Liefhebbers van barolo en barbaresco zijn geduldige mensen. Nu pas kunnen ze een fles kiezen, respectievelijk uit oogstjaar 2000 en 2001. Herwig Van Hove ging naar Alba om voor te proeven. Zo’n 310 wijnen.

:: Meer over de barolo, onder meer een overzicht van de elitewijnen (twee

jaar op rij uitstekende cru’s) op www.gastronomennet.be, Huize Herwig.

:: Alle informatie over invoerders in België kan men krijgen bij

bruxelles@bruxelles.ice.it. Er is een bijgewerkte lijst van alle

Italiaanse wijnen in België met hun invoerders die op eenvoudig

verzoek wordt toegestuurd.

In het oogstjaar 2001 produceerde men in de DOCG Barbaresco 3,4 miljoen flessen, waarvan er traditioneel jaarlijks een tienduizend naar België komen. Van DOCG Barolo, met in 2000 een productie van 8,2 miljoen flessen, komen er vijftigduizend naar België. De markt voor deze prijzige wijnen (vertrekprijzen in de buurt van 20 euro per fles) is haast stilgevallen en de voorraden bij de wijnboeren zijn ‘drukkend’. Daardoor zijn er voor de consument zaken te doen.

In Italië moeten de grote wijnen, zoals barbaresco en barolo, bij wet een langdurig hout- en flessenparcours doorlopen voor ze op de markt mogen komen. Die ‘staatsoenologie’ gaat terug naar de periode dat vooral de wijnen van nebbiolo zo hard en streng waren door onrijpe tannines dat er jaren op hout gelagerd moest worden om ze min of meer drinkbaar te maken. Die wet wou de consument dus beschermen. Daardoor kunnen we pas in 2004 de barolo 2000 en de barbaresco 2001 proeven in hun definitieve, gebottelde versie. Als verplichting is die lagering natuurlijk onzin. De meest verlichte wijnmakers passen ze dan ook toe met een zekere ‘soepelheid’ : er wordt gewerkt met variërende tijden van foudre-, barrique-, inox- en flessenlagering.

Toch blijft nebbiolowijn genetisch een ‘bittere pil’. Uitgesproken fenologische rijpheid – zon in het naseizoen – en zachte oxidatie door de houten vatenwand moeten de tannines verzachten en accepteerbaar maken. Er ontstaat dan een complexe finesse die ook moderne drinkers moet kunnen bekoren. Dat alles moet wel gebeuren met behoud van voldoende fruit om de bitterheid toe te dekken tot en met het verre smaakeinde. Het opvoeden van nebbiolowijn is een delicate oefening, altijd op het scherp van de snede, en loopt niet altijd goed af. De slaagcijfers zijn nog redelijk : barbaresco 2001 met 32 procent ‘goede’ wijn op 77 blind geproefde stalen en barolo 2000 met 34 procent op 163 stalen. Bij de categorie ‘goede wijn’ reken ik ook die met een licht voorbehoud. Tijdens de vierdaagse Alba-blindproeverij, mei 2004, passeerden alles samen 310 wijnen.

Barbaresco is als appellation nogal homogeen : een zekere zachtaardigheid, wat natuurlijk relatief is in de groep wat strenge nebbiolowijnen. Bij barolo bestaan niet alleen grote kwaliteitsverschillen, maar ook allerlei types. Die gaan gedeeltelijk terug op nuances in de bodem, maar ook op lokale politieke invloeden op het moment dat de appellation werd afgebakend. Hier hoort wat uitleg bij.

Alle barolo (en barbaresco) moet worden gemaakt van 100 procent nebbiolo. Die naam komt van het Latijnse nebia, de nevel die in de oogstperiode uit de Tanaro-rivier opstijgt naar de omliggende heuveltoppen.

Grenzen vastleggen

Op bijgaand kaartje (zie rechterpagina) is het huidige gebied van de barolo afgebakend. De kerngemeenten van het gebied zijn Barolo (163 hectaren), Castiglione Falletto (127 ha), La Morra (384 ha), Monforte d’Alba (208 ha) en Serralunga d’Alba (201 ha). Samen vormen ze met 1083 ha 78 procent van het gebied. Onder politieke druk kwamen kleine stukjes uit aanliggende gemeenten ook in de appellationzone : Cherasco (1,85 ha), Diano d’Alba (23 ha), Grinzane Cavour (24 ha), Roddi (12 ha), Novello (52 ha) en Verduno (54 ha). De oppervlaktegegevens dateren van 1995. Elk jaar komen er echter wijngaardjes bij – alles wordt beplant, vooral in de lagere gebieden. Maar politieke manoeuvres kunnen vooralsnog de bodemstructuur niet veranderen. Ten westen van de lijn Verduno-La Morra-Novello is de bodem wat van het alluviale type en liggen de percelen te laag voor een teelt van kwaliteitsdruiven. Dit stuk zou men beter uit de DOC verwijderen, maar tussen droom en daad… Oostwaarts, in de gemeente Barolo en vooral in Monforte, Castiglione Falletto en Serralunga met hun prima bodems, treft men de grootse, robuuste en alcoholrijke barolo.

