In deze nieuwe maandelijkse rubriek verdiept wijnkenner Frank Van der Auwera zich in de laatste nieuwsjes van de wijnwereld : over trendsetters en buitenbeentjes, oude en nieuwe appellations, spectaculaire veilingresultaten, tegenvallende of exploderende export en meer van dat.

Mensen

Houden we eerst even halt in de bioscoop ? Wat me de voorbije weken opviel – en ook voor een stuk tegenviel… – was het ongenuanceerde hoerageroep in de media over Mondovino, de documentaire die zijn carrière dit voorjaar op het filmfestival van Cannes begon, maar deze weken ook in de Belgische zalen rolt. Laat me duidelijk zijn : het blijft een krachttoer die regisseur Jonathan Nossiter voor elkaar bracht. Ruim 500 uur filmen op locatie in Californië, Zuid-Amerika, Frankrijk en Italië, daar uitgebreid praten met een pak trendsetters en wijnmakers en dat beeldmateriaal dan herknippen tot een documentaire van een dikke twee uur. Uiteraard zie ik liever een film over de wijnbusiness die publiek lokt dan het zoveelste bicepsepos van Governator Schwarzenegger of The Mussels From Brussels. Maar wat me ergert aan Mondovino is het missionaristoontje. De Boodschap ‘Groot en Globalisering Zijn Altijd Verderfelijk, Klein en Lokaal Zijn Altijd Beter’ wordt er met een iets te grote hamer ingeklopt. De film lijdt met andere woorden aan het Michael Moore-effect, waarbij de – ongetwijfeld juiste – beginselen vooral in de montagekamer worden opgeblazen. Herinnert u zich de scène in de eerste documentaire van Moore, waar hij een rekening in een bank opent en meteen als incentive een geweer krijgt, zomaar aan het loket ? Achteraf bleek dat die stuitende transactie normaal op diverse locaties gebeurt, maar regisseur Michael besefte maar al te goed dat het effect (wapens in een bankkantoor !) zo vele malen sterker overkwam.

Machiavelli vs Robin Hood

Dezelfde techniek past ook Nossiter doelgericht toe in Mondovino. Een voorbeeld. Zijn kop van jut is – naast Robert Parker – enoloog Michel Rolland, die met zijn team wereldwijd zo’n honderd wijndomeinen adviseert maar hier als een Macchiavelli wordt gepresenteerd. Hij symboliseert de verderfelijke globalisering, smaakvervlakking en zelfs storend kapitalisme. Rolland zie je dan ook permanent rondrijden in zijn peperdure Mercedes-met-chauffeur, vlugvlug wonderrecepten uitschrijven in wijnkelders of in zijn wittejassenlab. De Robin Hood uit Mondovino heet dan weer Aimé Guibert, de legendarische eigenaar van het Languedoc-domein Mas de Daumas Gassac. Legendarisch, omdat hij niet alleen al jaren de allerduurste vin de pays bottelt (voor sommige oogstjaren wordt er vlot 20 à 25 euro neergeteld), maar ook omdat hij de drijvende kracht was achter de beweging die de expansieplannen van het Californische wijnhuis Mondavi Corporation in Aniane (Languedoc) definitief afblokte. Deze twee protagonisten worden in listige scènes steeds tegenover elkaar uitgespeeld. Aimé, Rode Ridder van het terroir, tegenover globalist en stielbederver Rolland. Aimé, die Michel Rolland ‘een andere soort’ noemt, waarna je Rolland grijnzend in zijn wagen ziet telefoneren.

Zwart-witscènes

Rolland grijnst trouwens nogal wat af in deze film, terwijl Aimé er eerder bezorgd en meditatief bij staat. De waarheid ligt natuurlijk in het midden : Michel Rolland heeft inderdaad bijgedragen tot een bepaalde uniforme wijnstijl – die daarna door Robert Parker werd gesacraliseerd – maar hij heeft er ook voor gezorgd dat veel tot op de draad versleten domeinen nieuw én smakelijker leven ingeblazen kregen. En op het communiezieltje van Aimé Guibert kleven toch een paar zwarte vlekken. Als er één marketingbeest is dat zijn overdreven dure landwijn wereldwijd de media heeft ingepraat, is het wel Guibert. Zijn strijd tegen het Grote Geld in de Languedoc is overigens ook niet geheel integer. De Amerikanen werden met hand en tand geweerd, maar toen Gérard Depardieu in de regio neerstreek met zijn miljonairsvriendje om nagenoeg op dezelfde plek een domein te bouwen, werd hem geen strobreed in de weg gelegd. Enfin, zo zitten er nog een resem zwart-witscènes in de film – een bourgogneproducent die met zijn personeel zit te picknicken, terwijl zijn Californische evenknie zijn Mexicaanse landarbeiders afblaft – terwijl het toch duidelijk is dat niet elke kleinschalige wijnbouwer meteen een held-in-het-veld is of elk grootschalig wijnbedrijf alleen maar banale brol bottelt. Vaak ontbreekt het die kleine wijnmakers immers aan investeringskapitaal, soms zelfs aan basisknowhow. Of blijft hun oogst zo beperkt, dat het prijskaartje ondemocratisch duur wordt en de flessen nauwelijks worden uitgevoerd.

