Gouden tanden, gezond zijn, vijfsterrenrestaurants, meer tijd voor mezelf : het is maar een fractie van de antwoorden die het V&A Museum in Londen kreeg op de vraag ‘What is luxury ?’ Samenstellers Jana Scholze en Leanne Wierzba blikken vooruit op de gelijknamige tentoonstelling die straks opent.
We associëren luxe vaak met de consumptie van weelderige producten. Maar verwacht geen tentoonstelling over luxejachten en de beste Michelinrestaurants ter wereld. We hebben ons vooral verdiept in de culturele en conceptuele betekenis van luxe. Het resultaat is een wandelparcours waar hopelijk iedereen iets in zal herkennen, niet enkel de superrijken.”
Aan het woord zijn Jana Scholze en Leanne Wierzba, samenstellers van What is Luxury ?, de expo die op 25 april opent in het Victoria and Albert Museum in Londen. “Luxe is niet noodzakelijk een vies woord, of iets exclusiefs voor de happy few. Iedereen is er op een bepaalde manier mee bezig. Een dakloze man vertelde ons dat hij nog één ritje had staan op zijn metrokaart. Alleen al het idee was voor hem een grote luxe. Een ambachtsman van het Zwitserse horlogemerk Vacheron vond het dan weer een enorme rijkdom om vijf jaar lang aan één horloge te kunnen werken. Hij had een droomjob – en dat is een luxe.”
“We zijn er dus allemaal wel mee bezig, binnen onze eigen situatie, onze eigen verlangens en behoeften. Alleen vergeten mensen soms dat alles wat onze hoogstnoodzakelijke basisbehoeften overstijgt, eigenlijk al luxe is. Al die verschillende hedendaagse interpretaties, maar ook speculaties over mogelijke toekomstscenario’s, dat is wat we straks willen tonen. De titel van de tentoonstelling is bewust een vraag gebleven. We willen bezoekers niet één antwoord opdringen. Laat hen maar nadenken over hun eigen luxe. Onze grootste luxe was geweest dat we veel meer exporuimte hadden gekregen om nog meer te kunnen tonen !”
Als voorsmaakje : zeven verhaaltjes uit de tentoonstelling.
LUXE IS… … MEUBELS VAN MENSENHAAR
“Onze natuurlijke grondstoffen worden almaar schaarser, maar de Japans-Engelse designstudio Studio Swine heeft al een alternatief klaar : menselijk haar. Hair Highway is een project waarbij menselijk haar in biologische hars wordt gelegd en vervolgens dient om decoratieve accessoires en meubelstukken van te maken zoals tafels, stoelen, opbergdozen en kammetjes. Het ziet eruit alsof het gemaakt werd van de rugschild van een schildpad, maar van dichtbij zie je dat het haar is. Over enkele decennia zijn hoorn of tropische houtsoorten misschien niet langer luxueuze materialen, wel ons eigen haar. Iets wat we vandaag maar vies en onhygiënisch vinden, wordt straks misschien een luxegoed.”
… HET PERFECTE KOPJE THEE
“Groot-Brittannië mag dan wel een land van theedrinkers zijn, weinig Britten weten hoe ze de perfecte thee moeten serveren. Waarom maken we van onze dagelijkse namiddagthee geen klein luxemoment, dachten tea smith Tim d’Offay en keramist Peter Ting. En zo ontstond het Britse merk 1660 London. Beide heren legden hun expertise in thee en porselein samen om een set van drie theekopjes te ontwerpen, eentje voor zwarte, groene en kruidenthee. Elk kopje is anders vormgegeven, zodat de unieke aroma’s, smaken en textuur van de verschillende theesoorten optimaal naar boven komen. Net zoals wijn ook beter smaakt uit het juiste glas. Een kleine luxe waar je niet veel geld voor moet neerleggen.”
… EEN DNA-VERKOOPAUTOMAAT
“Zou het geen luxe zijn om je eigen looks, gezondheid en karakter te kunnen kiezen, vroeg kunstenaar Gabriel Barcia-Colombo zich af. En dus bedacht hij de DNA-verkoopautomaat. Op feestjes verzamelde hij staaltjes speeksel van zijn vrienden. Vervolgens maakte hij een snoep- automaat leeg, en stopte er pakjes DNA in. Op elk doosje kleeft een foto van de donor en meer info over zijn of haar identiteit, gezondheid en kwaliteiten. Het is maar een kunstinstallatie, maar tegelijk roept het werk vragen op over het verlangen dat we in de toekomst misschien zullen hebben om almaar meer toegang te krijgen tot de gezondheid van andere mensen, en aspecten van hun identiteit. Zou dat oké zijn ? Is het dan een luxe om die optie te hebben en je gezondheid te kunnen kopen ? En hoeveel van onze persoonlijke data geven we nu al niet prijs ?”
…STEENTJES KEILEN IN HET WATER
“Wie heeft er als kind geen steentjes leren kiskassen over het water ? De tijd die je investeerde in het zoeken van de perfecte platte steen, hoe je ze verzamelde en bijhield tot het juiste moment, om ze dan gewoon in het water te gooien : dat zijn gouden herinneringen aan onze onbezorgde jeugd. We verfden een keilsteentje in het goud en stopten het in een mooi tasje, om te tonen dat de persoonlijke band die je met iets hebt, en de herinneringen die je daaraan koestert, zelfs het banaalste voorwerp ontzettend waardevol maken.”
… TIJD VOOR JEZELF
“Uit onze rondvraag bleek keer op keer dat tijd voor veel mensen de grootste luxe is. Tijd om aan eigen projecten en dromen te kunnen werken. Tijd om te investeren in familie en vrienden. Tijd om fouten te mogen maken en tijd om ze bij te kunnen sturen. Tijd krijgen om ergens heel lang aan te werken. Tijd is iets wat je jezelf bij momenten heel bewust moet veroorloven, anders leven we alleen in dagelijkse routine.”
“Time for Yourself is een speels gereedschapskistje, gemaakt om te verdwalen en de tijd uit het oog te verliezen. Het bevat een horloge zonder wijzers, een kompas dat willekeurige coördinaten aanwijst en een pen zonder inkt. De onderliggende boodschap is duidelijk : het is vandaag bijna onmogelijk om te verdwalen en de tijd uit het oog te verliezen, dat het veel moeite zou kosten om die luxe te ervaren.”
…EEN GOUDEN OOGLID
“Archeoloog Aram Mooradian is al jaren in de ban van onze relatie met goud, een luxemateriaal bij uitstek, maar ook een grondstof die uitgeput kan raken. Daarom begon hij aan A Comprehensive Atlas of Gold Fictions. Hij ontwerpt gouden voorwerpen en verwerkt er fictieve tradities en verhalen in van mensen uit de streek waar het goud werd opgegraven. Een zelfmoordbriefje gekrast in een gouden kogel. De liederen van Aboriginals, gegraveerd in een gouden plug voor een hoofdtelefoon. Of een gouden ooglid waarin het verhaal gekrast staat van Mary, een serveerster die droomt van een beter leven en al haar centjes opspaart voor een gouden ooglid-implantaat, waarvan ze denkt dat het haar vermoeide ogen zal camoufleren. Onze relatie met goud wordt totaal herbekeken. De culturele waarde ervan krijgt voorrang op de economische.”
… EEN DESIGNERKLEDINGSTUK
“De Nederlandse ontwerpster Iris van Herpen is bekend om haar vakmanschap en de innovatie waar ze telkens naar streeft in nieuwe techniek en materialen. Met haar vierde collectie Voltage, die ze in 2013 presenteerde in Parijs, wou van Herpen de beweging en kracht van elektriciteit nabootsen. De collectie werd met de laser gesneden en combineerde fijn handwerk met digitale technologie. Voor een ontwerper is het een luxe om zo’n arbeidsintensief en precies proces te kunnen doorlopen om slechts één jurk te maken. Voor de koper is het een luxe om zo’n exclusief stuk te kunnen aanschaffen.”
‘What is Luxury ?’ Van 25 april tot 27 september in het V&A museum in Londen.
Info : www.vam.ac.uk/whatisluxury
DOOR ELKE LAHOUSSE
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
