Kunstenaar Jean-Marc Louis maakte van minuscule flatjes een transparant ruim huis. Hij verkiest geschonden fragmenten boven burgerlijke pronk. Dat houdt hij over aan een jarenlang verblijf in Afrika.

Piet Swimberghe Foto’s Jan Verlinde

Hoeveel jaar hij precies in Abidjan heeft gewoond, weet hij niet, maar het is bij benadering de helft van zijn leven. De kleurrijke hoofdstad van Ivoorkust liet zeker een diepe indruk op hem na, dat merk je eerder aan zijn ideeën dan dat je het ziet aan het interieur van zijn woning. Hier overheersen sobere tonen : blank en grijs. Een beetje onverwacht, omdat de meeste Afrika-adepten hun huis overladen met exotische maskers en fetisjen. Maar Jean-Marc Louis draagt zijn Afrikaanse verleden dieper in zijn ziel.

Toen hij terugkeerde naar Europa verbleef hij een tijdje in Parijs en Straatsburg, om uiteindelijk zijn anker in Brussel uit te werpen. Hier woonde immers nog een oude grootmoeder. Aanvankelijk dacht geen haar op zijn hoofd eraan om ooit zijn tenten in onze hoofdstad op te slaan. Nu heeft hij het hier bijzonder naar zijn zin. In Brussel herontdekt hij de vrijheid die hij zo gewoon was in Afrika, én hij vindt het hier goed leven. ?Brusselaars beseffen niet welke levenskwaliteit hun stad biedt,? zegt Jean-Marc Louis, ?je hoeft er niet rijk te zijn voor een comfortabel bestaan. In Parijs moet je gefortuneerd zijn om een behoorlijke flat en eten te betalen. Voor de prijs van een Parijse tweekamerflat in een gore buurt bewoon je hier een ruim huis.? Het blijft hem verwonderen hier een volledig pand te kunnen bewonen, van kelder tot zolder. Hoe enthousiast hij daar wel over is, voel je bij een bezoek al snel in de benen, want hij neemt telkens zijn bezoekers mee op wandel door dit drie verdiepingen hoge huis. Hij heeft bijna elk vertrek ingericht tot een soort woonkamer. Er is dus voor elk moment van de dag een geschikte plek in huis, met een ideale lichtinval.

Helemaal in de donkerste hoek, beneden, zit de keuken met ernaast een kleine eetkamer waar van de dagelijkse maaltijd wordt genoten. Op één hoog is er een zitkamer met een piepkleine study : een gedroomd hoekje om je ’s avonds met een boek terug te trekken. Daarboven kom je in de badkamer en de slaapkamer. Bijna overal staan tafeltjes en zitjes om te genieten van het uitzicht buiten en binnen. Voor dat laatste heeft Jean-Marc Louis in de woning tal van deuren en muurkasten afgebroken. ?In dit drie verdiepingen hoge huis woonden maar liefst drie gezinnen?, legt hij uit. Op elk niveau was een flatje met enig comfort, dus stond het huis gewoon vol met muurtjes en deuren. Daardoor zag het er veel kleiner uit. Door deuren uit te breken, werd het trappenhuis zichtbaar vanuit elke zithoek. Met als groot voordeel dat er nu zowel licht van voor als van achter binnenvalt. Door dit beetje sloopwerk werd het huis veel ruimer. Bovendien gaat het om ingrepen die in amper een paar dagen waren geklaard. De afwerking vereiste natuurlijk flink wat meer werk. Maar door overal sporen van vroeger te bewaren, bleek ook dat best mee te vallen. Tal van oude deuren en vloeren werden herbruikt. Veel werd uiteindelijk opgelost met de verfkwast : de blanke muren en grijze deuren zorgen voor een aangename frisheid. In de gang maken ze een beeldig contrast met de vloer van donkerblauwe hardsteen. Voorts is ook de dialoog tussen schilderwerk en de objecten harmonieus.

In deze woning zijn het meubilair en de kunstwerken van groter belang dan de architectuur. Je voelt meteen dat Jean-Marc Louis veel tijd heeft uitgetrokken voor zijn selectie. In een vorig leven was hij een antiquair die etnische kunst verkocht. Dus heeft hij flink veel verzameld. Maar hij heeft zich kunnen bedwingen om niet alles te tonen. Enkele muren zijn zelfs volkomen blank gelaten, zonder één enkel object. Hier en daar zie je een compositie. Zoals op de schouw in de eetkamer, met wat tafelzilver en een schilderij van zijn hand. Bijna alle doeken, ook de grote monochrome vlakken, zijn door hemzelf geborsteld.

In de zitkamer komt de ziel van Afrika bovendrijven. Dat merk je aan de mooie en soms grappige recuperatiestukken, zoals het oude dakvenster op de schouw. In Afrika gooien ze ook niets weg, elk voorwerp wordt nuttig herbruikt. Ergens in huis slingert er zelfs een bruut stuk daklood, dat Louis gewoon bijhoudt omwille van de prachtige patina en vorm. Er staan nogal wat ongewone dingen, zoals de ouderwetse tandartsstoel, een souvenir van het Belgisch leger. In de zithoek gaat veel aandacht naar de hoge sokkel waarop beelden en zuilen staan. Er zit van alles tussen, van houtsnijwerk tot en met zinkwerk. Aan elk stuk ontbreekt wel iets (een arm, hoofd of hand), en ze zijn sterk aangetast door de tand des tijds. ?Ik ben tuk op fragmenten,? verklaart Jean-Marc, ?vandaar ook mijn liefde voor etnische kunst waarvan je de materie goed voelt. Op een gehavend stuk zie je het materiaal, het onderliggende hout tevoorschijn komen. Dat is mooi. Fragmenten zijn ook niet zo duur. Bovendien zijn gave stukken soms te kleurrijk en te luxueus. Ik hou bijvoorbeeld veel van de romp die tussen de beelden staat. De vorm is prachtig. Mocht het hoofd er nog opzitten, dan zou het stuk me veel minder bevallen.? Louis heeft ook de renovatie van dit huis met deze ingesteldheid aangepakt. Het pand werd wel helemaal opgefrist, maar zonder de littekens van vroeger te verdoezelen. Op de plankenvloeren zie je nog sporen van verdwenen kasten en binnenmuren. Kleine details met veel betekenis : ze maken de sfeer.

Jean-Marc Louis schilderde alle monochrome tableaus en koos er verschraalde of vervallen objecten bij. De loden buis is op straat gevonden.

Jean-Marc Louis verzamelt van alles en nog wat. Zijn hart gaat naar etnische kunst en trouvailles, zoals deze tandartsstoel van het Belgische leger, een functionele relikwie.

Het drukst gedecoreerde hoekje van de eetkamer, met tafelzilver op de marmeren schouw. Onder : in de gang zorgen de witte muren en de grijze deuren voor een prachtig contrast met de oude vloer van blauwe hardsteen.

De study naast de zitkamer : een leuke plek om ’s avonds te lezen.