Conclusie ? Als u doorheen deze montagemanipulatie en het missionaristaaltje kan kijken, zal u toch véél plezier beleven aan Mondovino, want er zitten genoeg sterke scènes, figuren en gesprekken in. Of u wacht op de DVD, die er binnen enkele maanden aankomt.

Momenten

De opwarming van de aarde zorgde de voorbije weken ook in wijnkringen voor extra verhitte discussies tussen wetenschappers. Zo berekende Gregory Jones in het bloedernstige Geotimes Magazine dat tussen 900 en 1300 voor Christus de temperaturen gemiddeld 1°C hoger lagen dan anno 2004. Daaruit concludeert hij dat er probleemloos wijngaarden konden geplant worden tot diep in de noordelijke gebieden en de kustzones van de Baltische Zee en Zuid-Engeland. Zijn studie suggereert echter eveneens dat we hetzelfde warmte-effect de komende vijftig jaar gaan meemaken, met wereldwijd een gemiddelde stijging van 2°C, met als gevolg dat we dan misschien zelfs Siberische Shiraz of Vilnius Sémillon zullen drinken. Volgens Jones zullen deze geprojecteerde klimaatsveranderingen veel meer impact hebben op de noordelijke hemisfeer dan op de zuidelijke wereldhelft. Zo zal een wijnland als Zuid-Afrika relatief weinig voelen van de opwarming, maar zal het effect vele malen groter zijn in Portugal.

Wie denkt dat onderzoeker Jones tijdens zijn calculaties een zonnesteek opliep, moet weten dat gelijkaardige geluiden te horen waren op het recent gehouden 32ste Wereldcongres voor de Geologie in Firenze. Daar presenteerden Amerikaanse klimatologen van de Universiteit van Zuid-Oregon hun alarmerende studie : als de klimaatswijzigingen zich inderdaad aan het huidige tempo doorzetten, dan verdwijnt volgens hen binnen vijftig jaar de appellatie Chianti zoals we die nu kennen. Hun argumentatie : de verwachte temperatuurverhoging met gemiddeld 2°C die er aan komt, loopt samen met een verhoogde agressie van parasieten in de wingerds. Het klimaat in Toscane zal bovendien steeds meer gelijken op dat van Noord-Afrika, met meer hittegolven, lange droogteperiodes en hevige warmteonweders. Daardoor zal de kwaliteit van de wijn in deze regio’s gevoelig dalen. Alcoholpercentage, kleur én boeket zullen bovendien steeds meer neigen naar dat van Siciliaanse wijn. De Amerikaanse wetenschappers voorspellen dan ook dat binnen enkele decennia de ‘ideale’ condities voor het chiantitype niet langer in Toscane, maar in Duitsland (!) zullen optreden. Net zoals het klimaat voor champagne of bordeaux dan opschuift richting Zuid-Engeland. Dan krijgen de Britten eindelijk waar ze stiekem al eeuwen op hopen : dan valt de Claret ook letterlijk in hun handen.

Markten

Even wat dichter bij huis en onze jaartelling. Dat ‘bio’ in opmars is, ook in de Belgische wijnrekken, kan niemand ontkennen. Maar hoe talrijk is nu dit ecovriendelijke wijnlegioen ? Het probleem blijft immers een gebrek aan duidelijke criteria en statistieken. Voor een stuk valt deze cijferarmoede te verklaren door de sector zelf : onder de vlag ‘bio’ zit namelijk een bonte lading. Zo zijn er de biodynamische fun-di’s – die de leer van filosoof Steiner aankleven en de hemelkaart en de invloed van de kosmische straling op de wingerd als hun Tien Geboden hanteren -, de aanhangers van de zogeheten lutte raisonnée (minimalistische bemesting, pesticides,…) en een pak mengvormen die allemaal onder deze biologische wijnteeltparaplu schuilen. Uiteraard zijn het vaak de new-age-achtige excessen die de media halen, zoals de nutty professor die in de Elzas grote acupunctuurnaalden in de bodem prikt om zo de aardbanen van een wijngaard weer vrij te maken en optimaal fruit te laten groeien. Maar de meeste moderne biologische of organische wijnmakers leveren tegenwoordig producten af die op géén enkele manier bizar of ‘anders’ geuren of smaken.

Dat het ook kwantitatief niet langer om een puur randverschijnsel gaat van een handvol biofanaten, bewijst het recent onderzoek van Agence BIO, dat de biologische teelt in Frankrijk onder de loep nam. Haar telling voor 2003 kwam op zo’n 1500 officiële bedrijven die de agriculture biologique toepasten op hun domein, die samen zo’n 16.259 hectare exploiteerden of 8 procent méér dan in 2002. Opvallend : ruim de helft van deze domeinen bevindt zich in de Languedoc-Roussillon, Provence-Alpes-Côte d’Azur en Aquitaine. Laatste puntje : de groene gedachte sijpelt ook door in Bourgogne. Daar wordt het grootste dynamisme genoteerd inzake conversie van bestaande wijngaarden richting bio : zowel het aantal domeinen (+24 %) als de gecultiveerde oppervlakte (+21 %) maakten er een serieuze bokkensprong.

Frank Van der Auwera

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content