Toeristen zijn er een woekerende soort, Venetianen een uitstervende. Een dag mee de klassiekers achterna verdient nadien een dag rust op Lido en een dag proeven van de Veneto.

Pascale Goossens / Foto’s Global Pictures

Venetiƫ is een stad zonder wielen : je moet over het water om ze te bereiken, tenzij je met de trein komt. De 118 eilandjes, een kluwen in pocketformaat van straatjes, pleintjes en kanaaltjes worden met elkaar verbonden door meer dan 400 bruggen. Het Canal Grande, zeg maar de hoofdstraat, slingert als een omgekeerde S door de stad. De postbode, de brouwer, de vuilnisman en de toerist doen het met de boot. Vele soorten boten dus op elke hoek van de waterstraat, waaronder de motoscafo (watertaxi, snel maar duur), de gondel (niet alleen voor de romantiek), en de vaporetto (democratische busboot).

Het water is vriend, maar ook vijand. VenetiĆ« overstroomt zo’n tien keer per jaar door een combinatie van springvloed, wijziging in luchtdruk en harde wind. Eens in de 20 jaar verandert het San Marco-plein, het laagste punt van de stad, zelfs in een vijver van meer dan een meter diep. Het zoute water vreet aan de palazzi. De wetenschap probeert de acqua alte de pas af te snijden. Tegen het jaar 2000 zou een ingenieus drijvende-vlottensysteem VenetiĆ« definitief van verdrinking moeten redden.

W agner voltooide er Tristan en Isolde vlak voor hij er stierf, Proust verbleef er twee maanden en wijdde er een passage aan in A La Recherche du temps perdu. Het was het decor van een stormachtige periode in de verhouding tussen George Sand en Alfred de Musset. Goethe, Couperus, Rilke, Turner, Renoir, Signac, ze waren allemaal onder de indruk, ofwel van de verrukking ofwel van het verval van Venetiƫ. En met hen ongeveer 2,5 miljoen toeristen die jaarlijks langskomen voor een langer verblijf, en daarnaast nog eens 10 miljoen dagjesmensen, die vaak niet verder raken dan het San Marco-plein. Venetiƫ is steen geworden kunst en het slachtoffer van haar romantisch imago.

Alleen al de architectuur-historische rijkdom van het San Marco-plein vraagt een 40-urenweek om alle kunst te consumeren. In het gotische Dogenpaleis, ?de mooiste salon ter wereld?, geven wandgrote schilderijen van Titiaan, Tintoretto en Veronese de beste synthese van de geschiedenis van VenetiĆ«. De byzantijnse basiliek, geĆÆnspireerd op de Aya Sofia in Istanbul, lijkt met 4000 mĀ² grandioze mozaĆÆeken een geĆÆllustreerde bijbel. De Biblioteca Marciana is beroemd om zijn oude manuscripten. En verderop is er nog de Collezione Peggy Guggenheim, het indrukwekkend arsenaal moderne kunst ( Picasso, MirĆ³, Matisse, Klee, Braque…) die deze Amerikaanse miljonair verzamelde, soms met de kunstenaar erbij. En het Museo d’Arte Ebraica, midden in het eerste getto ter wereld (1516), dat terugkijkt op de boeiende joodse wereld van vroeger. Interessant voor een andere keer zijn ook nog het Palazzo Grassi en het Iconenmuseum en de Galleria Franchetti en de Torre dell’Orologio en de gevangenis waar Marco Polo en Casanova opgesloten zaten. Maar vermijd verzadiging, en durf verloren lopen in de steegjes zonder praal in de wijken achter San Marco.

Tip : Venetiƫ heeft geen nachtleven, en San Marco is dus magisch mooi en zelfs verlaten door de legendarische duiven rond middernacht.

Op de Campo della Pescheria, in de handelswijk San Polo bij de Rialto-brug, wordt sinds mensenheugnis vismarkt gehouden. In de vroege ochtend meren bontbeschilderde boten aan met pasgevangen vis. Twintig meter maar ligt er tussen het lossen en de keuken van de Antica Trattoria Poste Vecie, een van de oudste trattoria van Venetiƫ. In een 16de-eeuws kader onder wijnranken proef je hoe echt verse vis smaakt.

De Venetiaanse keuken profiteert van de Adriatische Zee (vis), van de eilanden van de lagune (groenten) en van het binnenland (vlees). Tot de specialiteiten behoren risotto met inktvisinkt en sarde in saor (sardines in een marinade van witte wijn, ui, rozijnen en pijnboompitten). Harry’s Bar aan het San Marco-plein, een klassieker want ooit een van Hemingway’s stamcafĆ©s, is het meest befaamde restaurant van VenetiĆ«. Je moet er geweest zijn, al is het maar voor de heerlijke tramezzini (sandwiches) en de Bellini-cocktail (perziksap met champagne).

