Wij lezen om te reizen

Een toerist gaat ter voorbereiding van zijn vakantie naar de reisagent. Een reiziger loopt bij de reisboekhandel langs. Wij selecteerden er acht, in Vlaanderen, Brussel en Amsterdam.

van stafkaarten tot wereldbollen

Patrick Donck is opnieuw een gelukkig man. Twee jaar geleden verloor hij zijn job, en als 52-jarige was dat allesbehalve een pretje. Maar zijn liefde voor boeken hield hem op de been. Uiteindelijk nam hij de Anticyclone des Açores over, die inmiddels van de Leopoldstraat naar een prachtig pand in de Brusselse Wolvengracht is verhuisd. Een jeugdvriend, designer Axion Fiszman, en schrijnwerker Philippe Rauïs bouwden er op aanwijzingen van Donck een gastvrij geheel met mezzanine uit. Op de 150 vierkante meter oppervlakte staan daar, meestal in 3 talen, zo’n 5000 titels bijeen, en nog eens 8000 kaarten. Voor echte reisliteratuur is nauwelijks nog plaats, maar er zijn rekjes met specialiteiten als duiken, klimmen, surfen, paardrijden, raften enz. Alles zeer overzichtelijk bijeengezet. Opmerkelijk is de belangstelling van het publiek voor atlassen en wereldbollen, waarvan er elke dag wel één de deur uitgaat, voor hemel- en sterrenkaarten, voor Gerard Bodifée’s “Met het oog op Mars”. We vonden er ook stafkaarten, van de Himalaya tot Groenland, maar ook de gids “The worlds most dangerous places” van Robert Young Pelton over plekken waar men best niet heengaat, of met veel voorzorgsmaatregelen. “Ik heb zelf behoorlijk wat gereisd, maar beleef evenveel plezier aan het ‘reizen per procuratie’, aan het verstrekken van advies. Ik herinner me een vrouw die hier binnenstrompelde met de mededeling dat ze doodmoe was en weg wilde, en me vroeg of ik ook nog wist waarheen. Na een praatje werd het uiteindelijk Boston, dat ik goed ken omdat ik er een jaar studeerde.”

We bladeren door gidsjes over romantisch tuinieren, over op stap gaan met een huisdier, door woordenboekjes Nederlands-Thai, en zelfs in het standaardwerk The Belgian Blue, over onze befaamde gevlekte koe. Intussen vernemen we dat de gastheer het meest plezier beleeft aan het leveren van wat men elders niet vindt. Gidsen over Libië bijvoorbeeld, of boeken uit de Karthala-reeks over landen waar nauwelijks gidsen van bestaan. Achteraan zit het departement navigatie: er staan trosjes opgerolde kaarten en vooral de geplastificeerde Michelinkaarten van de wereld of van Europa blijken behoorlijk populair. Wie het groot ziet, kan er zelfs de wereldkaart van ING-France bestellen: de 12 stukken keurig samengeplakt en ingelijst, samen vier meter op twee. De pocketversie (2,75 op 1,35 m) die men in de winkel tegen de linkermuur vindt, kan als smaakmaker dienen.

Anticyclone des Açores, Wolvengracht 34, 1000 Brussel. Tel. (02) 217.52.46. Van maandag tot en met zaterdag, van 10 u.30 tot 18 u.30.

literaire smaakmakers

Een buitenbeentje is de Literaire Reisboekhandel Evenaar van Maria Bastiaens en Marre Van Dantzig, aan de Singel 348 in Amsterdam. De boekhandel die sinds 7 jaar bezig is, verkoopt nauwelijks reisgidsen en wil een smaakmaker zijn voor wie een bestemming in het achterhoofd heeft, of wie na een boeiende reis nog even wil nagenieten. Veel reisverhalen dus in verschillende talen én autochtone literatuur. In een achterliggend zaaltje bevindt zich een antiquariaat waar mijn oog op Livingstone’s “Missionary travels & research in South Africa” valt. De dames zijn elk halftijds met de winkel bezig, maar hebben daarnaast nog een andere job. “Zo’n zaak zet aan om steeds weer nieuwe boeken te lezen. Dat is veel afwisselender dan de gidsenbranche”, zegt Marre Van Dantzig, die onder meer de niet zo voor de hand liggende Afrikaanse reisliteratuur bijeenbracht. Overigens staan alle boeken per land of continent gerangschikt, zodat men niet in een handomdraai de volledige Chatwin bijeenvindt. “Grote hits lopen niet eens zo vlot bij ons”, zegt Marre Van Dantzig. “Het publiek heeft in de eerste plaats een bestemming in gedachten, pas later een auteur.” Van de 3000 titels noemt ze enkele aanraders als Rohinton Mistry (“A fine Balance”, in het Nederlands “Een wankel evenwicht”, over India), maar ook Ruebsamens “Het licht van de waarheid”, of de historische roman “Een koude kermis” van Pramoedya Ananta Toer, die zich in Indonesië afspeelt. Of nog Norman Lewis‘ “An Empire of the East” en Koert Lindyers “Een kraal in Naïrobi”. Er staan ook plankjes met werk over godsdiensten, of over de Indianen, of een rijtje “Diversen” waar Martha Gelhorn (“Reizen met mezelf en anderen”) in het oog springt. Kortom, een plek om te verwijlen en thuis te komen met boeken die men niet in het achterhoofd had.

Literaire Boekhandel Evenaar, Singel 348, 1016 AG Amsterdam. Tel. (00-31) 20.624.62.89. Open van maandag tot vrijdag, 12-18 u. en zaterdag van 11-17 u.

een breed spectrum

Merkwaardig veel reisboekhandels zijn gegroeid uit de passie van één bezetene. Een van de uitzonderingen op die regel is de VTB-VAB Reisboekhandel in Antwerpen. De zaak werd al in 1929 opgezet en is nog altijd in volle evolutie: vijf jaar geleden werd de oppervlakte verdubbeld. Je vindt er een uitgebreid aanbod van reisgidsen en kaarten, samen zo’n 12.000 titels. Opmerkelijk zijn ook de reisvideo’s en de link met de modernste techieken: cd-roms met navigatiesystemen voor thuis of in de wagen gaan er vlot over de toonbank. Echte reisliteratuur is hier minder populair, maar manager Bart Van Uytsel heeft wel gezorgd voor een assortiment randbenodigdheden zoals heuptasjes, kompassen en pedometers, naast leesboeken voor kinderen en zelfs de avonturen van Inspector Morse, voor volwassen klanten. Ook postorderbestellingen per telefoon zijn geen uitzondering. De L-vormige ruimte biedt een zeer breed spectrum van artikelen. Dat ruime aanbod op zich is al de moeite waard, de aanwezigheid van het reisbureau maakt het dubbel interessant.

VAB-VTB Reisboekhandel, St. Jacobsmarkt 45, 3000 Antwerpen. Tel. (03) 220.33.66, fax (03) 220.33.84. Van maandag tot vrijdag, 9-17 u.30, zaterdag 9-12 u.30.

tot een maanreisgids toe

Als het om reiswinkels gaat, leiden vele wegen naar Amsterdam, en in het bijzonder naar Pied à Terre langs de Singel, aan de achterzijde van het trendy koffiehuis Luxembourg. Het pand is verdeeld over twee grote zalen, waarin de gidsen keurig gerangschikt staan per land, met daaronder de bakken met kaarten. Om de bezoeker meteen wegwijs te maken, liggen op die bakken ook overzichtskaarten waarop de verschillende deelkaarten werden aangeduid: in geen tijd vindt men welke kaarten voorradig zijn voor het gebied dat men wenst te bezoeken. Pied à Terre startte 20 jaar geleden vanuit een vrijwilligersgroep die hoofdzakelijk uit stappers en klimmers bestond. Zestien jaar geleden kwam daar Fokko Bos bij, die de handel 10 jaar geleden overnam. De vrijwilligers zwermden uit, werden uitgever of boekhandelaar. Pied à Terre zelf is inmiddels uitgever van het wandeltijdschrift Op lemen Voeten.

