“Ik woon in een Afrikaans huis, niet in een Marokkaans museum. ” Na een hektische carrière vond de Australische kunsthandelaar Barry Stern in de kasba van Tanger ruimte voor zijn schatten en rust voor zichzelf.

HILDE BOUCHEZ

FOTO’S : VERNE

Als galeriehouder in het Australische Sydney wist Barry Stern zich in de loop der jaren een internationale reputatie op te bouwen. Toen zijn kunstgalerie sloot, kocht Sotheby’s 330 werken uit zijn kollektie. De resterende schatten nam Stern mee naar zijn huis in Tanger waar hij sinds 1990 woont. Daar vulde hij zijn verzameling aan met Noordafrikaanse kunstwerken die hij zowel op verpauperde markten als bij dure antiquairs van onder het stof wist te halen.

“In ’88 reisde ik voor het eerst naar Marokko en werd ik op slag verliefd op de oude kasba in Tanger. Zijn schoonheid en biezondere sfeer ontroerden me. Toevallig werd ik er uitgenodigd bij een Brits koppel dat zijn huis wilde verkopen. Dezelfde dag nog heb ik het huis gekocht, een coup de foudre die ik mij nooit heb beklaagd. “

Na twee jaar heen en weer pendelen, besloot de kunsthandelaar dat hij genoeg had van het jachtige leven. Hij liet zijn zaak over en verkocht de opzienbarende kollektie, die hij dank zij een goede neus en het familiefortuin bij elkaar had gekregen. In de kunstwereld had hij inmiddels ook zo’n faam verworven dat hij in Ierland een adellijke titel kreeg. “I wore two hats. Enerzijds vertegenwoordigde ik een 40-tal hedendaagse kunstenaars, anderzijds werkte ik als art-dealer en kocht en verkocht oude werken. Deze kombinatie was de sleutel van mijn sukses. Maar niettegenstaande dat sukses word je die rat-race toch moe. Het was dan ook een wijze beslissing om mij hier permanent in Tanger te vestigen. Om de drie maanden bezoek ik mijn vrienden in Australië. Maar mijn echte sociale leven speelt zich hier af, in de kasba. “

Nadat Barry Stern zijn eerste woning kocht, kon hij de twee naastliggende huizen eveneens op de kop tikken. Die bouwde hij om tot gastenkamers en in de benedenverdieping creëerde hij een adembenemende multifunktionele ruimte waar hij zijn vrienden ontvangt. Centraal ligt het zwembad. De ruimte errond, waar zachte terracottakleuren overheersen, werd zo ontworpen dat bij feestjes 18 mensen komfortabel kunnen zitten. Het geven van party’s en het organizeren van pikniks is vandaag de belangrijkste bezigheid van deze Australiër op leeftijd. “In Marokko is het sociale leven totaal anders dan in Australië. Hier heerst een groot respekt voor de oudere. Vandaar dat heel wat mensen (mannen !) op latere leeftijd in Tanger komen wonen. Met het ouder worden vergroot hier mijn vriendenkring, in Australië zou hij verkleinen. “

Wanneer hij geen feest organizeert, is Barry bezig met de verdere uitbouw en inrichting van zijn huis. Naast een architekturaal evenwicht beoogt hij bij de dekoratie een perfekte harmonie. “Ik koop heel veel kunst, maar niet alles krijgt een plaats in dit huis. Evenwicht vind ik van het grootste belang. Bovendien heeft een goed kunstwerk een eigen ruimte nodig, zodat het optimaal tot zijn recht komt. Ik woon in een Afrikaans huis, niet in een Marokkaans museum. ” Zo werd de ruimte rond het zwembad symmetrisch opgebouwd. Identieke banken, kruiken en nissen omkaderen het water. Centraal hangt een typisch Marokkaanse lamp die Barry, vreemd genoeg, in Europa kocht. In de centrale nis troont een masker uit Benin. De open ramen bieden doorgang naar een kleine binnentuin.

Achter het zwembad staat een boom waarvan alleen de stam te zien is. De kruin bevindt zich ter hoogte van de verdieping erboven. “De boom werd 60 jaar geleden geplant door de vader van Mohammed. Mohammed woont hier al zijn hele leven en toen ik het huis kocht, kreeg ik er bij wijze van spreken de huishouder bij. Ik kocht hem een huisje naast de deur, zodat ik tenvolle van mijn privacy kan genieten en toch steeds iemand bij de hand heb. “

In de kasba verbouwen, is geen klus. Er kunnen geen wagens, laat staan vrachtwagens, door de nauwe straten. Daarbij komt dat Marokkaanse arbeiders er een ander werkritme op nahouden dan wij in het Westen gewoon zijn. “Wat in Australië op twee maanden zou geklaard zijn, neemt hier minimum een jaar in beslag. Uiteraard zijn de bouwomstandigheden hier veel moeilijker. De huizen hier werden bijvoorbeeld nooit met een waterpas gebouwd. Geen enkele muur staat recht op een andere, wat het bouwen van nieuwe muren natuurlijk bemoeilijkt. Bovendien zijn we bij het graven van het zwembad op Romeinse leidingen gestoten. We konden het risico niet nemen om die open te breken omdat de kasba op een heuvel ligt en die pijpen waarschijnlijk nog steeds een funktie hebben. Verbouwen is hier dus een riskante zaak. ” Maar Barry geeft niet op. Bovenop het overdekte terras, naast de zitkamer, wil hij komende winter een eetkamer bouwen met zicht over de stad en de baai. “Bij mooi weer kan je aan de overkant het Spaanse schiereiland zien, dat slechts 14 km hier vandaan ligt. “

