Voorlopig alleen de melkboer
Goed nieuws voor die koppels die aan het ruziën zijn over de vraag of hun baby straks al dan niet borstvoeding krijgt. Enkele weken geleden kon je op deze pagina lezen dat mannen – vaak uit jaloerse overwegingen – moeite hebben met deze voedingswijze en er zich dan ook dikwijls met succes tegen verzetten. Het goede nieuws is vooral voor hen bedoeld en komt van de hoogleraar fysiologie Jared Diamond. In zijn pas in het Nederlands vertaalde boek Het leuke van seks (uitgeverij Contact) oppert hij namelijk de mogelijkheid dat het beeld van de zogende man niet langer tot de exclusieve fantasie van gefrustreerde papa’s behoort, maar best eens realiteit zou kunnen worden. Kop op dus, borstnijdige mannen.
Voor je in de lach schiet, toch even dit: Jared Diamond is een gewaardeerd wetenschapper. Voor zijn eerdere boek The Third Chimpanzee ontving hij de Britse Prijs voor het Wetenschappelijke Boek. In Het leuke van seks. Over de evolutie van de menselijke seksualiteit vraagt hij zich af waarom de menselijke seksualiteit zo verschilt van wat de dertig miljoen andere diersoorten op de wereld normaal vinden. Waarom hebben mensenvrouwen op het ogenblik van de ovulatie bijvoorbeeld geen felrode derrière en de vrouwelijke bavianen wel? Wat is de betekenis van de vrouwelijke menopauze? En waarom is de menselijke penis zoveel groter dan die van de gorilla? Dit soort vragen probeert Jared Diamond – net als Desmond Morris in De andere sekse – vanuit evolutionair-biologisch perspectief te verklaren. Zo ook de vraag: waarom geven mannen geen borstvoeding?
Meestal gaat men ervan uit dat zwangerschap een noodzakelijke voorwaarde is om borstgroei en melkproductie op gang te brengen. Jared Diamond beweert dat “veel vrouwelijke zoogdieren, met inbegrip van veel (de meeste?) vrouwen, melk kunnen produceren zonder eerst zwanger te worden”. Om de melkproductie op gang te brengen, is namelijk niet zozeer een zwangerschap, maar wel de werking van bepaalde hormonen vereist. Toediening of inspuiting van die hormonen – bijvoorbeeld in het kader van een medische behandeling – kan bij mensen tot ongewenste borstvorming en melkafscheiding leiden. Diamond geeft voorbeelden uit de praktijk, zowel bij mannen als bij vrouwen. Zijn favoriete voorbeeld is dat van een macho-echtgenoot die eindeloos zeurde over de te kleine borstjes van zijn vrouw. Om tegemoet te komen aan zijn wensen, smeerde die vrouw enorme hoeveelheden oestrogeencrème op haar borsten, maar een deel daarvan kwam op de borst van de man terecht. Het resultaat laat zich raden…
Voor mannen die wel melk, maar geen medische behandeling willen, heeft Diamond nog een andere oplossing in de aanbieding. Mechanische stimulatie van de tepels blijkt de melkproductie op gang te brengen. De verklaring luidt dat mechanische stimulatie een natuurlijke manier is om hormoonproductie op te wekken: tepels zijn via het centrale zenuwstelsel verbonden met hormoonklieren. Diamond geeft het voorbeeld van het buideldiervrouwtje dat tot lactatie wordt aangezet door het jong van een ander aan haar spenen te leggen. Hij verwijst ook naar traditionele samenlevingen waar niet-zwangere vrouwen zich voorbereidden op het zogen van een kind wanneer de aanstaande moeder daar te zwak voor was: een peuter aan de borst leggen bracht de melkproductie van de niet-zwangere vrouw op gang. Op dezelfde manier zou het vandaag mogelijk zijn dat adoptiemoeders zich met een borstpomp voorbereiden op de komst van een adoptiekind. “Datzelfde principe kan ook voor mannen gelden”, schrijft Diamond. “Lactatie komt niet zelden voor bij puberjongens die hun eigen tepels (manueel) stimuleren.”
Diamond vermeldt nog het bestaan van bokkenmelk en de ontdekking in 1994 van de eerste spontane mannelijke lactatie bij de Dajak-fruitvleermuis, een zoogdier dat voorkomt in Maleisië. Voor Diamond bestaat er geen twijfel over dat mannelijke lactatie ooit tot de mogelijkheden van de man heeft behoord en dat er maar een paar mutaties in de genen voor nodig waren om die potentie te realiseren. Maar hij veronderstelt dat “de evolutie mannen daar blijkbaar niet toe heeft voorbestemd.”
Tegelijk ziet hij in onze huidige samenleving een aantal fenomenen – die allemaal wijzen op een groeiende betrokkenheid van de vader – die ertoe zouden kunnen bijdragen dat mannelijke lactatie in de toekomst wel degelijk optreedt. Dit natuurlijke evolutieproces zou door bestaande technische middelen bespoedigd kunnen worden. “Een combinatie van manuele tepelstimulatie en hormooninjecties helpt binnenkort wellicht de aanstaande vader om zijn latente zoogpotentieel te ontwikkelen zonder genetische veranderingen te hoeven afwachten.”
Let wel, als evolutionair wetenschapper is Diamond gewend om in termen van miljoenen jaren te spreken. Maar in afwachting daarvan belet niets je om alvast met de meest prettige techniek te beginnen oefenen: je weet maar nooit.
Jo Blommaert / Tekening Sandra Schrevens
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier