SCHUIVEN OVER DE LANGSTE RIVIER VAN EUROPA, VAN TSARENSTAD NAAR TSARENSTAD, LANGS MIDDELEEUWSE DORPEN EN KLOOSTERS, DOOR EEUWIG ZINGENDE BOSSEN. DAT DOE JE PRINSHEERLIJK MET DE VOLGA DREAM, HET EERSTE LUXECRUISESCHIP OP DE RUSSISCHE BINNENWATEREN.
Cruiseschepen op de Wolga hebben vaak een belabberde reputatie. Ook het voor veel westerlingen nog schimmige Rusland boezemt niet meteen vertrouwen in. Maar tegen een bootreis van Moskou naar Sint-Petersburg (of andersom) met de Volga Dream, het enige vijfsterrenschip op dat traject, had wellicht zelfs een tsaar niet neen gezegd. ” Yes, ma’am.” “Please, ma’am.” “Everything okay, ma’am ?” Mooie, blozende, blonde Olga in piekfijn uniform, ziet er bij elke – overigens heerlijke – maaltijd persoonlijk op toe dat ik niets te kort kom. Terwijl maître d’hôtel, Taras, een vriendelijke Oezbeekse reus, een oogje in het zeil houdt. Ook de rest van het boordpersoneel, in onberispelijk marine-uniform, staat discreet paraat. Het hele schip, ingericht in de stijl van een Britse club, ademt nostalgische luxe. Niet verwonderlijk dat je hier een vorstelijk gevoel krijgt.
Het is begin mei en wij maken de maidentrip mee van het zomerseizoen. Onze proefvaart gaat slechts tot halverwege het normale traject van Moskou naar Sint-Petersburg, maar wij worden wel vereerd met het uitzonderlijke gezelschap van de wat mysterieuze eigenaars van het schip, Vladimir Esakov, zijn vrouw en zoon Dmitry. Bij het begin van het seizoen willen ze persoonlijk controleren of alles goed loopt en of het personeel voldoet. De Volga Dream is immers nog maar sinds 2007 als luxecruise in de running en is totnogtoe het enige Russische riviercruiseschip in privéhanden. De boot fungeerde, zoals zijn soortgenoten, jarenlang als een soort busboot met schrale kajuiten waarin tot zes mensen overnachtten. In 2005 werd hij door de Esakovs gekocht, tot op de romp gestript en helemaal met luxematerialen vernieuwd. Dagelijks informeren de nog wat onzekere nieuwe eigenaars of bij de gasten wel alles naar wens is. Wij hebben geen reden tot klagen. Integendeel.
Tot voor enkele weken lag er nog sneeuw en ijs in Moskou. Nu is het zomers warm en zalig op het zonnedek. We hebben de hoofdstad en haar schatten achter ons gelaten en varen via het Moskoukanaal naar de Wolga, met 3530 km de langste rivier van Europa. Het landschap schuift groen en rustig voorbij. Tussen de bomen ontwaar je her en der de gouden torens van Byzantijnse kerkjes en de contouren van oude dorpen. Genoeg om ons benieuwd te maken naar wat komt – en dat is, zo zal blijken, onvermoed veel moois. Aan boord is er tijd zat om je – nippend van een wodkaatje of verrassend lekkere Russische ‘cava’ – te verdiepen in de fascinerende Russische cultuur. De lezingen, films en muziek die je elke dag aan boord aangeboden krijgt, brengen je precies in de goede stemming. Voor de liefhebbers wordt zelfs een initiatieles Russisch georganiseerd of een theeceremonie met samowars en traditionele klederdracht. En om de dag in schoonheid af te sluiten kun je ’s avonds in de lounge genieten van een pianorecital of zelfs van een heus strijkkwartet uit Moskou, compleet in galakledij. Luisteren naar Russische muziek terwijl de boot schuift ‘onder de maan over de brede rivier’. Kan het mooier ?
