?Elke mens komt het geluk wel eens tegen?, zegt Jeroen Sanders van Leolux. Voor de Nederlandse meubelfabrikant bleek dat Stefano Marzano, directeur design van Philips, te zijn. Samen brengen ze een meubelserie op de markt die een revolutie in het ontwerpen van audiovisuele apparatuur moet teweegbrengen. Of hoe een tv ook tafel, stoel, en muur kan zijn.

Max Borka

SOMS DENK JE : ZE LEREN HET NOOIT. Of toch nooit helemaal. Nooit haalt een noorderling voor de volle honderd procent die Milanese stijl. Nu eens roept hij te hard, dan weer kleurt zijn pak te fel. Terwijl ik me met Jeroen Sanders neerzet aan een tafel in een restaurant in Venlo, net over de Nederlandse grens, doet de ober zijn best om zich met zuiderse naturel van zijn taak te kwijten. Maar zijn pak en gezicht lijken bij een doodgraver besteld. Zijn vreemde woordenschat is Nederlands gesaust, en met het eten blijkt het al niet anders gesteld. ?Medium ?? vraagt hij, als we ossenhaas bestellen, en zijn blik verraadt meteen dat een andere keuze sowieso hopeloos zal zijn. ?Medium?, echoot Sanders. ?Dat vragen obers hier nu altijd.? Als wilde hij nog zeggen : ziedaar de norm van ons, Nederlanders het half-om-half, het tussenin, het-net-niet-saignant, de middenmoot. Maar nog net op tijd weet hij zichzelf het zwijgen op te leggen.

Ook Jeroen Sanders is Nederlander. Maar : hij wil het uiterste. ?Pas bij het onmogelijke wordt iets een uitdaging.? Morgen vertrekt hij naar Milaan, het walhalla van het design, om daar met grote trom de nieuwste revolutie op het vlak van meubilair voor te stellen. Plugged furniture heet het project, zeg maar ?elektrisch meubilair?, en het werd door twee toch wel oer-Nederlandse bedrijven uitgewerkt. Leolux, dat al sinds ’81 door Sanders wordt beheerd, en in Venlo zetelt, heeft met een omzet van 2 miljard frank de reputatie het toonaangevende meubelbedrijf van het land te zijn. En Philips moet natuurlijk al helemaal niet meer voorgesteld.

Drie jaar geleden bracht Leolux voor het eerst een tv-trolley op de markt. De verkoop overtrof alle verwachtingen. ?Dat verbaasde ons?, zegt Sanders. ?Want wij stonden helemaal niet bekend als een fabrikant van dergelijke trolleys. Er moest een verklaring zijn voor het feit dat we ons zo snel een plaats op die markt veroverd hadden. Een rondvraag leerde ons dat de mensen onze trolley kochten omdat de kleur naar believen kon aangepast worden aan de andere meubelen uit de Leolux-collectie. Ik geloof trouwens dat we op dat vlak zowat alle concurrentie achter ons laten : onze meubelen zijn in 1200 kleuren leverbaar, en in vier verschillende lakprogramma’s. Het succes van die trolley, de Verso, sterkte ons ook in ons vermoeden dat mensen op zoek zijn naar een manier waarop ze hun elektronische apparatuur zo geruisloos mogelijk in hun bestaand meubilair kunnen laten wegzinken laten verdwijnen. En dat gaf uiteindelijk de doorslag om een project als Plugged Furniture op te starten. Want het is toch al te gek : als je ziet hoe al die hoogtechnologische apparatuur de huizen is binnengedrongen, en daar, zoals de televisie, zelfs de centrale plaats heeft ingenomen. Ontwerpers hebben tot op heden ontzettend weinig gedaan met de vormgeving van die voorwerpen. Meestal komt men niet verder dan de filosofie van de zwarte bakken. En of je een klassiek of hedendaags interieur hebt, er is altijd maar dat ene model te nemen of te laten. Zo’n toestel staat daar dan maar wees te zijn, een indringer, een paria, een inbreker. Natuurlijk heb je daarnaast ook wel kastjes en tafeltjes waar je zo’n apparatuur kan opzetten, of kan in wegbergen. Maar wij wilden een stapje verder. Wij wilden een televisie die niet zomaar in een kast zou zitten, maar tegelijk zelf een kast zou zijn, een tafel, of waarom niet een muur. De revolutie die zich een tijd terug al in de keuken had doorgezet, wilden we nu tot in de woonkamer doortrekken. Of zoals Stefano Marzano het zegt : wij wilden apparatuur ontwerpen die in de vertrouwde iconen van het huis de tafel, de stoel, en de kast zou wegsmelten.?

Stefano Marzano had als directeur design van Philips onlangs nog de spraakmakende reeks huishoudapparatuur in snoepkleurtjes op de markt gebracht, en de samenwerking met Leolux was natuurlijk ook een logisch gevolg van projecten als Television at the crossroads en New Objects, New Media, Old Walls, waarbij ook al flink aan het uitzicht van het televisietoestel gesleuteld was. Het ging hem daarbij om veel meer dan het creëren van een fraai object, zegt Marzano : ?Kijk maar naar zoiets als een videorecorder. Wie van de oudere generatie kan die nog bedienen ? Het is de taak van de designer die vervreemding weg te werken, een brug te slaan tussen de oude, vertrouwde waarden en het nieuwe. En het best begin je dan bij die apparatuur die al het best ingeburgerd is, die televisie waar iedereen elke dag weer uren aan offert. Want bij totaal nieuwe technologieën verwachten mensen ook nog vaak dat het uitzicht hightech is. Kwestie van zichzelf en anderen te tonen hoezeer men wel bij de tijd is. Maar naarmate zulk een technologisch mirakel meer en meer gemeengoed wordt, kan zo’n voorwerp ook een heel andere totemfunctie krijgen. Komt er ook meer ruimte voor subtiele waarden, zoals ironie. En zo’n object kan dan ook een multifunctionaliteit verwerven.?

Goed twee jaar terug zijn Sanders en Marzano voor het eerst aan tafel gaan zitten. In december ’95 werd een eerste workshop georganiseerd. Twee ontwerpers van Leolux en zes designers van Philips hebben één week lang getekend. Wonderlijke dingen leverde dat op : een tapijt dat in de vorm van een toch wel gigantische afstandsbediening voor het televisietoestel kwam te liggen, of een grote matras waarin naast een ruggensteun en een boekenrekje ook een televisietoestel verzonken lag. Die projecten hebben de discussies uiteindelijk niet overleefd. Wel gingen drie andere meubelen in productie. Eén daarvan is de Parete, een tussenmuur waarin een breedschermtelevisie, een video, en een geluidsinstallatie werden verwerkt. Door gaten in de muur kan elk van die elementen 300 graden gedraaid worden, zodat men aan beide kanten van de muur muziek kan beluisteren of televisie kan kijken. De tussenmuur rust met twee aluminium poten op de grond, en zit boven met een andere poot tegen het plafond geklemd. Cassettes en cd’s kunnen in de zijkant van de losstaande muur opgeborgen worden, en ook alle bekabeling zit in de muur verwerkt. Maar het allersterkste punt, zegt Sanders, is dat de muur uit gelakte MDF in zowat 1200 verschillende kleuren verkregen kan worden, terwijl ook de schabben in de muur met verschillende houtsoorten kunnen worden afgewerkt. ?Wij willen zoveel mogelijk tailormade werken. Elk product zal in acht verschillende versies in de toonzalen komen, maar die staan daar slechts bij wijze van voorbeeld. Wij zullen enkel op bestelling leveren. En nogmaals, als het om variatie in kleuren en stoffen gaat, is niemand onze gelijke. Het aantal mogelijkheden is schier eindeloos.?