Na de oprichting van het Consortium in 1934 gebeurde er niet veel meer. De oorlogsjaren met de dittatura facista waren vooral op de graanteelt gericht en brachten weinig goeds voor de wijnbouw. Na de oorlog ging de groothandel een soort anonieme barolo promoten, die nauwelijks nog bodemgebonden was. Bovendien werd in de jaren vijftig de wijnbouw massaal verlaten ten voordele van werk bij Fiat in Turijn of Ferrero in Alba. Toch kwam in 1966 de DOC tot stand en in 1980 zelfs de DOCG.

In 1990 komt er een keerpunt. Wijlen Renato Ratti, de onvermoeibare en niet van humor gespeende kwaliteitsjager komt met een kaartje aandragen waarop voor het eerst in de geschiedenis de kwalitatief beste wijngaarden en subzones werden aangeduid. Vanaf dan wordt barolo meer en meer een persoonlijke wijn met bodemgebonden karakteristieken. Ratti is consequent : alle grote wijngaarden liggen ten oosten van de gemeentecentra van La Morra en Barolo, ten westen daarvan moet men geen grote wijnen verwachten. Vandaag werkt men met grote traagheid nog altijd aan een officiële vera e propria classificazione : ze is nog niet voor morgen.

Stuk voor stuk perfect

Na de jaarlijkse proeverij van de nebbiolowijnen in Alba, vooral barolo 2000 en barbaresco 2001, kunnen we zelf een gemiddelde score opstellen van de gemeenten. Die bevestigt het kaartje van Ratti : De percentages ‘goede wijnen’ : Monforte 44 procent, Serralunga 39, La Morra 38, Castiglione Falletto 28, Barolo 24 en Novello-Verduno 18.

Naar jaarlijkse gewoonte geven we ook de cru’s die in 2000 onbetwistbaar goede barolo hebben opgeleverd, zonder enig voorbehoud. Stuk voor stuk perfect evenwichtige wijnen met goede kleurdiepte, zonder spoor van sleet, met een frisse en diepe neus, niet door hout overdonderd, en met een grote charmerende complexe smaaklengte, met bovendien zachte tannines die helemaal tot en met het smaakeinde door het fruit zijn ingedekt.

Castiglione Falletto :

Cru Bricco Boschis van Cavallotto, Cru Bricco Fiasco van Azelia, Cru Enrico VI van Monfalletto, Cru Pernanno van Bongiovanni, Cru Scarrone van Terre da Vino.

Barolo :

Cru Cannubi van Tenuta Carretta, Cru Le Coste van Grimaldi Giacomo, Cru Preda van Cascina Adelaide, Cru Cerequio van Michele Chiarlo.

Monforte d’Alba :

Cru Giblin van Gemma, Cru La Cramolere Bricat van Manzone Giovanni, Cru SanGiovanni van Allessandria Gianfranco (ook de gemeentewijn is uitstekend), Cru Tenuta Rocca van Tenuta Rocca.

Serralunga d’Alba :

Gemeentewijn van Gemma, Cru Vigna Regnola Badarina van Grimaldi Bruna, Cru Lazzarito van Vietti (Van Vietti is alles altijd excellent), Cru Lazzarito Vigna La Delizia van Fontanafredda, Cru Parafada van Vigna Rionda, Cru Serralunga d’Alba van Fontanafredda, Cru Sorano van Ascheri, Cru Vigneto Marenca van Pira Luigi.

La Morra :

Cru Brunate van Marengo Mario, Cru La Serra van Penna Massimo, Cru Leon van Rivetto, Cru Marcenasco van Renato Ratti, Cru Monfalletto van Monfalletto, Cru Pichemej van Marrone Gian Piero, Cru Vigneto Rocche van Mauro Veglio, Cru Rocche van SettimoAurelio, Cru Rocche dell’Annunziata van Revello F. lli, Cru Vigna Gancia van Molino Mauro, Cru Vigna Giachini van Corino Giovanni.

In de DOCG Barbaresco, in Barbaresco zelf :

Cru Faset van Abbona Marziano, Cru Montestefano van La Casa Nova, Cru Ovello van Cantina del Pino, Cru Sori Rio Sordo van Casa Romè. Maar ook zeer verdienstelijke wijn bij Lano Gianluigi, Ca’del Baio, Moccagatta, Prunotto, Boffa Carlo en Rocca Albino.

Neive :

Gemeentewijn van Punset, Cru Cotta en Cru Fausoni van Sottimano, Cru Masseria van Vietti, Cru Palazzina van Montaribaldi, Cru Sori Burdin van Fontanabianca, Cru Sori Paitin en Cru Vecchie Vigne van Paitin. Maar ook zeer verdienstelijke wijn bij : Lequio Ugo, Prinsi, Mainerdo F. lli en Rocca Bruno-Rabaja.

Treiso :

Cru Nervo en Cru Marcarini van Cantina Vignaioli Elvio Pertinage en verdienstelijke wijn bij Abrigo Orlando.

In de DOC Roero :

Ronduit goede wijn bij Pace, Cascina Ca’Rossa, Monchiero Carbone, Porello Marco, Gili Raffaele, Negro Angelo, Tenuta Carretta, Deltetto en bij Cascina Chicco.

In de algemene appellation Nebbiolo d’Alba :

Goede score voor wijn van Paitin, Valdinera, Abbona Marziano, Tenuta Rocca en SandroneLuciano.

Tekst Herwig Van Hove

Het opvoeden van nebbiolowijn is een delicate oefening, altijd op het scherp van de snede, en loopt niet altijd goed af.