Hoekige schouders, korte rokken, hoge hakken en massa’s allure. Jaren-negentig-minimalisme flirt met jaren-tachtig-powerdressing. Wensdroom, wilskracht of waarzeggerij ?

Lene Kemps

In Women’s Wear Daily worden twee immobiliënmakelaars geïnterviewd. Eric Naon en Marc Pauzié, groot geworden tijdens de jaren-tachtigboom, naar beneden geduikeld tijdens de crisis en nu bezig aan een comeback in onvervalste nineties-stijl. Naon en Pauzié willen de befaamde 19de-eeuwse fonteinen op de Parijse place de la Concorde restaureren en onder het plein een ondergronds shopping center bouwen. Omdat er bij de regering geen geld is ?Mitterrand was de laatste big spender, hij had een Louis XIV-houding die Chirac zich niet meer kan veroorloven?, aldus Naon , zoeken ze andere investeerders. Aan het project, Actions Mécénat genoemd, hangt een prijskaartje van zestig miljoen dollar. Het Getty Museum in Californië en de Metropolitan in New York, Pierre Bergé van Yves Saint Laurent en Bernard Arnault van LVMH, Sotheby’s en Christie’s zouden geïnteresseerd zijn in deelname. ?Zouden.? Naon en Pauzié nodigen alvast iedereen uit voor de grootse opening op 31 december 1999. ?Er zal champagne zijn.?

Het is een ideaal nineties-verhaal. De perfecte illustratie van een gewijzigde aanpak, van eighties-waarden in een nieuwe verpakking. Yuppies doen aan mecenaat met andermans geld. Grootscheepse openbare projecten worden gefinancierd door kunst en mode. Laten we voor de duidelijkheid benadrukken dat het duo al drie jaar aan het project werkt en dat het nog steeds niet rond is. Als het fonteinen-kunstgalerie-shopping-center-complex op de vooravond van 2000 echt wordt ingewijd, brengen we zelf champagne mee.

Zowel Paco Rabanne als Helmut Gauss beweren dat mode profetisch is. Maatschappelijke en sociale veranderingen worden eerst in het modebeeld aangekondigd en daarna door cijfers en statistieken gevolgd. Eerst worden rokken korter en kleuren feller, daarna herstelt de economie zich. Mode voelt aan wat er gaat gebeuren en anticipeert. Nu worden de rokken korter, maar ze blijven wel zwart. Een gemengde boodschap dus. Het lijkt of ontwerpers het orakel-mechanisme van de mode naar hun hand willen zetten. Jaren-tachtigtrekjes als hoekige schouders, korte rokken en oversized pakken betekenen een aanval van wishfull thinking. Laten we de power-tailleur terugbrengen en dan volgt de zin tot kopen vanzelf. Laten we weer naar Adam Ant en David Bowie luisteren en dan komen de golden years weer terug. En wie weet, misschien is het ook wel een self-fulfilling prophecy. Breng de mensen in de juiste pre-crisis-mood en het aankoopgedrag wijzigt.

De opening van Colette (213 rue Saint Honoré, Parijs) wijst alvast in die richting. Drie verdiepingen ?style, art, design, food? zoals de slogan zegt. Een restaurant in de kelder en in de rest van het huis een mengeling van avant-garde kledingcollecties, exclusieve make-up en verzorgingsmerken, meubels en objecten. Een shoppersparadijs, maar met niets van het steriele en koele van de eighties, opgebouwd volgens het eclecticisme van de jaren negentig.

Beeldenmakers hebben volgens Stéphane Wargnier van het tijdschrift Mixt(e) alvast rechtsomkeer gemaakt. Gedaan met de reality-fotografie die van groezelige achterkamers en goedkope salons de ideale studio maakte. Welkom flashy, glossy, happypeople. Het glanzende tijdschrift als spiegel van ons leven. De marginale wereldjes van Nan Goldin, Larry Clark of Diane Arbus worden vervangen door het verontrustende hyperrealisme van Inez Van Lamsweerde, de hysterische euforie van David Lachapelle of de intensiteit van Nick Knight. Wargniers tips : ?Haal uw videocassettes van Blade Runner en The Eyes of Laura Mars weer boven, stof uw oude vinylelpees van Roxy Music en Devo af.(…) Het einde van de jaren negentig zou wel eens erg tachtig kunnen worden.?

Terug naar tachtig : jaren van ongebreidelde comsumptie, de hoogdagen van design, de heerschappij van ontwerpers en de alomtegenwoordigheid van zwart. Hoekige schouders, strakke vormen, leggings. We hebben op de defilés zelfs beenwarmers gezien. De lelijke seventies zijn de rehabilitatie al voorbij en hebben het domein van de mythe bereikt. Nog nooit is er zoveel geschreven over de party years : Studio 54 in New York ; Bianca Jagger in een witte smoking, Steve Rubell in een zwarte. Ondertussen zijn de jaren tachtig aan dezelfde behandeling toe : eerherstel, en komt discotheek Palace in Parijs aan de beurt, waar in 1982 de themafuif Riches et Célèbres werd georganiseerd. Op de radio horen we Amerikaanse pretpunk en new wave muziek. The Smashing Pumpkins dompelen zich onder in new goth. Véronique Leroy heeft Adam Ant en Bow Wow Wow als soundtrack. Voor haar defilé begint, horen we honderd keer True van Spandau Ballet. Daarna stuurt ze onvervalste Buffalo Girls de catwalk op. De decade die we als oppervlakkig, eenzijdig en verschrikkelijk tiranniek beschouwen, was ook een tijd van grote individuele vrijheid, met een hoge tolerantiedrempel voor experimenten.

?Studenten zijn gefascineerd door de jaren tachtig?, zegt Walter Van Beirendonck. ?Maar het is niet louter heimwee, het tijdperk wordt op een totaal andere manier bekeken. Toen ging het om verpakking en uiterlijkheden, nu gaat het om inhoud. Er is te veel gebeurd om naar pure eighties terug te grijpen. De huidige golf serveert de jaren tachtig met een dosis actualiteit en met de nodige afstandelijkheid tegenover het verschijnsel mode. Wat ik aan de comeback apprecieer, is dat het weer mogelijk is om met kleding bezig te zijn, dat je weer mag experimenteren met en interesse hebben voor trends. Meer dan van powerdressing heb ik het gevoel dat de nieuwe romantiek terugkomt. Er is ruimte voor opkleden, voor het uitproberen van make-ups, voor uitbundigheid, voor de hele clubcultuur van de eighties. Nog niet zo lang geleden moest je verlegen zijn als je iets droeg wat in de mode was, nu is je opkleden op zijn minst weer bespreekbaar en daar ben ik blij om.?

Terug-naar-tachtig is op z’n best in het Gucci-defilé. Tom Ford volgt zijn eigen tijdschaal en komt na mod, Studio 54 en Flashdance automatisch in de eighties terecht. Al hoort Ford dat zelf niet graag. ?Het gaat me niet om de eighties, die waren verschrikkelijk bourgeois en mijn collectie is dat niet. Het is me te doen om een terugkeer van luxe, overvloed en kracht. En toevallig waren die zaken in de jaren tachtig aanwezig. Mijn vrouwen moeten er sterk en zelfverzekerd uitzien. In de eighties waren ze dat.? De rechte pakken met wijde broeken herinneren aan een vroege Armani, de leren mini’s aan early Montana. Het geheel is breedgeschouderde chic van het Gucci-genre. Het soort dat we ook vinden bij Byblos, nu getekend door Richard Tyler, een parade van scherp gesneden smokingpakken. Of bij Callaghan, een en al cyber-leer. Of bij Chanel : in de ruime mannenpakken, korte leren minirokken en met juwelen versierde powerpakjes. Lagerfeld laat de modellen over een brug defileren, symbool voor bewegingen als Die Brücke, die de weg naar de moderniteit openden. Het zou ook de Brooklyn-bridge kunnen zijn, de locatie van talloze Donna Karan-reclamespots en Wall Street-stijl films. Voor de presentatie van zijn eigen lijn bouwt hij een gordijn van plastic buizen waar de modellen een beetje onhandig doorheen wandelen. Ze dragen strakke A-lijnjurken met schoudervullingen en vederboa’s als het onmisbare accessoire.

Volgens Women’s Wear Daily duidt het allemaal op een verlangen naar een andere realiteit in de mode, een garderobe die zich weg van de catwalks en meer in het leven van een vrouw situeert. De beste shows zijn vaak de minst spectaculaire, de commerciële en doordachte collecties modieus en draagbaar, genre Les Copains, Strenesse, Genny, Max Mara of Laurèl.

Andere maken indruk door hun kwaliteit en eigenheid, door de trefzekerheid waarmee ze weten wat hun klanten willen. Korsetten, ondergoed, transparante jurken en luipaardvlekken bij Dolce & Gabbana, zoals altijd twijfelend tussen kerk en krijtstreep. Vloeiende pakken of een gestroomlijnde beparelde avondjurk bij Armani. Rock-‘n-roll-jurken bij Versace. Dries Van Noten, trouw aan zijn etnische roots, toont luxenomaden die tussen Indië en Tibet reizen. Echte winterse silhouetten een uitzondering , met dikke jassen met borduursels, kimono-accenten, grote sjaals en ruime truien. In de gezochte volumes en het mooie tricot herkennen we Dirk Van Saene. Ann Demeulemeester tekent haar asymmetrisch silhouet verder uit in een jurk die gedrapeerd is over de heup, een jas die slechts aan één kant is ingeriemd of een oversized pak. Dirk Bikkembergs toont prachtige kostuums ; klassiek en met klasse. Het pak is ook de basis voor de collectie van Watanabe, die zijn kostuums strak op het lichaam maakt, in pastelkleuren of bloemen. Jean Paul Gaultier brengt variaties op de kledingcultuur van zwarte Amerikanen : de vierkante kostuums van de pooiers, de shorts en badjassen van de boxers, rappers-jeans en Cotton Club-jurken. Yohji Yamamoto borduurt verder op zijn eigen vorm van couture, en bereikt een zacht en vrouwelijk beeld.

Algemeen lijkt zich een lijn te vormen die strak en helder is. Omdat je na minimalisme geen gouden knopen meer op een powersuit kan zetten, wordt er met verborgen knopen en ritsen gewerkt. Jil Sander gebruikt zelfs geen knoop of rits en probeert bovendien naden te vermijden. Het streefdoel is een zuiver en puur silhouet, hoe verfijnd het van dichtbij ook mag zijn. Er is een gevoel van discrete luxe, van mooie stoffen en een fijne afwerking.

Niet alleen is er een verlangen naar de kwaliteit van couture, ook wat de sfeer van het defilé betreft, wordt men exclusiever. Bijna iedereen defileert in piepkleine zalen. Het is Helmut Lang zien en/of sterven. De Prada-show is beter beveiligd dan Fort Knox. Comme des Garçons nodigt slechts een honderdtal mensen uit voor een defilé dat teruggrijpt naar de beginprincipes van de deconstructie. Kawakubo’s creaties zijn patroonstukken, willekeurig op een stuk gaas genaaid, die bij toeval soms iets vormen wat op een jurk lijkt. De koning van de deconstructie, Martin Margiela, doet het democratischer en laat toeschouwers op drie plaatsen genieten van zijn laatste collectie. Margiela gaat verder op de ingeslagen weg en toont silhouetten die zijn samengesteld uit hele of halve kledingstukken, met nog steeds het paspop-hemd als basis. Stevige truien, gecombineerd met een broek en voeringrok, een jas zonder mouwen erover, en op het hoofd een vreemde pruik-muts. Af en toe zien we een prachtig kledingstuk dat helemaal af is, maar het wandelt snel weer weg.

De twee shows met een hoog spektakel-voor-het-spektakel-gehalte zijn van John Galliano en Alexander McQueen. Galliano walks like an Egyptian in zijn eigen collectie en toont creaties die zowel op Cleopatra als op new goth-punkster Siouxie zijn geïnspireerd. Voor Dior tovert hij dan weer geisha-girls te voorschijn, deels fifties pin-up, deels keizerlijke concubine. McQueen vindt het nodig zijn Givenchy-vakmanschap in een ordinair jasje te presenteren en opteert voor een luxestraatmadeliefdefilé, compleet met lantaarnpalen om elegant tegen te leunen. Sexy lakleren mini’s, luipaardjasjes, python kokerjurken en manteljurken. Doorheen zijn collectie spookt de geest van een jonge Montana die silhouetten beeldhouwt in leer, of die van Alaïa, die hetzelfde doet met lichaamsbewust tricot.

Sterke trends Leer Krijtstreep Lurex Fluweel Grijs Zwart Goud Wijde broeken Brede schouders Hoge hakken Hele lange rokken Hele korte rokken Bont Chinoiserie Eén blote schouder Asymmetrische accenten Transparant De trui

Luxe-streetwear van Givenchy.

Tussen kerk en krijtstreep, Dolce & Gabbana.

De bodysuits van Watanabe.

Van links naar rechts : Ingeriemd bij Ann De- meulemeester. Terug naar de rock-‘ n-roll roots, Versace. Laserscherp bij Lagerfeld.

5. Het knooploze nummer van Jil Sander.9. Volumes en laagjes bij Dirk Van Saene.10. De Yamamoto-vorm van couture.12. Dries Van Noten en zijn luxenomaden.14. Bikkembergs op z’n best.15. Kabuki van Comme des Garçons.16. Parels van Armani.17. Hoekig leer bij Gucci.20. Breedgeschouderd bij Gucci.21. Smokingpak van Richard Tyler bij Byblos.22. De k d Lang-look van Prada.23. Black is beautiful bij Gaultier.