Bij Tavoli werden de televisie, luidsprekers, muziekinstallatie en videorecorder elk afzonderlijk in massief houten kastjes en tafeltjes verwerkt, die tot één grote tafel of wandkast kunnen worden bijeengeschoven. En dan is er nog Ironie, dat bestaat uit twee meubelstukken die elkaars spiegelbeeld zijn. De muziekinstallatie is een muurtablet, met aan weerszijden een luidspreker, die tegelijk als boekensteun kan dienen. De rest van de installatie hangt onzichtbaar in een klein kastje onder het tablet, en kan dankzij een infrarood deurtje op afstand bediend worden zonder dat men het deurtje moet openen. Hetzelfde geldt voor de videorecorder die in het televisiemeubel zit opgeborgen, een tafel waarin de luidsprekers als poten worden gebruikt.

In het grootste geheim werd aan de producten gewerkt. In juni eerstkomend worden ze aan de handelaars voorgesteld, en in september zullen de eerste meubelen ook in de toonzalen worden verkocht. Niet in elektrozaken, maar wel in een aantal zorgvuldig geselecteerde meubelwinkels die Leolux in het aanbod hebben. ?We mikken niet echt op een grote verkoop?, zegt Sanders. ?Het publiek voor dit soort zaken is beperkt. Maar anderzijds is het ook zeker niet zo dat we dit product lanceren terwille van de imagebuilding, en om onze naam op een goedkope manier in de kranten en tijdschriften te hebben. In tijden waarin ook grootwarenhuizen tegen dumpingprijzen met televisietoestellen uitpakken, is het voor een producent als Philips levensnoodzakelijk om de tijd altijd een stap voor te blijven, en met zaken uit te pakken die een creatieve meerwaarde hebben. Hetzelfde geldt voor ons : op lange termijn zal die toegevoegde waarde allicht ons sterkste wapen worden. En dan ligt hier de oplossing. Met dit product hebben we geprobeerd om de breuklijn tussen technologie en de oude ambachtelijke tradities te dichten, met maatwerk, en de persoonlijke afwerking. En misschien zou je dit een schuchtere poging kunnen noemen, maar het is nog maar het prille begin.?

En ondertussen zijn er natuurlijk nog die andere plannen. Alleen al de lakspuiterij, momenteel 6000 vierkante meter groot, zal dit jaar met nog eens 8000 à 9000 vierkante meter uitbreiden. Drie jaar terug werd Leolux Belgium opgericht, en vorig jaar ging de omzet met nog eens 7 procent omhoog. Daarmee haalt Sanders nog niet de vier miljard omzet van toppers als een Rolf Benz, of een Ligne Roset. Maar toch : hij zit reeds halfweg. Zijn grootste zorg is momenteel de Duitse markt, die meer en meer terughoudendheid aan de dag legt. In Italië had het bedrijf tot nu toe nog niet echt voet aan de grond, maar dat zou nu dus wel eens anders kunnen worden. ?Onze kracht lag tot op heden voor een groot deel in onze degelijkheid, en de afwerking, maar dat is een argument dat daar lang niet op de eerste plaats komt. Daar is het, hoe zou ik dat stellen, veeleer het idee en de stijl die de slagkracht bepalen, terwijl de afwerking het nogal eens laat afweten. Door nu met Marzano samen te werken, wordt het beste van die twee werelden verenigd in één enkel meubel. En het resultaat is geen grootste gemene deler, maar een som die meer is dan de delen. Het onmogelijke is gerealiseerd : één en één is drie gebleken.?

?En kijk eens aan, heren,? zegt de ober, ?drie ossenhazen. Medium.?

Jeroen Sanders (l.) en Stefano Marzano : We wilden apparatuur ontwerpen die in de vertrouwde elementen van het huis tafel, stoel, kast zou wegsmelten.

Ironie : twee meubelstukken die elkaars spiegelbeeld zijn.

Tavoli : losse elementen die tot één meubel kunnen worden bijeengeschoven.

Parete : een tussenmuur waarin een draaibare breedschermtelevisie, een video en een geluidsinstallatie zijn verwerkt.

Ontwerptekening van de Tavoli, een van de drie gerealiseerde projecten.