schilderijen komen uit heel Europa. Daar horen verhalen bij van vergeten familieleden die handel dreven met verre landen. Diept Antonio Pinto een Delfts bord uit een kast, dan vertelt hij over de talrijke Portugese joden in Nederland. Via een Mechels beeld belandt zijn verhaal in Antwerpen, waarvan hij opmerkt dat Portugezen onze haven in de zestiende eeuw groot hebben gemaakt. Deze wandelende encyclopedie vindt het belangrijk elk object precies te dateren. Hij neemt je mee naar een salon en begint dan snel voorwerpen aan te wijzen, vertellend dat ze uit de zeventiende of de achttiende eeuw stammen. Soms aarzelt hij, denkt hij diep na en wijzigt hij zijn mening. Je krijgt de indruk dat hij het hele verhaal zelf heeft beleefd. Toch is dat niet zo, hij groeide hier niet eens op. Antonio Pinto kwam hier pas wonen nadat hij op rust was gesteld. Met hem begon de Casa de Sezim aan een nieuwe carrière. Het landhuis is al sinds de veertiende eeuw in het bezit van zijn familie. Het was een zomerhuis van mensen die in Porto of in het nabijgelegen Guimaraes woonden. Omdat ze hier enkel de warmste tijd van het jaar doorbrachten, was er geen verwarming voorzien. In geen enkel salon ontdek je een open haard.
Met de komst van deze ex-ambassadeur wordt het huis voor het eerst het hele jaar door bewoond. Opdat het domein in zijn eigen behoeften zou kunnen voorzien, heeft Antonio Pinto de wijnproductie gemoderniseerd en gastenverblijven ingericht boven het voormalige koetshuis. Hier overnacht je in prachtige kamers met antiek meubilair en schitterend behang. Maar het mooiste behang siert de wanden van de salons aan de tuinkant. Daar hangen de fraaiste panorama’s van de Franse manufactuur Züber. Naast Zwitserse en Indische landschappen ontdek je zichten op Amerika. Op een muur krijg je de Hudsonbaai te zien van New York tot Westpoint, vergezeld van de Niagarawatervallen: een bont spektakel.
Deze panorama’s werden via een Parijse vriend aan een voorvader van Antonio Pinto bezorgd. Dat was tussen 1810 en 1830, toen dergelijk behang bijzonder populair was in de Franse hoofdstad. In deze afgelegen streek van Noord-Portugal moet het ensemble een blikvanger van formaat zijn geweest. Tot mijn verbazing werden er geen bijpassende meubels in empirestijl in huis gehaald: het meubilair is meestal stukken ouder en qua stijl totaal verschillend, een allegaartje van stijlen en materialen. Er staan zowel grote zeventiende-eeuwse fauteuils als sobere zitjes die perfect passen in een Engels Hepplewhite-interieur. Je zou trouwens zweren dat de stoelen van de eetkamer geïnspireerd zijn op modellen van deze Engelse ontwerper uit de tweede helft van de achttiende eeuw. Verwonderlijk is dat niet als je weet hoe nauw de meubelkunst van Nederland, Engeland en Portugal aan elkaar verwant is. De zeevarende mogendheden hebben elkaar via de kolonies bevrucht. Ze putten inspiratie uit dezelfde oriëntaalse bronnen: China, Japan en India. Bovendien gebruikten ze identieke materialen. Meubelmakers uit de drie landen waren tuk op exotische houtsoorten als palissander en mahonie. Deze invloeden hebben ook via spijs en drank (waaronder portwijn) de wereld veroverd: tot in de States en Zuid-Afrika toe.
Dat elk object een vleugje Europese geschiedenis in zich draagt, merk je het best in de eetkamer zelf, waar de heer des huizes zich graag terugtrekt om even van zijn wijn te genieten. In dit donkere vertrek staan zoveel vertrouwd ogende oudheden bij elkaar, zoals Engelse wijnglazen en Chinees serviesgoed: het soort antiquiteiten dat je op elk Vlaams of Hollands landgoed terugvindt. Dus dronken en aten vele gefortuneerde Europeanen in de achttiende eeuw uit dezelfde glazen en borden. In zo’n woning voel je nog beter dan in een museum hoe nauw de kunstgeschiedenis van Europese landen verweven is. Bovendien delen we allemaal, al eeuwen lang, een hang naar exotisme: ook hier bijzonder tastbaar. Op het lange terras dat net voor de kleurrijke salons ligt, waan je je eerder in hartje Brazilië dan in Portugal.
Het huis heeft bijzonder veel charme. Dat komt niet door de rijkdom aan oudheden alleen. Ook de wijze waarop het landhuis werd gerenoveerd speelt een rol. Het werd niet verknoeid met moderne snufjes. Dat is ondenkbaar in ons land, waar iedereen bezeten is van isolatie maar niet wakker ligt van charme en sfeer. De mooie salons werden gelaten zoals ze waren, zonder zelfs de elektriciteit aan te passen. Niets werd grondig gerestaureerd, en bijgevolg is het interieur prachtig gepatineerd. Het stoort ook niet dat het mooie behang verkleurd is door vroegere vochtinsijpeling en dat de verf hier en daar afbladdert. “We schilderen zo weinig mogelijk,” vertelt Antonio Pinto, “en als we dat wel doen, is het nooit met moderne synthetische verf, maar met iets ouderwets op basis van olie, kalk of water.” Hij springt dus helemaal anders om met dit oude patrimonium dan de meesten van ons, die vinden dat zo’n stuk geschiedenis nu en dan eens wakker moet geschud worden met een moderne ingreep. Pinto vindt dat wat oud is, ouderwets moet blijven. Dus komen hier nooit moderne vensters of aanbouwsels die de architectuur en decoratie verstoren.
De gastheer laat zijn huis ook gebruiken zoals het hoort. In de eetkamer wordt nog dikwijls gedekt, zelfs met oud serviesgoed en bestek.
Info: Casa de Sezim, Apartado 410, 4800 Guimaraes, Tel. en fax: (00-351) 53.52.31.96.
12
Hier werd niet met strenge hand gerestaureerd omwille van het comfort.
6
Zicht op de zeventiende-eeuwse tuin, met daarachter de beste wijngaarden voor de Vinho Verde.
5 4
Onder de overdekte galerij waan je je eerder in Brazilië dan in Noord-Portugal.
9 8
Heer des huizes Antonio Pinto in zijn salon. In de achttiende eeuw dronk heel de Europese adel uit hetzelfde Engels kristal.
1 2
Verhalen van Don Quichot op het behang. Rechts: mahoniehouten stoelen van oosterse inspiratie.
11, 13
Alle vormen van exotisme: in het behang (hier met Niagara-watervallen), het meubilair en de opsmuk, zoals deze Weense buste van een slavin.
14 15 19
De Casa de Sezim: liefdevol gerestaureerd. Boven het koetshuis liggen schitterende gastenverblijven; onder de salons: het wijnatelier.
Piet Swimberghe / Foto’s Jan Verlinde
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier