THE DOORS Het pact met de duivel
The Doors zijn terug. Met ?Box set?, een doos met vier cd’s. Drie discs onuitgegeven materiaal en de vierde waarop de resterende groepsleden hun favoriete Doors-momenten presenteren. Eén ding, zo vertellen ze in Los Angeles, hadden ze anders willen doen. Ze hadden Jim in leven willen houden. Jacky Huys
Het is zes uur in de ochtend en ik sta met een jetlag onder mijn ene arm en een discman onder de andere op het dak van het Bel Age Hotel in Los Angeles. Ik luister naar The Doors, het debuut uit ’67 van een rocklegende, die na drie decennia nog geen noot van z’n relevantie, dreiging of spankracht verloren is. ?Break on through (to the other side)?. Rechts loopt Sunset Boulevard naar het kitscherige Le Dome, Spago en hét seventies-rock-‘n-roll-hotel Hyatt. Naast de oprit van mijn hotel, daar beneden, ligt de Viper Room de club van Johnny Depp met de stoep waar River Phoenix tijdelijke roem voor eeuwige inwisselde.
Achter mij, een paar blokken naar beneden, lag het Tropicana Motel waar Jim Morrison een pied-à-terre had. Het bestaat niet meer. Linksboven, aan nummer 8901, is een andere rocktempel wel bewaard gebleven : The Whisky à Go Go. Hoewel. Men kort hem nu af tot : The Whisky. Vlakbij, op het café verderop, staat een exacte replica van de billboard die in 1967 gebruikt werd om het debuut van The Doors te onderstrepen. ?Light my fire?.
Aan The Whisky liggen twee kids in slaapzakken. Ze wachten, onder de affiches voor Elton John, The Longpigs en sigaretten. ?End of the night.? Op de lichtreclame staat, precies zoals dertig jaar geleden : The Doors. Om klokslag elf uur a.m. zullen toetsenspeler Ray Manzarek, gitarist Robby Krieger en drummer John Densmore een persconferentie geven, die nationaal wordt uitgezonden door Westwood Radio. Het hoogtepunt moet de première worden van ?Orange County Suite?, een stuk huisvlijt van Jim Morrison aan de piano, dat de anderen hebben bijgewerkt tot een indringende ballad waar Nick Cave z’n rechterarm voor zou geven en die niéts met Beatlesiaanse plastic chirurgie à la ?Free as a bird? te maken heeft.
Ook The Whisky heeft een restauratie ondergaan : proper clubje geworden. Acht, negen cameraploegen in aanslag. Drie keer zoveel fotografen. ’s Avonds is er in het nieuws een item waarvan de teneur is : ?Dit groepje heeft 45 miljoen platen verkocht en ze hebben een nieuwe uit.? Dit is Amerika, love it or leave it. De drie Doors strompelen de trap af. Ik herken Manzarek, maar vermoed dat de andere twee hun vader gestuurd hebben. Roll over Methusalem. Densmore heeft op z’n rug een groene koker hangen, waarvan ik eerst denk dat het een zuurstoftankje is, maar dat achteraf een waterkoeler blijkt te zijn.
?Take it as it comes.? Er zijn vragen. De bloedzuiger Danny Sugerman die het ondertussen tot manager heeft geschopt komt erbij zitten. Nog altijd op zoek naar een leven. Ook technicus Bruce Botnick die ervoor gezorgd heeft dat de klank van de cd’s op enkele uitzonderingen na verbluffend is, geeft tekst en uitleg. Behalve Morrison ontbreekt alleen hun producer-ontdekker Paul A. Rothchild, die het project nog in gang gestoken heeft, maar niet lang genoeg geleefd heeft om het eindresultaat te zien. ?The end.?
Een dag later zit ik face to face met Robby Krieger, John Densmore en Ray Manzarek. Ik vraag of het ooit een optie geweest is om een uitdrukking die ik al heel lang eens in L.A. wil gebruiken, vingers in de lucht, you know een quote unquote normal box te maken ?
Manzarek : The Doors hebben nooit iets normaals gedaan. We hebben ?normaliteit? steeds willen vermijden. En dat doen we nog altijd.
Densmore : Wij hebben nooit volgens de regels gespeeld. Dat is de reden waarom iedereen ons aanbidt, hààt en respecteert.
Krieger : De platenfirma drong al jaren aan op een box. Maar we hebben al ?greatest hits? laten uitbrengen, het had dus geen enkele zin om een box te maken met al ons oud materiaal.
Dat betekent dat dit in eerste instantie een box voor de fans is.
Manzarek : Oh ja, we wilden hen iets geven dat ze nog nooit gehoord hadden. Er zijn voor mij maar twee redenen om een box te kopen : ten eerste omdat je nieuw materiaal krijgt of ten tweede omdat je het integrale oeuvre van een artiest kan kopen. Alles van Bill Evans op Riverside bijvoorbeeld, fijn, daar geef ik m’n geld aan. Onze fans hébben al onze platen al, dus moesten we voor onuitgegeven werk gaan.
Krieger : Natuurlijk is het niet verboden voor nieuwe fans om de box te kopen. Ik weet zeker dat mensen die nog niets van ons gehoord hebben ook deze box zullen willen horen.
Manzarek : Waarom dan ?
Krieger : Omdat hij goed is.
Manzarek : Natuurlijk is hij goed. Maar als je nog niets van The Doors hebt ? Oké : op de vierde disc heb je L.A. Woman en Light my fire en zo, maar de surplusjes zijn voor mij het interessantste. Waar vind je fragmenten van bizarre momenten zoals dat legendarische concert in Miami ?
Densmore : Ik vond jouw selectie op die vierde disc niet mis.
Manzarek : Het totaal van onze vijftien tracks is gewoon aardig.
De selectie van John en Robby bekend en iets minder bekend is aanzienlijk traditioneler dan die van Ray.
Manzarek : Er waren geen bekende songs meer over die ik nog kon kiezen (lacht). L.A. Woman is uiteraard ook een van mijn absolute favorieten. Maar ik wou in mijn selectie een beetje de herinnering koesteren aan die tragische liefdesverhouding tussen Pamela Courson en Jim Morrison en enkele songs aan hen opdragen. De Amerikaanse Romeo en Juliet waren ze. I can’t see your face in my mind is wat dat betreft een essentiële song.
Is alles nu opgebruikt ?
Densmore : Je ziet de bodem van het vat en we hebben alles van de zijwanden afgeschraapt. Maar als je écht van de taart houdt en je bent bereid om bodem en wanden nog eens af te likken ook, who knows.
Manzarek : De Doors-archieven zijn geen plaats waar je dingen gewoon deponeert, nee, dit is een organisch geheel dat groter en kleiner wordt. Toegegeven, op dit moment zouden we geen tweede deel kunnen uitbrengen. Maar als we het vat wat laten rusten en er een paar laagjes mest op strooien, dan is binnen een paar jaar misschien alles weer mogelijk.
Patricia Kennealy, de heks die in een soort voodoo-ceremonie met Jim getrouwd is, beweert dat ze nog minstens vijftig gedichten en tien songs van hem liggen heeft.
Densmore : Ik denk dat ze ook zijn baby liggen heeft en nog veel andere dingen waar ze een handeltje mee zou kunnen opzetten.
Manzarek : Ik heb haar nooit ontmoet. Ik voel me dus niet in staat om wat dan ook over haar te zeggen.
Densmore : Ik heb geprobeerd haar boek te lezen. Het telt iets meer dan zevenhonderd pagina’s en ik ben zeker tot aan pagina vijf geraakt.
Krieger : Zit Patricia niet in die film van Stone ? Heeft zij niet de rol van de zus van de filmster met wie Jim trouwt ? Hoe dan ook : àls ze stuff van Jim heeft, dan wil ik daar graag naar luisteren. Bring it on over.
Densmore : Ik heb een foto van haar afgedrukt in mijn boek én ik heb ervoor betaald ook.
Manzarek : Een foto van Jim ?
Densmore : Nee, van haar.
Manzarek : Van haar ?
Densmore : Van haar, van het graf.
John, jij bent de enige van jullie drie die een boek geschreven heeft over The Doors.
Manzarek : John zei tegen ons dat hij de eerste wou zijn om een boek te schrijven en wij hebben hem onze permissie gegeven.
Densmore : Het was de dato die film van Oliver Stone. Iedereen vertelde van alles over The Doors, iedereen leek de waarheid in pacht te hebben en dus dacht ik : zou het niet aardig zijn als iemand die er écht bij geweest is een boek zou schrijven ? Meneer Stone heeft zijn waarheid, ik de mijne.
We moeten niet meer aandacht schenken aan de film dan nodig is, maar ik begrijp dat jullie er geen hoge pet van op hebben.
Manzarek : Ik hou niet van de film. De film kon me geen zak schelen. Het was géén correcte afbeelding van Jim. Jim was stukken artistieker, poëtischer en gevoeliger dan de door wit poeder geobsedeerde man in de film. Stone heeft Jim afgebeeld als een idioot, een gek, een krankzinnige. Dat was hij pertinent niét. Jim was alleen een man die te veel dronk. Komt daarbij dat de film ook nog eens aaneenhangt van de feitelijke fouten.
Een van de vele aardige kanten van ?Box Set? is dat de doos hier en daar behoorlijk de klemtoon legt op de humor van Jim.
Densmore : Dat was bijvoorbeeld een van de dingen die totaal ontbraken in de film. Jim was een extreem grappige man.
Krieger : Hij zette mensen graag op het verkeerde been, haalde onschuldige grapjes met hen uit.
Densmore : Die introductie bijvoorbeeld ?Hello to the cities?. We traden op in de Ed Sullivan Show en Jim begon met alle mogelijke locaties te begroeten : hello Detroit, hello Cleveland, hello Texas.
Krieger : Jim was eens bij Ray thuis, waar er een jongen was die acid had gepakt. Jim vond het geweldig om het licht constant aan en uit te draaien en ondertussen spookachtige geluiden te maken.
?Rock is dead?, een wilde 25 minuten durende jam-sessie, is een van de opvallendste tracks.
Manzarek : Het was eigenlijk de bedoeling dat we die avond zouden opnemen. We zaten in het midden van de sessies voor Morrison Hotel : we hadden’s ochtends een paar tracks gedaan en we waren van plan om na het avondeten verder gaan. Maar toen we terugkwamen in de studio had niemand nog zin. Who cares, let’s goof around, laten we wat blues spelen, jammen.
Densmore : Het was gewoon een voortzetting van de stemming in het restaurant.
Pure improvisatie ?
Densmore : Helemaal.
Manzarek : Heb jij de muziek ook geïmproviseerd ?
Densmore : Totaal. Robby begint een shuffle te spelen en ik val in.
Krieger : Ik weet alleen niet meer waar die titel, ?Rock is dead?, vandaan kwam.
Manzarek : Uit het onbewuste.
Krieger : Het was in elk geval erg profetisch, want vrij snel daarna is rock inderdaad, in zekere zin toch, gestorven. Jim ging dood, Janis Joplin, Jimi Hendrix en meteen daarna werd Richard Nixon president : het einde van rock zoals we die tot dan toe gekend hadden.
Ik vond het ontroerend hoe jullie op de persconferentie zeiden dat jullie één ding anders hadden willen doen : Jim in leven houden met name.
Krieger : In de sixties werd het gebruik van drank en drugs niet alleen getolereerd, maar ook nog aangemoedigd : hoe meer, hoe beter, die mentaliteit. Er kwam geen eind aan de lol en niemand dacht na over de langetermijneffecten, zoals we die vandaag hebben leren kennen. Als we toen hadden geweten wat we vandaag weten, dan hadden we Jim nooit zichzelf om zeep laten brengen. Althans : dat hadden we tenminste geprobeerd, want Jim was z’n eigen baas. Maar hij was intelligent : ik denk dat hij de pro’s en contra’s had afgewogen en de juiste beslissing had genomen.
Manzarek : Tot vandaag denk ik : als hij voorbij zijn 27ste jaar was geraakt, dan leefde hij nog. Ga maar na : Janis stierf toen ze 27 was, Brian Jones, Jimi Hendrix, allemaal 27. Kurt Cobain : 27. Zeven en twee is negen en negen is een ultiem nummer. 27 is het einde van de jeugd, daarna kom je in een nieuwe fase van je leven en is de kans groot dat je een autoriteit wordt. Jim en al die anderen waren daar niet klaar voor. Jim had z’n hele leven met autoriteiten moeten leven en hij had er een onvoorstelbare hekel aan.