Aan de bovenverdiepingen van het huis, waar werkelijk gewoond wordt, veranderde Barry niets. De vorige eigenaars lieten het huis restaureren naar Britse normen. Dat maakt dat de architektuur niet echt een zuiderse sfeer uitstraalt, maar anderzijds is er wel westers komfort, zoals centrale verwarming, een goed elektriciteitsnet en stromend water. Wat niet kan gezegd worden van de meeste omliggende huizen.

Ondanks de traditionele westerse opbouw van de woning, wist Barry er toch een Marokkaanse sfeer aan te geven door de vele Afrikaanse kunstvoorwerpen en dekoratie-elementen. Zo liet hij in de L-vormige woonkamer een nieuwe vloer leggen van handgemaakte tegeltjes uit Meknes. De stoelen, tafels en zitbanken in houtsnijwerk liet hij maken in Tanger. Achter de centrale zitbank hangt een meesterwerk uit zijn kollektie : een oriëntaals schilderij van de Italiaan Lagostas. De indrukwekkende omlijsting van Carlo Bugati is gemaakt uit leeuwevel en koperen inlegstukken. Het tafeltje ervoor is eveneens van Bugati en behoorde ooit tot de kollektie van de roemrijke Woolworth-erfgename, Barbara Hutton. De riante woning die zij destijds in Tanger bewoonde, ligt net achter Barry’s huis.

De muren zijn aangekleed met prachtige schilderijen van oriëntalisten van over de hele wereld en met werken van Australische hedendaagse kunstenaars. In de hal liet Barry panelen aanbrengen die in Rabat gemaakt werden naar aloude traditie. De meubels zijn veelal Syrische en Marokkaanse antikwiteiten. De kasten in de slaapkamer zijn 19de-eeuwse kopies van 16de-eeuws meubilair dat Barry in Australië kocht. “Nadat ik een groot deel van mijn kollektie in Australië en aan Sotheby’s had verkocht, pakte ik 137 kisten in om naar Tanger te versturen. Zeven daarvan kwamen jammer genoeg nooit aan. Het zijn echte schatten die verloren gingen. “

Uren kan Barry doorgaan over een detail van een bepaald werk. Zijn kunstschatten liggen hem nauw aan het hart en nu hij ze niet meer verhandelt, kan hij er volop van genieten. “Schatten liggen hier nog voor het rapen. Je moet ze alleen tussen de rommel uithalen. Ik stap graag bij lokale antiquairs binnen om te snuisteren tussen het overaanbod, veelal waardeloze spullen waarvoor toeristen een veel te hoge prijs betalen. Telkens opnieuw ontdek ik dingen die ik aan mijn kollektie wil toevoegen, maar ik kan natuurlijk niet alles kopen. Toch gebeurt het dat ik op de meest onwaarschijnlijke plaatsen en momenten op rariteiten val waaraan ik niet kan weerstaan. Zo vond ik op de Casabarata, de markt voor de allerarmsten waar nauwelijks een westerling komt, Spaanse art-nouveautegels, afkomstig uit een koloniale woning in de stad. Ik heb ze verwerkt in het overdekte terras. Al die verschillende elementen zijn misschien details, maar in hun totaliteit bepalen ze de sfeer van dit huis. “

Grote foto : boven de zitbank in de woonkamer hangt een meesterwerk uit Sterns kollektie : een oriëntaals schilderij van Lagostas met indrukwekkende omlijsting van Carlo Bugati. Hiernaast : een smal straatje verbindt Sterns aanpalende huizen.

De multifunktionele ruimte rond het zwembad werd symmetrisch opgebouwd met identieke banken, kruiken en nissen.

In de hal, bemeubeld met Syrische en Marokkaanse antikwiteiten, liet Stern panelen aanbrengen die naar aloude traditie werden gemaakt.

Barry Stern : “Ik koop veel kunst, maar niet alles krijgt een plaats in mijn huis. Een kunstwerk heeft ruimte nodig om tot zijn recht te komen. “

In het overdekte terras verwerkte Stern Spaanse art-nouveau- tegels die hij toevallig op een markt ontdekte.

Op de boven- verdieping werd nauwelijks iets veranderd. De kasten zijn 19de-eeuwse kopies van 16de-eeuws meubilair uit Sterns Australische kollektie.

Ondanks de traditionele westerse opbouw van het huis zorgen de vele Afrikaanse kunst- en dekoratie-elementen voor een Marokkaanse sfeer.