Lido heeft een ander gezicht. Deze smalle strook van 12 km scheidt de lagune van de Adriatische Zee. Op een gehuurde fiets kan je je vergapen aan de paternoster van neogotische, neobyzantijnse en Liberty-villa’s, en luxehotels met luxestranden. In het Grand Hotel des Bains verfilmde Luchino Visconti in 1970 Der Tod in Venedig van Thomas Mann. De zelfmoord van het hoofdpersonage inspireert nog jaarlijks tientallen toeristen. Sinds 1932 vaart de halve filmwereld tussen eind augustus en begin september naar Lido voor de Nostra, samen met dat van Cannes het filmfestival waar naar wordt uitgekeken. Het Palazzo del Cinema ligt vlakbij Hotel Excelsior, dat dan zijn jaaromzet verzekerd ziet. Het doet niet toevallig denken aan het Dogenpaleis, en werd gebouwd in de tweede helft van de 19de eeuw. Rond de eeuwwisseling was het een van de beroemdste luxehotels van Europa, vooral geliefd, zoals het hele Lido, bij de chic van de belle Ć©poque.

De eilanden Burano, Torcello en Murano worden altijd in Ć©Ć©n adem genoemd. Wie niet houdt van handgekloste spullen en felgekleurde huisjes (Burano), en even wil passen voor architectuur (Torcello telt een handjevol minder spectaculaire historische gebouwen), komt op adem in Murano. Vandaaruit heeft het glas de wereld veroverd in luchters, vazen en parels. Tegen het eind van de 13de eeuw begon Murano zich te specialiseren in de glaskunst, en tot de 18de eeuw was het toonaangevend. Veranderingen in smaak en de buitenlandse concurrentie van Boheems glas brachten het ambacht in diskrediet, maar halverwege de 19de eeuw herwon het zijn belang dankzij de inspanningen van oude glasblazersfamilies en de opening van het Glasmuseum in het Palazzo Giustiniani. Ga vlakbij het museum ook even kijken naar de demonstraties in het atelier. De gasrekening loopt hier op tot een klein miljoen frank per maand. Onder je ogen wordt een prop vloeibaar glas letterlijk in een handomdraai een paard op ranke poten. Adembenemend, ook voor de glasblazer : hij heeft maar 10 seconden om de verhitte materie vorm te geven.

Glasblazers zijn een uitstervend ras, er resten er nog maar een paar tientallen op Murano, en ze worden nooit ouder dan 65 jaar. Je kan hier een bestelling plaatsen en het ontwerp zelf kiezen. Het resultaat wordt verzonden naar de opdrachtgever, breukvrij verpakt en degelijk verzekerd.

Een uurtje rijden ten noorden van Venetiƫ en midden in het gebied van de Prosecco (de populaire droge schuimwijn) ligt Follina, een goeie uitvalsbasis om bijvoorbeeld Asolo en Maser te bezoeken. Overnachten in Villa Abbazia is een droom : dit hotel bestaat uit een herenhuis uit de 17de eeuw en een Liberty-villa met zeven suites. Vorig jaar logeerde de mooie Sandra Bullock er verschillende maanden tijdens de opnames van In Love and War, geregisseerd door Richard Attenborough (zie Weekend Knack van vorige week), en daar heeft de eigenaar hartritmestoornissen aan overgehouden.

Deze welvarende streek heeft een hoogstaande gastronomie (met een hoogtepunt in het wildseizoen), en dus een aantal excellente restaurants. Een ervan is Da Gigetto in Miane (Via De Gasperi 4), dat zijn Michelinster niet gestolen heeft.

Vooral de naburige streek rond Vicenza is bezaaid met villa’s van Andrea Palladio, de Corbusier van de renaissance. Niemand had meer invloed op het classicisme dan hij. Maar hier in de Veneto, in Maser, bouwde hij een van zijn meesterwerken : Villa Barbaro. Vooral de muurschilderingen en trompe-l’oeils, vermoedelijk van Veronese, lonen de moeite van de trip. De villa wordt nog steeds bewoond door een familie van adel, en een paar dagen per week is een deel ervan te bezichtigen.

Asolo, een historisch kleinood in de pre-Alpen, heeft nog andere charmes dan een versterkte middeleeuwse burcht, een kasteel met theatertje en een 18de-eeuwse kathedraal. Elke tweede zaterdag en zondag van de maand (behalve in de zomer) trappen antiekliefhebbers elkaar op de tenen op de antiekmarkt, en verder biedt het straatbeeld ook weinig variatie. Slechts voor een stukje een antiekwinkel en dus een uitzondering is Technogotica (Via Regina Cornaro 6), met een superieure collectie van 18de-eeuws tot hightech-gerief ten behoeve van de schrijverij : ouderwetse inktpotten, handgeschept en gemarmerd papier, duimdikke en breinaalddunne vulpennen, weelderige leren agenda’s, notitieboekjes en mappen, zegelwas en -ringen… De eigenaar is ook een Palladio-kenner en heeft het reproductierecht op de plannen, die hier te koop zijn als poster. Hing hier maar een bordje met ?Aanraken is meenemen?.

Zicht vanaf San Marco op San Giorgio.

Op het luxe-eiland Lido, aan de rand van de Adriatische Zee.

De minder pralerige kant van Venetiƫ, met steegjes niet breder dan een boot.

Meesterwerk van Palladio in Maser : Villa Barbaro.

Muurschilderingen en trompe-l’oeils, vermoedelijk van Veronese.

Op het glasblazerseiland Murano.

Het Dogenpaleis en een stukje lagune, vanaf de Campanile.

Acqua alte : het overstroomde San Marco-plein spiegelt de basiliek.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content