STAD VAN DE MUIS
Een stadje gewijd aan een muis ! Er is er waarschijnlijk maar één op de wereld : Myshkin. Onze eerste stop en meteen krijgen we de eerste legende geserveerd. Een van de ontelbare verhalen die de complexe en vaak wrede geschiedenis van Rusland kleuren. In lang vervlogen tijden zou een Russische prins, moe van de jacht, in slaap gevallen zijn op de oever van de Wolga. Hij werd gewekt door een muis die over zijn gezicht liep, werd boos maar zag toen dat het diertje hem gered had van een slang. Uit dankbaarheid richtte hij er een kapel op. Eromheen ontwikkelde zich een bloeiend handelsstadje dat in de negentiende eeuw zijn glorietijd kende. Er werd zelfs een Italiaanse architect bijgehaald om er een kerk te bouwen, met mooie fresco’s en optische illusies om ruimte te creëren. Maar tijden verkeren. Tijdens de sovjetperiode werd de kerk een opslagplaats voor aardappelen. Ze werd pas in 1992 opnieuw als kerk opengesteld en oogt wat vervallen. Maar een klim naar de toren wordt beloond met een adembenemend zicht op de omgeving en de machtige rivier. Het in slaap gedommelde stadje lijkt nu een soort Bokrijk aan de Wolga, met originele houten huizen en onverharde straten. Veel Moskovieten – de hoofdstad ligt op zo’n 250 km – zakken tijdens het weekend af om te genieten van stilte en cleane lucht, om paddenstoelen te plukken of om herinneringen aan hun nationale verleden op te halen. Het stadje telt namelijk enkele merkwaardige kleine musea, zoals het enige Muismuseum ter wereld, met levende poppen, een etnografisch museum, het Valenkimuseum waar je kunt zien hoe de viltlaarzen werden gemaakt die nu in het westen zo in trek zijn, en het Museum van de Russische Wodka, ter ere van Pyotr Smirnov, vader van de fameuze Smirnoffwodka en telg van Myshkin.
Voor we weer aan boord gaan, worden we nog prettig overrompeld door een geweldig trio zangers dat met indrukwekkende bassen Russische liederen ten beste geeft. Het zal niet de enige keer zijn dat we de krop in de keel krijgen bij dergelijk stemgeweld.
VERSTOTEN VROUWEN
Cultuur en natuur. Ze vullen elkaar op deze cruise perfect aan. Om het idyllisch gelegen, middeleeuwse stadje Goritsy te bereiken, moeten we het immense Rybinskstuwmeer overvaren – de enorme waterplas, een van de grootste van Europa, heeft meer weg van een zee – en dan weer schuiven we langs de groene oevers van de Sheksnarivier die de verbinding vormt met het Witte Meer. Goritsy werd onlangs genomineerd als een van de ‘Nieuwe Zeven Wonderen van Rusland’ en is vooral bekend om zijn veertiende-eeuwse, ommuurde Kirill-Belozerskiklooster, destijds een van de machtigste van de regio. De ‘betovering’ begint al als je onderdoor de ingangspoort stapt. Ze is getooid met vervaagde maar mooie zestiende-eeuwse fresco’s van beschermheiligen die de bezoeker en passant ‘zuiveren’ van zonden en zorgen. Mooi meegenomen. Het museum en de kathedraal herbergen samen de grootste iconenverzameling van Noord-Rusland, met schitterende werken, waaronder een unieke torso van Johannes De Doper uit de vijftiende eeuw. Het immense klooster – de omtrek van de muren bedraagt twee kilometer – weerstond door de eeuwen heen veel belagers maar moest het onderspit delven tegen de Bolsjewieken. Monniken werden gedood of naar werkkampen gestuurd. Sinds 1997 wonen er echter weer zes monniken en is de heilige plek een gretig bezochte trekpleister. In heel Rusland duiken overigens, sinds de val van het communisme, mondjesmaat religieuze schatten op, waaronder onschatbare iconen. Vaak werden ze door dorpelingen verstopt of begraven ten tijde van de Russische Revolutie. Ook hier is nog maar net een begin gemaakt met de restauratie van gebouwen en kostbaarheden. Wie weet wat er nog allemaal bovenkomt.
En ook hier spoken legenden : het verhaal gaat dat je tien jaar (!) jonger wordt, als je je wast in het gewijde water van het meer, waarin het klooster zich mooi weerspiegelt.
Het nabijgelegen nonnenklooster, waarvan je de witte muren ontwaart tussen de bomen, mag dan feeëriek ogen, het heeft een griezelige geschiedenis. Het werd in 1544 opgericht door een schoondochter van Ivan de Verschrikkelijke en werd ironisch genoeg ook haar gevangenis. De paranoïde tsaar verdacht haar en zijn zoon van verraad. Hij doodde zijn zoon, verbande de vrouw naar het klooster en liet haar daar verdrinken in de rivier. Het klooster werd later een ballingsoord voor adellijke dames die in ongenade vielen.
OP DE GOUDEN RING
Yaroslavl, een van de oudste steden aan de Wolga, is vandaag een van de rijkste en modernste centra van het huidige Rusland, met een bloeiende industrie. Maar, anders dan in het hectische Moskou is het hier rustig, groen en erg mooi. De stad maakt deel uit van de Russische Gouden Ring en vierde in 2010 zijn duizendjarige bestaan . Het historische centrum aan de samenvloeiing van de Wolga en de Kotoroslrivier, is door Unesco geklasseerd als werelderfgoed. Yaroslavl, ooit de tweede grootste stad na Moskou, is altijd een bloeiend handelscentrum geweest en het wemelt er dan ook van kerken en paleizen, opgetrokken door rijke handelaren in de zeventiende (gouden) en achttiende eeuw om te laten zien hoe welvarend de stad wel was. Het is vandaag leuk flaneren in de autovrije Kirovstraat met zijn winkels en eethuizen, waar je kunt proeven van traditionele gerechten. Naar het centrum toe lopen brede lanen met mooie negentiende-eeuwse huizen en zelfs de Stalinarchitectuur oogt hier aantrekkelijk.
Parel aan de kroon is ongetwijfeld de kerk van de profeet Elias (1647) op het Sovetskayaplein. Het hele interieur is bedekt met iconen. Vlakbij bevindt zich het eerste openbare theater van Rusland. Het zestiende-eeuwse Verlossersklooster (Spassky), dat nu een groot museum is, ligt aan de oever van de Wolga. Ook hier werden veel schatten tijdens de revolutie door burgers in veiligheid gebracht. Ze worden nu in de monnikencellen tentoongesteld. Maar er is nog veel werk aan de winkel.
DE VERBANNEN KLOK
Dan gaat de tocht weer in de andere richting, we varen westwaarts, op een andere arm van de Wolga. De vaart is rustig, het water rimpelt achter de boot, het landschap doet denken aan Scandinavië. Een vrolijke Russische fanfare en een lokale schone in traditionele klederdracht verwelkomen ons in Uglich. Een beetje naïef-kitscherig maar wonderwel passend bij het haast filmische decor. Zoals Yaroslavl speelde ook deze meer dan duizend jaar oude stad op de Gouden Ring een cruciale rol in de Russische geschiedenis. Bekendste feit is uiteraard de mysterieuze dood (1591) van de negenjarige Dmitri, de jongste zoon van Ivan de Verschrikkelijke. Agenten van Boris Godunov, die regeerde in naam van Dmitri’s onbekwame oudere broer en later zelf tsaar, werden onmiddellijk verdacht en door woedende burgers van Uglich vermoord. Die burgers werden op hun beurt terechtgesteld of verbannen. Zelfs de klok die het alarm luidde, kreeg van de zweep, werd ontdaan van haar tong (klepel) en naar Siberië verbannen. Ter ere van de tsarevitsj werd in het kremlin (versterkte stadskern) de prachtige Heilige Demetrios-Bloedkerk opgericht met haar blauwe, uivormige koepels. Binnenin vertellen fresco’s het verhaal van deze tragische gebeurtenis. Het houten paleis waar de tsarevitsj woonde is nu een klein museum. En opnieuw worden we – totaal onverwacht, in het museum van de Transfiguratiekathedraal – van onze sokken geblazen door de geweldige Russische bassen van het Kafcheckoor, een van de meest gerenommeerde koren van Rusland. Je bent meteen in de mood om je zo’n cd met lokale muziek aan te schaffen of een echte Russische bontmuts of matroesjkapoppetjes of een van de befaamde uurwerken van Uglich. En daarvoor kun je terecht in de road of temptation, een rij van bonte kraampjes met souvenirs of in een van de vele winkeltjes in het oude centrum.
In het middeleeuwse Uglich, met zijn honderdvijftig kerken en twaalf kloosters, heb je niet eens veel fantasie nodig om je een beeld te vormen van de rijke Russische cultuur. En dan hebben we hier nog geen woord gerept over de twee orgelpunten van deze cruise : Moskou en het fabuleuze Sint-Petersburg. Maar dat zijn twee verhalen op zich.
TEKST EN FOTO’S SABINE LAMIROY
IN HEEL RUSLAND DUIKEN, SINDS DE VAL VAN HET COMMUNISME, VERLOREN GEWAANDE RELIGIEUZE SCHATTEN OP, WAARONDER ONSCHATBARE ICONEN.
HET LEUKE VAN ZO’N RIVIERCRUISE IS DAT JE ZONDER STRESS GENIET VAN NATUUR EN CULTUUR.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