“In het begin ging het er wat eenzijdig aan toe”, herinnert Bos zich. Er kwamen hier hoofdzakelijk wandelaars over de vloer. Later zijn daar fietsers bijgekomen, mensen die vlogen of gingen varen, nog later eigenlijk iedereen die zelfstandig wilde reizen. Maar we denken nog steeds als wandelaar, beginnen bij het detail. We zijn natuurlijk verslingerd op kaarten en hebben er heel veel van.” Bos importeert veel zelf, vanuit Nieuw-Zeeland tot Zuid-Amerika. Hij was zelf een groot reiziger én een boekhandelaar, en bezat een passie voor gidsen. Hij betreurt de teruglopende kennis van het Duits en van het Frans, omdat in die talen zoveel goede gidsen bestaan. Hij bekent dat hij meer Engelstalige dan Nederlandstalige boeken verkoopt. “Duitse gidsen worden in hoofdzaak nog alleen door alpinisten gekocht. De reisliteratuur hebben we vrijwillig beperkt, met uitzondering van de expeditieliteratuur. Wij zijn heel technisch en praktisch georiënteerd. We proberen vooral lokale kaarten op de kop te tikken, als we tenminste ervaren dat die beter zijn dan de gerenommeerde series. Eigenlijk hoort bij iedere bestemming een voorkeurkaart. Van het Belgisch Nationaal Geografisch Instituut hebben we bijna alles, op schaal 1/25.000ste alleen de Ardennen. Maar ook de Italiaanse Touring Club brengt zeer degelijke kaarten op de markt.”

Pied à Terre probeert met de tijd mee te gaan, verkoopt onder meer een maankaart en een maanreisboek, maar ook veel gespecialiseerde werken, van “High Altitude Medecine” naar “Vliegt U ook te duur?”. Maar toch lukt het niet altijd. “Internet vind ik tegenvallen, betalingen blijven een gruwelijk probleem en dat is met onze internationale oriëntatie natuurlijk een grote klus.” In het pand langs de Singel worden ook wat praktische spullen verkocht, zoals kompassen, wandelstokken en vooral veel goede raad. Daarnaast worden geregeld catalogi verspreid om de cliënteel wegwijs te maken in het aanbod van boeken en kaarten. Gewoon professioneel dus.

Pied à terre, Singel 393-395, 1012 WN Amsterdam. Tel. (00-31) 20.627.44.55, fax: (00-31) 20.620.89.96. Op weekdagen open van 11 tot 18 u., op donderdag tot 21 u. Op zaterdag van 10 tot 17 u.

alles over oude stenen en grote ideeën

Peuples et Continents is een begrip voor mooie reisboeken, een zeer cultureel gerichte boekhandel die ook reisgidsen en kaarten levert, maar minder van dat laatste. Het huis was tot voor een paar jaar ook medeuitgever van de Transafrique-gids, waar geen Afrikareiziger aan voorbij kon. Olivier de Lathuy (37) staat vier jaar in de zaak, die twee decennia geleden werd opgestart en die over een zeer beperkt Nederlandstalig aanbod beschikt. Geschiedenisboeken nemen een grote plaats in, antropologie ook, en cultuur natuurlijk. Alles samen goed voor zo’n 4000 titels. Degelijkheid primeert, risico’s worden een beetje vermeden. Veel informatie over oude stenen en grote ideeën, minder over terrassengeluk of de plek voor een goede koffie. Maar bij elk land vindt men wel een prettige verzameling. Eigenlijk oogt de boekhandel een beetje te serieus, te officieel, met de nadruk op wat het oog wil én de geest. Van enig Bourgondisch reisgenot is hier op het eerste gezicht geen sprake; de Lathuy straalt ook niet, hij verontschuldigt zich bijna. Op de eerste verdieping bevindt zich een zaaltje waar wisselende tentoonstellingen worden opgezet. Daar exposeert amateur-fotograaf Francis Glorieus nog tot 20 juni kleurenfoto’s rondom het carnaval van Venetië.

Peuples et Continents, Ravenstein 11, 1000 Brussel. Tel. (02) 511.27.75. Van dinsdag tot zaterdag van 10 tot 18 u.30, op maandag van 12 tot 18 u.30.

uit liefde voor het vak

La Route de Jade zit in een smal pand met achterliggende tuin, en aan de straatzijde twee vitrines met fotoboeken. Mevrouw Favart die 19 jaar lang haar klanten met raad en daad heeft bijgestaan, gaat met pensioen (des vacances éternelles), Patrick Lallemand neemt over. Zij houdt van Azië en dat valt af te lezen van de smalle middentafel waar een heel stel mooie boeken bijeenstaat: veel Tibet, de zijderoute, literatuur ook, waaronder de Montfreid of Alexandra David-Neel, die veel Franstaligen pas nu ontdekken. En natuurlijk het boeddhisme waarover mevrouw Favart met verve spreekt. Haar winkel ademt duidelijk enthousiasme. Wegens de slinkende vraag van de klanten – hoofdzakelijk zakenlui en gecultiveerde bezoekers – zijn er echter geen Nederlandstalige boeken meer. Steeds meer mensen nemen een jaar vrij om de wereld te ontdekken, en komen zich hier eerst grondig documenteren. De winkel bezit kaarten van alle landen ter wereld. Vooral over de invoer van de Amerikaanse producten van de Operational Navigation Chart, de kaarten die piloten gebruiken, is mevrouw Favart behoorlijk fier. Geen kaartenliefhebber blijft er onverschillig bij. “Alleen wordt de verkoop ervan onmiddellijk stopgezet als in een bepaald gebied een oorlog uitbreekt.” Ze vindt dat sommige gidsen, zoals de Rough Guides en de Moon Travel Handbooks – voor Indonesië het beste wat er bestaat – worden onderschat. Achterin, côté jardin, zit Italië op een paar plankjes bijeengepakt. Mevrouw Favart straalt: “Wellicht het allermooiste land om te bezoeken.” Ik knik: daarover zijn we het eens.

La Route de Jade, Stassartstraat 116 (bij Stefaniaplein), 1050 Brussel. Tel. (02) 512.96.54. Elke dag van 10 tot 18 u., behalve op zondag.

een voortreffelijk klassement

De eerste indruk van Nomade is er een van geruststellende overzichtelijkheid. Reisgidsen, kaarten, literatuur, strips … Alles netjes gerangschikt, met de reisliteratuur nog eens opgedeeld in verhalen over bergen, eilanden, schepen of over de polen. Bijna te goed. “De actieve gidsen zitten in de lift, maar ook kalenders”, zegt Geertrui Baeck, die sinds april 1994 het kraaknette Nomade runt, in hartje Leuven. Na 10 jaar werken voor een bank, was ze tot de conclusie gekomen dat ze eerder creativiteit zocht dan zekerheid. Ze had al veel gereisd en veel gelezen, en 20 jaar geleden gedurende 2 jaar gewerkt in een boekhandel. Het terrein was dus niet helemaal onbekend, en haar reiservaringen bleken nu haar kracht. Geertrui is geen dromer. Ze beseft dat uren uitleg vaak geen cent opleveren en trok daaruit haar conclusies. Ze stelde overzichtskaarten van wandelgidsen samen, maakte een map met boekbesprekingen, en organiseerde een voortreffelijk klassement, waarin ook een volslagen leek meteen wegwijs geraakt. Er is zelfs een afdeling Diversen opgenomen met onklasseerbare werken: wijnboeken, een gids voor au-pairvakanties, een boek over naturisme, over koken op vakantie, naast “A layman’s guide to Malaria” of nog “How to shit in the woods” van Kathleen Meyer, een werkje over verstandig omspringen met afval in de natuur.

“Het blijft me verbazen hoe mensen 150.000 fr. uitgeven voor een reis en nauwelijks een frank aan een boek besteden. Zo loop je aan veel dingen voorbij. Wie naar India gaat, wil ik toch minstens ‘De God van kleine dingen’ van Arundhati Roy aanraden. Ik ben de enige in ons land die de verrukkelijke fietsgidsjes bezit van de Nederlander Bertus Legebeke, in eigen beheer uitgegeven nog wel. Maar er zijn nog gaten in de markt. Veel senioren bijvoorbeeld blijven op hun honger, omdat uitgevers die markt nog niet hebben ontdekt. Ja, de Duitse uitgevers liggen vaak voorop, speuren voor anderen de markt af en brengen degelijke gidsen. Al blijft de taalbarrière soms een probleem. Ik had vroeger veel Engelstalige reisliteratuur, maar die heb ik wat afgebouwd wegens te weinig vraag. Jammer.”

Hoewel ze kampt met een chronisch tijdgebrek, organiseert Geertrui in Leuven ook reisontmoetingsbeurzen toegespitst op één continent, en geeft ze nu ook het driemaandelijkse Tam Tam uit. Toch vindt ze nog dat restje tijd om te reizen.

Nomade, Craenendonck 7, 3000 Leuven. Tel. (016) 22.66.96. Op dinsdag, vrijdag en zaterdag, 10-18 u., op woensdag en donderdag 10-13 u. en van 14-18 u.

wat anderen niet hebben

Johan De Geyndt (44) coördineerde tot 5 jaar geleden de bouwwerven voor de familiezaak, een KMO met 100 werknemers. Toen die verkocht werd, moest hij uitkijken naar een andere toekomst. “Ik wou vooral in boeken reizen. Ik heb altijd een groot gevoel gehad voor kaarten en visualiseerde de rest: als ik me over een kaart boog, zàg ik het landschap. Bovendien had ik een vriend-geograaf die mij daarin helemaal begreep. Dirk Van Haelter gaf een duwtje, werd medevennoot en hielp Atlas & Zanzibar in de steigers. Johan De Geyndt werkt zo goed als alleen, omringd door 10.000 kaarten en 3 à 4000 titels. Sinds een paar jaar houdt hij er financieel ook wat aan over, al is dat niet veel. Maar voor Johan De Geyndt is het genoeg. “Ik wilde ‘iets anders zijn’: een speciaalzaak, naast de commerciële selectie. Kopers vinden hier biijvoorbeeld een kaart van Tristan da Cunha, een selectie Zwitserse stafkaarten, een kaart van Namibië of een zeldzaam stadsplan van Kinshasa.”

Een groot deel van de bezoekers zijn zelfstandige reizigers die De Geyndt met raad en daad probeert bij te staan. “Ik signaleer gidsen die anderen niet hebben, degelijke Duitse uitgaven, de Cadogan Guides of de Footprint handbooks. Ik vind het ook belangrijk dat de reisliteratuur de aandacht krijgt waarop ze recht heeft. Auteurs als Chatwin en Theroux zijn nog altijd te weinig gekend. Dat geldt ook voor boeken als “Het balkon van de wereld” van Paulzen, of Dervla Murphy’s “Eight feet in the Andes”. Het leukst is als klanten mij vragen wat ik zelf zou kopen, dan heb je echt het gevoel dat je kan adviseren. Dan spreek ik over Jon Krakauer’s “Into thin Air”, een klimmersrelaas waarvan ik vorig jaar, dankzij mijn enthousiaste commentaar, wel 40 exemplaren in Nederlandse vertaling heb verkocht.”

Voor hij met zijn zaak begon, was De Geyndt langsgegaan bij Anticyclone des Açores (inmiddels gelukkig van eigenaar en adres veranderd, zie bespreking p.100, nvdr.) en had daar gezien wat hij niet wilde: een onvriendelijke ontvangst, een slordig gerangschikt en onoverzichtelijk aanbod. Die les heeft hij goed geleerd, en via reacties op internet en van reizigers die bij hun terugkeer een adviesje binnengooien, weet hij dat hij op het goede pad zit.

Atlas & Zanzibar, Kortrijksesteenweg 100, 9000 Gent. Tel. (09) 220.87.99. Open van maandag tot vrijdag, 10-13 u. en 14-19 u., op zaterdag tot 18 u.

Pierre Darge / Foto’s DSP-Jean Patrick Meert

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content