Spannend, verhelderend en vaak zéér grappig : al deze kwaliteiten zijn van toepassing op ?When We Were Kings?, een uniek document over het legendarische kampioenschap zwaargewichten tussen Mohammad Ali en George Foreman in 1974 in Zaïre, een evenement dat de bijnaam rumble in the jungle kreeg.

De nu zestigjarige filmmaker Leon Gast was erbij en legde alles op film vast : de voorbereiding ; de kamp zelf die deel uitmaakte van een driedaags muziekfestival met James Brown, B.B. King en Miriam Makeba ; de onzekerheid en het ongeduldig wachten toen de wedstrijd zes weken werd uitgesteld. Gast en zijn ploeg volgden Ali terwijl hij door het zwarte continent trok en supporters opzweepte met de kreet ?Ali boma Yé? (Ali, vermoord hem !). Ali, nu geveld door de ziekte van Parkinson, beleefde toen niet alleen als atleet zijn grootste glorie, maar ook als schelm en entertainer, die iedereen onder tafel praatte. Gast vat vooral ook een charmante, zelfzekere Ali, die op alles en nog wat commentaar geeft, vaak even verrassend als geestig.

Legale obstakels en financiële problemen verhinderden dat Gast zijn documentaire meteen kon voltooien. Tweeëntwintig jaar later is de film dan toch afgeraakt en heeft het resultaat veel meer impact dan het toen had kunnen hebben : er is niet alleen de factor tijd, een aantal bevoorrechte getuigen van toen ( George Plimpton, Norman Mailer) geven ook hun visie op de gebeurtenissen, de deelnemers, de organisator (de totaal onbetrouwbare promotor Don King) en de mecenas (president Mobutu, die er tien miljoen dollar voor over had en dit evenement dan ook gebruikte als een gigantische pr-stunt voor zijn land).

Vooral de interventies van Mailer zijn schitterend : de oude schrijver analyseert met jongensachtig enthousiasme de gevechtstactieken van Ali die hij vergelijkt met een ?slapende olifant?. Wekenlang liep Ali met zijn strategie te koop (hij zou al dansend zijn tegenstander uitputten en provoceren), maar eens in de ring, gebruikte hij een totaal andere techniek om Foreman uit zijn lood te slaan, af te matten en finaal te vloeren.

Hoe fascinerend en cinematografisch knap uitgewerkt dit aspect ook is, ?When We Were Kings? is meer dan een herdenking van een historische knokpartij hoe de door velen al afgeschreven Ali de veel jongere wereldkampioen onttroonde. Vooral de politieke dimensie van dit document is frappant : hoe Ali, dienstweigeraar tijdens Vietnam (?No Vietcong ever called me nigger?), terugkeert naar zijn roots en in Afrika wordt begroet als de trotse leider van het zwart bewustzijn.

?When We Were Kings? is om méér dan een reden een boksdocument dat je knock-out slaat.

?When We Were Kings?van Leon Gast, met Mohammad Ali, George Foreman, Don King, B.B. King.

Ali in When We Were Kings : knokpartij in de jungle.