Minuscuul vraagje tussendoor : geloven jullie in een leven na de dood ?
Krieger : Het is geen leven zoals het leven dat we nu kennen en leiden. Maar ik geloof niet dat het bewustzijn opeens ophoudt. Ik denk dat je eerst door een tunnel met licht gaat en daarna… wie weet. Het is zeker niet : inslapen en zwarte leegte.
Densmore : Alle religies proberen mekaar vanuit dogmatische overwegingen te vernietigen, maar ze zijn het over één ding eens : dat er ?iets? is dat verder gaat.
Manzarek : Een individu is een traan, een druppel. Als je sterft, komt die druppel in de oceaan terecht. En die oceaan is God. Op dat moment gaan we op in God, in het licht, in de zon, in energie. De energie die wij van de zon krijgen, is het dichtste wat in de buurt komt van het Pure Bewustzijn, van God. En als we sterven worden we één met die energie en worden we dus in zekere zin schepper.
Krieger : Tenzij je in reïncarnatie gelooft en je terugkomt voor een nieuw leven.
Manzarek : Niemand komt terug omdat het hier zo plezant is geweest. Nietzsche beweert dat weliswaar : elk leven zou met zoveel zin, drive en exuberantie geleefd moeten worden, dat aan het einde iedereen zou moeten kunnen zeggen : god, that was fun, let’s do it again. Maar dat klopt niet : men komt alleen terug omdat men gestraft is, reïncarnatie is altijd een straf. Je bent stout geweest, je moet terug, als hond bijvoorbeeld.
Vinden jullie dat jullie voldoende erkenning hebben gekregen voor jullie rol in The Doors. Robby, ?Light my fire? is bijvoorbeeld voor minstens de helft jouw song.
Krieger : Minstens de helft is een understatement.
Manzarek : Hoeveel procent dan ?
Krieger : Minstens 75 procent.
Densmore : We waren allemaal stikjaloers op Jim (lacht).
Manzarek : He got all the pussy.
Krieger : Als we jaloers waren geweest, dan hadden The Doors als groep nooit gewerkt. Ik was perfect gelukkig met in de achtergrond gitaar te spelen. Ik ben nooit gearresteerd in Miami of die andere plaats.. hoe heette die ook weer…
Manzarek : New Haven. Het kruis was voor Jim. De leadzanger krijgt alle publiciteit en alle meisjes maar ook alle verantwoordelijkheid en alle schuld. Leadzanger zijn, is een pact sluiten met de duivel.
Densmore : Wij zaten aan de rand van de waanzin. Ik kon het vanop de eerste rij meemaken. Jim toonde mij hoe het is om té ver te gaan. Ik ben blij dat ik maar een gewoon lid van de groep was.
Manzarek : Pas op, Jim verdiende alle lof en de hele mythevorming achteraf : my god, what a lead singer. Mooie man, zeker in dat leren pak, briljant dichter, wonderlijk zanger en meer nog een showman op het podium, een grappige entertainer en nu is hij een icoon geworden. Hij woont in hetzelfde huis alsJames Dean.
Densmore : En Marilyn Monroe. Het nadeel van een icoon is dat men niet meer weet wie de mens is. Iedereen projecteert zijn wensen en dromen en frustraties op het icoon. Als je een idool bent, loop je het gevaar dat je jezelf verliest. Een icoon is een status die nog een stapje verder gaat. Jim had van bij zijn geboorte demonen meegekregen die hij nooit helemaal kwijt is geraakt. Maar je kan het ook anders bekijken : als hij The Doors niet had gehad, dan was hij misschien nog veel jonger gestorven.
Manzarek : Wat een gedachte, wat een mogelijkheid.
Krieger : Misschien was hij een alcoholicus geweest die tot z’n negentiende onder de Santa Monica Pier had geleefd en die daarna anoniem gestorven zou zijn.
Manzarek : Jim is ooit bijna z’n kop ingeslagen in Arizona. Met een paar vrienden van ons ging hij peyote halen bij de indianen, maar ze vonden geen indianen, alleen maar vettige chicano motorrijders. En daar kregen ze ruzie mee. Say what, honky, gringo.
Krieger : Dat was weer zo’n voorbeeld van hoe Jim zijn hele leven autoriteiten van elk slag probeerde uit te testen. Als leadzanger van The Doors kun je dat met een iets grotere kans op succes dan als Jan Modaal, want die wordt gewoon de kop ingeslagen. Ik herinner me dat Jim, nog voor The Doors beroemd werden, geregeld op een politieman toestapte en hem zei dat ie naar de hel kon lopen. Ik weet nog altijd niet waarom ze hem niet ter plaatse onder de grond hebben geschopt. Ik denk dat ze gewoon bang van hem waren.
Hebben jullie ooit zijn graf bezocht in Parijs ?
Densmore : Ik nog een paar maand geleden.
Manzarek : We zijn er allemaal al vaak geweest. En we zijn niet de enigen blijkbaar. Ik hoorde laatst dat het de vierde trekpleister van Parijs is, na de Eiffeltoren, de Mona Lisa en Beaubourg.
Krieger : Hij staat dus hoger dan deNotre Dame ?
Densmore : Ik heb gidsjes gezien met huizen van beroemdheden in Parijs. Baudelaire lived here, Jim and Pamlived here.
Wat gaat er in 2001 gebeuren, denken jullie, als de huur van het graf eindigt ?
Manzarek : Ik heb er geen flauw idee van. Ik vind het in elk geval een ongelooflijk bizar idee om Jim Morrisons lijk op te graven. Als het gebeurt, dan zal het, vanwege de toeloop, alleen maar ’s nachts kunnen. Gedimde lichten erop, dreiging, god, ik zou er graag de soundtrack bij schrijven. Graafmachine, vreemde kleine gebochelde mannetjes met schopjes…
Krieger : Ik hoop dat ze hem gewoon laten liggen, want dat is wat hij altijd wou : in Parijs begraven liggen.
Manzarek : Ik wou dat de familieleden van al de mensen die naast Jim liggen hun petitie om hem te laten verwijderen terugtrokken. Hij verdient het gewoon om op Père Lachaise te liggen met de andere dansers, dichters en schrijvers. Daar hoort hij : voor eeuwig en altijd.
Densmore : Wij vinden het mooi dat al z’n fans er op bedevaart gaan, maar misschien zou het beter zijn als ze de graffiti achterwege lieten.
Manzarek : En hun namen. Carl vos hier. Who cares that Carl was there ? Nog zo een : ?When are you coming back, lizard king ?? Zo stupide. Jongens, hou op met die onnozele graffiti en misschien mag Jim blijven liggen. Anders eindigt hij nog in een armemensensgraf, naast Mozart of zo.
Het is er hoe dan ook te krap om er een graafmachine naartoe te sturen.
Manzarek : Maar het beeld blijf ik aantrekkelijk vinden. Graafmachines, gebochelde mannetjes en dan laat iemand de kist vallen en het deksel glijdt eraf.
Krieger : En er zit niets in de kist.
Manzarek : Oe-oe-oe.
Densmore : Volgende vraag.
Voor velen is ?The End? de ultieme Morrison-song. Waarom ?
Krieger : Die song wàs Jim. Z’n hele levensfilosofie zat in die ene song verweven. Elk concert hebben we met die song geëindigd. Het was ook een typische Doors-song. Het begon als een gewoon liefdesliedje : ?This is the end, beautiful friend.? Maar het groeide en werd uiteindelijk een kwestie van leven en dood.
Densmore : Ik ben érg blij met de versie die op ?Box Set? staat, in mijn ogen de beste uitvoering ooit, stukken energetischer dan de studioversie.
Laten we het even over het ?leven na Jim Morrison? hebben.
Krieger : Er is geen leven na Jim Morrison (lacht).
Manzarek : Wat hebben we sindsdien gedaan ? Verschrikkelijke dingen waar jij geen zaken mee hebt. Jezes, wat hebben we onszelf niét aangedaan ? Maar we zijn er nog altijd, thank god.
Densmore : Ik ga een fuckin’ roman schrijven, al is dat het laatste wat ik doe.
Manzarek : Ik heb er al een stukje van gelezen : helemaal niet mis.
Densmore : Ik heb al tweehonderd pagina’s af. Nog een jaar en hij is klaar. Is hij autobiografisch ? Niet echt. Hoewel : hij gaat over de sixties. Een mens schrijft altijd over dingen die hij kent.
Is het adagio niet : als je nog iets over de sixties weet, ben je er vermoedelijk niet geweest ?
Manzarek : Newt Gingrich zegt dat. Fascisten zeggen dat ook. En als je een fascist bent, heb je als levensdoel de tegencultuur te vernietigen. Weet je trouwens dat het verboden is om het woord fascist te gebruiken op de Amerikaanse televisie ?
Krieger : Misschien gaan we een film maken over The Doors. Over de échte Doors dan. En verder heb ik de Robby Krieger Organization. Ik moét verder muziek blijven maken. Zoals ik moet blijven ademen.
Densmore : We zijn ook allemaal ouders en politiek bewuste én bezorgde Amerikanen.
Krieger : Ik heb altijd gedacht dat Jim ooit kandidaat-president van Amerika zou zijn.
Densmore : In het inlegboekje heb ik bij Unknown Soldier geschreven : ik heb wél geïnhaleerd en ik was heftig tegen de oorlog in Vietnam.
Is jouw gehoor nog oké ?
Densmore : My earring ?
Krieger : Ik heb een tijd geleden een gehoortest ondergaan en ze zeiden dat het, na alles wat ik meegemaakt heb, nog behoorlijk meeviel.
Densmore : Oh, ik begrijp je vraag. Je hebt het over de gehoorproblemen van Clinton. Boy, iemand zei me dat hij nooit goed of hard genoeg op z’n sax geblazen heeft om oorbeschadiging te kunnen hebben.
Manzarek : Zoals alles bij Clinton zullen ook z’n oorproblemen een seksuele oorzaak hebben. Mijn linkeroor is kapot. Ik zat altijd aan die kant van het podium : Jim en Robby voor mij, John en de luidsprekers links. Een gitarist kan wat rondlopen, een toetsenspeler zit vast. Ik heb geprobeerd met oordoppen te spelen, maar dat was een ramp. Dus heb ik gezegd : fuck it, dan verlies ik maar een stuk van mijn linkeroor. So what, it’s rock’n’roll. Het verhindert me niet om geregeld op te treden met Michael McClure, een beat-poëet uit San Francisco. Poëzie en piano-improvisatie : allemaal erg esoterisch en volkomen onverkoopbaar. Misschien komen we ooit naar Europa. Jullie appreciëren poëzie, schijnt het.
Een dag later. Ik sta voor het hotel te wachten tot de valet de huurauto voor komt rijden. Manzarek wandelt voorbij. We schudden handen. Ik zever een beetje. Stel dat een promotor een bom, bijvoorbeeld honderd miljoen dollar, zou aanbieden voor een reünietournee.
Manzarek : Geef onmiddellijk z’n coördinaten. Honderd miljoen, are you nuts ?
’t Was hypothetisch bedoeld. Je kan bijvoorbeeld ook zeggen : tien miljoen.
Wat een vraag. Wie zou de plaats van Jim nemen ? Moet één persoon de plaats van Jim nemen of kunnen we verschillende zangers gebruiken ? Moeten we àlles van The Doors spelen ? Mogen we ook niéts van The Doors spelen ?
Nee, dus.
Ik zie het niet gebeuren, nee.
Ik vermoed trouwens dat jij de enige bent die het fysiek nog zou aankunnen. John en Robby zijn oud geworden.
John heeft nooit een fles kunnen laten staan. Het was niet zo erg als Jim, maar hij heeft, eh.., gedronken. En Robby… die is de klap van z’n broer nooit te boven gekomen. Wist je dat hij een tweelingbroer had, Ron ? Toen die veertig was, is hij op de dag gewoon de oceaan ingelopen. En sindsdien…
De valet geeft de autosleutels. Manzarek lacht zacht, zwaait me uit en stapt het hotel binnen.
Strange days in L.A.
?Box Set? van The Doors verschijnt wereldwijd bij Elektra. Er is ook een nieuwe video uit, ?The Best of the Doors?, waarop exclusief vers materiaal, waaronder het laatste interview met Morrison. Tegen de feestdagen zou die video, samen met twee bestaande, in zo’n handig doosje verkrijgbaar moeten zijn.
Een foto uit 1970, met v.l.n.r. : John Densmore, Robby Krieger, Ray Manzarek en Jim Morrison.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier