Eeuwenlang schitterden ze op de hoofden van elegante dames op stijlvolle societyfeesten. En nu lijkt de tiara terug van weggeweest. Ter gelegenheid van het koninklijk jubileumjaar brengt het Londense Victoria & Albert Museum er tweehonderd van samen in een unieke tentoonstelling.

Francine Geldof

Het hielp niet dat tot voor kort de jongere generaties geen enkele interesse hadden voor deze soms extravagante juwelen. “Je kunt er ook zelden mee pronken: alleen als de uitnodiging White tie vermeldt, is een tiara toegestaan.” Raar maar waar: het enthousiasme lijkt de laatste tijd weer hoog op te laaien. “Dit gaat samen met alles wat girly is”, zegt Suzy Menkes, modeauthoriteit bij uitstek. “Glitter, lintjes, kwikjes en strikjes zijn in, en de tentoonstelling kon niet op een beter moment komen.” Lord Linley, het neefje van de koningin èn meubelmaker, ontwierp speciaal voor de gelegenheid een classicistisch aandoend exemplaar in beukenhout. Posh Spice pronkte met een nogal blikkerig uitziend kroontje op haar huwelijk, Dame Edna en Elton John doen niet onder. Vivienne Westwood ontwerpt exemplaren in diverse materialen gaande van acryl tot diamanté, waaronder een merkwaardig elegant en luchtig model in de onwaarschijnlijke vorm van een hondenbeen. Zelf draagt ze haar veeleer bescheiden, antiek juweel in koraal bij defilés, maar ook op de fiets. Dat is minder eenvoudig dan het misschien lijkt: zelfs al zijn de echt mooie exemplaren uiterst licht, je hebt er een flinke bos haar, veel wilskracht en een ervaren kapper voor nodig. En die vind je in heel Londen nog nauwelijks. De korte kopjes en gladde brillantines van de jaren twintig betekenden de doodssteek voor de tiara, en noodgedwongen droeg men ze vaak als een bandje laag op het voorhoofd. Al deed men soms nog een beroep op haarstukjes en pruiken om de zaak te verstevigen, de Queen Mother verwees als eerste deze hulpstukken naar de prullenmand. Het schitterende portret dat Cecil Beaton van haar maakte, laat er trouwens geen enkele twijfel over bestaan: zij draagt haar tiara’s met stijl.

Ook op de kroning van koningin Elisabeth II èn op haar huwelijk kregen de hofdames een bloemenkransje op het hoofd. Dit soort minder dure stukken is hier ook tentoongesteld, net als de zwarte exemplaren voor tijdens de lange, strikte Victoriaanse rouwperiodes. Tussen alle hier verzamelde glitter hebben die laatste, in git of zwart glas, een indrukwekkende, bijna dreigende uitstraling. Na de dood van haar geliefde Albert in 1861 verloor Victoria trouwens alle belangstelling voor juwelen en glamour, en wilde ze helemaal geen gekleurde edelstenen meer dragen; het openbaar leven werd erg sober. Daar kwam een einde aan toen Engelse lords, met titel maar zonder centen, noodgedwongen op zoek gingen naar Amerikaanse bruidjes. Rijke erfgenames deden hun intrede en met hen de extravagantste trousseaus en veelbesproken feesten. Tiara’s werden groter, duurder, en wel erg opvallend.

Wat treft op deze tentoonstelling is de verscheidenheid aan stijlen en materialen. Elk stuk heeft bovendien zijn eigen verhaal. Zoals de tiara in maansteen en turkoois die in 1937 ongeschonden uit een vliegtuigcrash kwam. De adellijke passagiers hadden minder geluk. Of de tiara van lady Curzon waar haar man achteloos op ging zitten. Man en tiara bekwam het slecht. Tussen al deze glamour pronkt ook een relatief eenvoudige maar zeer sierlijke tiara met diamanten bloemmotief, uit het juwelenkistje van onze bloedeigen Elisabeth I.

Ter gelegenheid van de tentoonstelling schreef Geoffrey Munn het boek Tiaras, Past and Present. Het kost 12,95 pond (22 euro) en is te koop in de V&A bookshop. Mag het iets meer zijn, kies dan voor zijn zeer lijvige en overvloedig geïllustreerde Tiaras, a history of splendour. Let op de foto van Elisabeth I van België met een zeer weelderige coiffure en een fijne tiara … omgekeerd op het hoofd. Prijs: 45 pond (73,30 euro).

Het Victoria & Albert Museum, Cromwell Road, Londen, SW7 2RL, is open elke dag van 10 tot 17.45 uur, op woensdag tot 22 uur. Een entreekaartje voor de tentoonstelling, die loopt tot 14 juli, kost vijf pond. Info: tel. 00-44-20 7942 2000, www.vam.ac.uk

We reisden met de Eurostar op één dag heen en terug, een retourtje Brussel-Londen kan al vanaf 85 euro. Info en reservering: tel. 02-528 28 28, www.eurostar.com