Vital Baeken (25) is schrijver-cabaretier

bij Circus Bulderdrang, burlesk literair circus

dat in de komende maanden wekelijks drie keer

optreedt in de Antwerpse Zwarte Komedie.

Eigenlijk schrijf ik al sinds de kleuterklas. In die periode werd ik door twijfel verscheurd. Ik kon maar niet beslissen of ik wilde tekenen of schrijven. Op een dag moesten we een bij schilderen. Al mijn vriendjes tekenden fijne zwarte stipjes op hun blad, ik kleurde een prachtige bij met leuke geel-zwarte tinten. Prompt begon iedereen mijn voorbeeld na te apen. Meteen was mijn besluit gemaakt. Ik zou schrijven, want dat valt moeilijker te kopiëren.

Ik schrijf over dingen die me overkomen. Momenteel werk ik aan een verhaal over een getuige van Jehova die hier al drie maanden elke woensdag op bezoek komt. Ze schrok zich een aap toen ik haar binnenliet. Ik vind het wel leuk : terwijl ik aan de afwas sta, leest zij voor uit de bijbel. Dat is toch super-de-luxe-entertainment, en gratis bovendien. Ze laat me trouwens zelf de fragmenten kiezen. Ik opteer dan altijd voor de erotische psalmen. Soms zie ik haar met haar bijbeltje rood aanlopen. Daar geniet ik wel een beetje van. De keuken is een enorme inspiratiebron. Tijdens het strijken of het afwassen verzin ik altijd wel iets. Gerard Reve leest mijn verhalen. Ik korrespondeer met de man en probeer hem zover te krijgen dat hij me adopteert.

Maar schrijven alleen is heel saai. Zo netjes, zo evenwichtig. In een verhaal heeft alles twee benen, twee armen, twee oren, een kop en twee ogen. Optreden is chaotischer : op een podium is er alleen een navel. In de zoektocht naar experiment startte drie jaar geleden Circus Bulderdrang. Ik weet niet meer wie het initiatief nam. Ik wil leven als de Slangemens, die zijn kop naar voren beweegt, de rest van zijn lichaam meetrekt en verder door de tijd trekt. Alles wat langer dan drie dagen geleden is, ligt achter me, als verschrompeld vel dat ik heb afgegooid.

Circus Bulderdrang is niet uit een ideologie ontstaan. We worden weleens een verschrikkingsensemble genoemd, maar wij willen alleen feest vieren. We hebben het ook nooit over optredens, maar over feesten. Het afgelopen jaar hebben we ongeveer tweehonderd feesten gevierd. Als er achter Bulderdrang al een denkpiste zit, dan is het die drang om de akteerscène, de popmuziek en de literatuur wakker te schudden. Want die disciplines liggen gevaarlijk dicht bij elkaar : als je één onderdeel onder de knie hebt, is overstappen naar een andere kunstvorm een fluitje van een cent.

Bulderdrang is een eruptie van lelijke, spastische dingen. Het Circus is een samenraapsel van personifikaties. De Slangemens is de vleesgeworden paranoia, de Minotaurus het vleesgeworden geduld, Nebraska de vleesgeworden verliezer. Maar op het podium spelen we die karakters niet, we zijn ze gewoon.

Het Circus begon drie jaar geleden in komplete chaos. Eerst hadden we In de klauwen van de Man van Goud, daarna kwam Het Bladgouden Slurfenballet. Die voorstellingen werden afgewerkt, maar kwamen nooit in een perfekt stadium. Dat is een bewuste keuze. We wilden het niet doorzichtig laten worden. Liever sprongen we in een afgrond en begonnen we van nul opnieuw. We groeien op in het publiek, niet tijdens de repetities. Met Bulderdrang in Space zullen we weer in de chaos verzanden, zonder dat het een zootje ongeregeld wordt. We willen ons publiek verwennen, maar we moeten risico’s nemen om te beletten dat het gaat vervelen.

Het Circus heeft alleen extreme voor- of tegenstanders. Ik ben altijd verbaasd als mensen aanstoot nemen aan onze show. Ik vind het heel zachtaardig allemaal. We willen in elk geval niet per se shockeren, maar we schrappen de shockerende passages ook niet.

We willen zeker niet teren op de naam van J.M.H. Berckmans. Jean-Marie is één zesde in Circus Bulderdrang, niet meer en niet minder. En rond de zes kernleden hangt nog een hele groep kunstenaars : mensen van een literatuurtijdschrift, schilders, modeontwerpers, de mensen van het Quadrivium. Er beweegt iets in de omgeving. De titel van onze cd, J.M.H. Berckmans’ Circus Bulderdrang, is meer een knipoog naar Andy Warhols Velvet Underground dan een eerbetoon aan Jean-Marie. De titel is een uit de hand gelopen grap. We putten wel veel inspiratie en energie bij Jean-Marie. Als performer is hij niet beter dan wij, maar als schrijver heeft hij zich toch wel zwaar bewezen. In die optiek is de cd-titel wel een dankbetuiging aan hem.

Op deze manier wil ik nog veertig jaar doorgaan. Of langer. Soms fantazeer ik over hoe het dan zal zijn, als we grijs en gerimpeld op het podium staan. Het begrip groep blijft voor mij betekenis hebben. Terwijl het tegenwoordig flink uitgehold lijkt : iedereen treedt maar met iedereen op. Ondanks meningsverschillen en moeilijkheden moet je een groep voor het leven proberen te blijven. Als het even kan : ooit in een echte circustent met zestig artiesten.

FRANK DEMETS

FOTO : LIEVE BLANCQUAERT

“Schrijven alleen is saai. Zo netjes, zo evenwichtig. In een verhaal heeft alles twee benen, twee armen, twee oren, een kop en twee ogen. Optreden is chaotischer : op een podium is er alleen een navel. “