WILDE SCHOONHEID

Het landschap van Han-sur-Lesse. © FRƉDƉRIC RAEVENS

Diep onder de grond bevindt zich een van de beroemdste grotten van Europa. Boven de grond is er niet alleen een opmerkelijk museum, maar ook een wildpark dat je nu zelfs te voet kunt verkennen. Han blijft boeien.

Drie sterren in de Groene Michelin : voor sommige bezoekers is het misschien een detail, maar voor Han is het een belangrijke bekroning. Die blijk van erkenning – als enige ‘attractie’ in BelgiĆ« – draagt ertoe bij dat almaar meer mensen uit binnen- en buitenland de weg vinden naar Han. Cijfers zeggen niet alles, maar toch… In 250 jaar tijd bezochten naar schatting zo’n twintig miljoen nieuwsgierigen de ondergrondse galerijen. Alles wordt in het werk gesteld om deze uitzonderlijke plek zo goed mogelijk te bewaren.

Een honderd jaar oude tram, sinds kort elektrisch aangedreven, voert de bezoekers naar het Salpeterhol, de toeristische ingang van de grot sinds 1857. Daar begint de wonderlijke wandeling langs sta-lactieten en stalagmieten, langs de overweldigende galerijen waarvan de kalkstenen wanden en plafonds ontsproten lijken aan de grillige fantasie van een kunstenaar. Nu eens loop je door zaaltjes waar een complete stilte heerst en waar de rotswanden glinsteren van de kristallen. Dan weer wandel je door galerijen met de meest diverse kleuren, afhankelijk van de diepte. De zuilen, druipstenen en draperieĆ«n volgen elkaar op, de ene al verbazingwekkender dan de andere. Geregeld hoor je de murmelende echo van de Lesse. Talrijke trappen (508 treden in totaal), gangen en loopbruggetjes zorgen voor de verbindingen tussen locaties met raadselachtige namen zoals de ScarabeeĆ«nzaal, de Galerij van de VerviĆ©tois, de Mysterieuzen, de Styx, de Trofee, de Koepelzaal… Halverwege, in de Wapenzaal, krijg je zelfs een klank-en-lichtspel aangeboden.

“Er zijn ongeveer zeven kilometer galerijen, maar de bezoeker krijgt maar twee kilometer te zien”, zegt grotconservator Guy Evrard. “Dat is al veel, zowel door de diepte als door de variaties als gevolg van de rijke geschiedenis van dit natuurfenomeen. De geologen hebben nog niet alles ontdekt : ze blijven zoeken, want er is veel kans dat er nog andere galerijen verborgen zijn. Duizenden jaren al hapt de Lesse stukjes uit deze grot, we mogen dan ook niet verwachten dat we in enkele decennia al haar geheimen kunnen ontsluieren.” De bezoekers doen er wel goed aan te zorgen voor de juiste uitrusting : schoenen met antislipzolen (de bodem is vochtig en glad) en warme kleding : “Het is simpel, een grot heeft altijd de gemiddelde temperatuur van het land waarin ze zich bevindt. Hier is dat maximaal 13Ā° Celsius.”

HET MUSEUM

Bij het verlaten van de grot klinkt traditioneel het kanonschot, en dan gaat het richting PrehistoHan, een museum dat er misschien niet zo bijzonder uitziet maar wel fascinerende verhalen te vertellen heeft. Momenteel loopt er een indrukwekkende tentoonstelling die op de (lange) lijst van de Archeo 2014-projecten staat (www.archeo2014.be). De link met de grot wordt al bij de ingang duidelijk als we oog in oog staan met een soort ‘objectenzuiger’, beter bekend als ‘air lift’, waarmee zand, grind en stenen kunnen worden onderzocht. “De opgravingen in de grot begonnen in 1902”, zegt museumconservator Michel Timperman. “Ook al werden er heel snel resten gevonden, toch hechtten de wetenschappers er aanvankelijk weinig belang aan. Maar de archeologen deden opmerkelijke ontdekkingen en haalden voorwerpen naar boven uit uiteenlopende periodes, van de bronstijd tot de moderne tijden. In 1963 werd begonnen met onderwateropgravingen, waardoor we nog verder konden teruggaan. Vandaag kunnen we zeggen dat deze grot een referentiesite is in West-Europa, vooral voor de periode van de late bronstijd, zowel op basis van de kwantiteit als van de kwaliteit van de vondsten.”

Dolken en pijlpunten uit het Neolithicum, gouden sieraden en glazen kralen uit 1000 voor Christus, een militair diploma uit de Romeinse periode, een bronzen wijwatervat uit de middeleeuwen. Wie dit alles van nabij bekijkt, maakt een ware reis door de tijd. Maar wat kwamen al die mensen eigenlijk zoeken in Han, in deze donkere, vochtige galerijen ? “De opgravingen hebben al veel vragen beantwoord, maar de geschiedkundigen zijn het niet altijd eens. De oudste menselijke sporen dateren uit het Mesolithicum, je kunt je dus voorstellen hoeveel mensen hier al gepasseerd zijn… Wat we met zekerheid weten, is dat de grot ooit als toevluchtsoord of schuilplaats diende, maar ook als een soort heiligdom voor religieuze ceremonies (onder meer begrafenissen) en zelfs als rovershol. We graven al vijftig jaar in de grond en we weten nog lang niet alles.”

HET WILDRESERVAAT

Hebben we hiermee alles gezien ? Zeker niet. Want er is ook nog een bijzonder boeiend wildpark. Het in 1970 geopende park voldoet volledig aan de doelstelling van de SociĆ©tĆ© des Grottes de Han et de Rochefort : de bescherming van het landschap, inclusief de fauna en flora van deze streek. Het 250 hectare grote park is dan ook een groot succes, in zoverre dat het zelfs deel uitmaakt van de beroemde RĆ©seau Nature van Natagora. De grote nieuwigheid van dit seizoen is het pas geopende, 5,5 kilometer lange wandelpad, waardoor je de dieren van dichtbij kunt observeren. Ga op wandel in het bos, langs de uitgestrekte weiden en de mooie paden van Han, en je treft er wolven, lynxen, bruine beren, wilde katten, uilen, tarpans, evers… Overal in de vallei zie je rendieren, herten en reeĆ«n lopen, eten en rusten aan de rand van het bos. “Het belangrijkste is dat deze dieren hier thuis zijn”, zegt gids en animatieverantwoordelijke Anthony Kohler. “Ze moeten dus met respect worden behandeld. Zoals je kunt zien, hebben ze zeer veel ruimte, ze worden niet zomaar opgevoerd ten behoeve van de bezoekers. Wie het wandelpad neemt, moet dan ook zijn tijd nemen en goed observeren.”

Natuurlijk kun je het park ook bezoeken met de safaricar. Het aanbod blijft hetzelfde : prachtige uitzichten op het kalkstenen massief van Boine en de kloof van Belvaux, met hier en daar observatieposten, waar mensen met goede ogen of een goede verrekijker altijd wel wat interessants te zien krijgen. Hier en daar zijn er ook picknickplaatsen. Op enkele plekken kunnen de kinderen bepaalde dieren voederen. “We willen ook dat de mensen iets geleerd hebben als ze weggaan, over het milieu, de bloemen, de bomen of de bewoners van dit domein. We gaan de dialoog aan. We geven informatie over specifieke programma’s voor de bescherming en de herintroductie van dieren, die ons na aan het hart liggen. Begin dit jaar bijvoorbeeld hebben tien oerossen en twee Europese bizons het wildreservaat verlaten, ze werden vrijgelaten in een gebied in Noord-Spanje. Onlangs werden ook twee bizons, die gedurende een jaar bij ons hadden gelogeerd, naar de Karpaten in RoemeniĆ« teruggebracht. Tot voor kort was dat nog een met uitsterven bedreigde diersoort.”

Tijdens ons bezoek maakten we overigens kennis met vier babyooievaars en binnenkort worden ook enkele gieren uit Marokko verwacht. Het domein van Han is constant in beweging.

www.grotte-de-han.be

DOOR NICOLAS BALMET & FOTO’S FRƉDƉRIC RAEVENS

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content