Tijdgenoten

Piet Chielens(40) organiseert sinds vijf jaar vredesconcerten in de Westhoek. Onlangs schreef hij met broer Wim het boek ?De troost van schoonheid?, over oorlogspoëzie.

KAREN DE POOTER / HYPNOVISUALS

Als kind liep ik dagelijks naar school door een Engelse begraafplaats. Ik kon er dus niet naast kijken. Maar als 12-jarige was ik vooral gefascineerd door het feit dat er mensen uit Bermuda of Nieuw-Zeeland in mijn West-Vlaamse dorp begraven lagen. Vreemde mannen die ik nooit had ontmoet. Toen ik na mijn studies terugkeerde naar Reningelst, zag ik al die monumenten, die littekens van de oorlog opnieuw. Maar nu op een andere manier. Mijn kinderlijke fascinatie had plaatsgemaakt voor een aantal onbeantwoorde vragen : waarom liggen die hier, hoe is het zover kunnen komen ? Uiteraard was ik intussen tegen de oorlog, maar het bleef bij een algemeen gevoel. Dat bevredigde mij niet. Dus ging ik praten met getuigen van de oorlog, met hun afstammelingen, las gedichten, bezocht monumenten… Naarmate ik mij meer verdiepte in de oorlog, waren er steeds minder plekken waar ik kon komen zonder meteen te moeten denken aan wat zich daar zo’n 80 jaar eerder had afgespeeld. Het blijft pijnlijk, maar voor mij was het de enige manier om een zin te geven aan dat waanzinnige en onmenselijke gebeuren. Je probeert er iets positiefs uit te halen. Dat waren voor mij de ?vredesconcerten?. Je vertelt een verhaal dat heel lelijk is, maar je doet dat met mooie, aangrijpende teksten en stemmen. Dat eerste vredesconcert was echt een privé-initiatief, ik deed het in de eerste plaats voor mezelf. Maar het kreeg een heel ruime weerklank, het publiek begreep. De muziek was een troost : intriest maar ongelooflijk mooi. Dat maakt het leed aanvaardbaar. Voor het laatste concert Passchendaele Terminus bezochten we oorlogsmonumenten met Engelse dubbeldekkers. Dat was een verwijzing naar de 600 dubbeldekkers die destijds uit Londen en andere steden werden opgevorderd om snel troepen naar het front te brengen, toen de Duitsers bijna doorgebroken waren. Op veel ervan prijken nog de advertenties voor nieuwe shows in de West End. Hoe absurd : in plaats van spektakel kregen ze een enkele reis, slagveld Ieper !

In dat laatste concert hebben we vooral rond oorlogspoëzie gewerkt. Daarmee wilden we ook laten zien dat er meer geschreven is dan het overbekende In Flanders Fields een gedicht dat eigenlijk een oproep is om in de oorlog te stappen !

De dichters die we kozen, zijn gevoelsgetuigen van eerste rang. Ze zijn allemaal soldaat geweest, hebben de gruwel aan den lijve ondervonden, en hebben die tot iets moois gemaakt, dat nog altijd communiceerbaar is.

De interesse voor de oorlog is nog altijd levendig, in deze streek en zeker in Engeland. Maar anders dan vroeger. De eerste en tweede generatie bekeken de strijd vooral vanuit militair-strategisch oogpunt. Zij kenden de veldslagen. Ook het museum in Ieper heeft de oorlog altijd vanuit die hoek benaderd. In het nieuwe museum waar ik nu aan meewerk, willen we het verhaal vertellen vanuit de mens. Het mag natuurlijk geen rampentoerisme worden, het moet verder gaan dan een loutere weergave van de realiteit. Want dit is niet het verhaal van deze streek. Wel dat van de condition humaine, van ons allemaal. Toen ik de eerste beelden van het Servisch-Kroatisch slagveld zag, beschoten dorpen, vernielde huizen, was mijn eerste reactie : ?Dit is Ieper, opnieuw.? Oorlog draait steeds om hetzelfde, alleen met een andere couleur locale. Eens de beslissing is gevallen, is de ziekte weer daar en is er geen houden meer aan. Het enige wat telt, is dat de eigen naam uiteindelijk als overwinnaar onder dat verdrag komt te staan. Ook al zijn de verliezen aan mensen en middelen aan beide kanten zo enorm dat het woord winnaar eigenlijk niets voorstelt. Een citaat van dichter en oorlogsslachtoffer Ernst Stadler geeft voor mij perfect het absurde van oorlog weer : ?Vannacht hebben Duitse grensposten twee Duitse mensen doodgeschoten. C’est la guerre, nu al zie je dat mensenlevens voortaan geen enkele waarde meer hebben.?

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content