Soms denk je terug aan je vorige levens, die daar ergens zweven in de leegte, even reëel maar onbereikbaar als sterrenstelsels met namen als Eenhoorn en Slangendrager. Je kunt ernaar kijken en er dingen tegen prevelen, al wordt er zelden iets teruggepreveld.

Je zou daar al eens naartoe willen reizen om aan je vroegere versies adviezen te geven, waar die hun schouders voor zouden ophalen. Als er iets is waar vroegere versies niet op zitten te wachten, dan is dat goede raad uit een toekomst waar zij nauwelijks verwantschap mee voelen. Je moest het mijn vroegere ikken eens proberen wijs te maken, dat ik ooit geïnteresseerd zou raken in de restauratie van vintage vulpennen of in de opgewekte geheimzinnigheid die in koekoeksklokken sluimert.

Omgekeerd vertoont je huidige ik een zeker onbegrip voor zijn vorige edities. Vol afgrijzen kun je op de daden van je vroegere ikken terugblikken, op dezelfde manier ongeveer als je leest in de krant over Oscar Pistorius, de dubbel geamputeerde wereldrecordhouder met de naam die door een romanschrijver lijkt te zijn uitgevonden. De snelste man zonder benen, die dwars door de deur van een toilet zijn vriendin heeft neergekogeld, ten prooi aan een cocktail van kwalijke emoties.

Als je aan de Oscar Pistoriussen in jezelf terugdenkt, dan overvalt je een gevoel van schaamte, naast het verlangen een en ander uit te praten. Vier dingen komen evenwel nooit terug, zegt een Arabisch spreekwoord : het gesproken woord, de afgeschoten pijl, het verleden en een kans die niet gegrepen wordt. Mooi gezegd is het zeker, al kan ik met de vingers in de neus nog wel zo’n vijfhonderd andere dingen bedenken die niet meer terug zullen komen.

Op strafrechtelijk vlak is er in mijn geval geen vuiltje aan de lucht, om eens een uitdrukking van stal te halen die ik aan deelnemers aan een cursus Creatief Schrijven zou durven ontraden. Ik ben de bezitter van een blanco strafblad. Zelfs mijn boetes wegens overdreven snelheid zijn zo schaars dat je je ervoor zou schamen, in deze wereld van maniakken en snelheidsduivels. Als het in mijn leven al ergens wrong, dan was het bij het dweepzuchtige verschijnsel dat hartstocht wordt genoemd. Daarin werd al eens onachtzaam met gevoelens omgesprongen en met zieltjes over het asfalt geschraapt. Met voorbedachten rade was dat nooit. Het gebeurde gewoon, met diezelfde stompzinnige vanzelfsprekendheid waarmee dingen naar beneden vallen of water bij honderd graden kookt. Soms lig ik daarvan wakker.

No use crying over spilled milk, zeggen ze in de taal waarin alles altijd net iets beter klinkt. Een nuchtere Hollander zou daar misschien aan toevoegen : niet weer doen is het beste berouw. Naarmate de jaren vorderen, komen wij erachter hoe wij geleefd moesten hebben, zodat wij tegen onze tachtigste verjaardag wellicht uitgegroeid zullen zijn tot door ervaring gelouterde mensen die misschien alsnog veilig gehecht zijn. Dat is natuurlijk rijkelijk laat. Ik geloof dat het Winston Churchill was die gezegd heeft : “Ervaring is een kam die de natuur de mensen aanreikt wanneer zij geen haren meer hebben.”

“Wees vriendelijk”, adviseerde dan weer de Joodse filosoof Philo van Alexandrië volgens de kolommen van de Happinez, “want iedereen die je tegenkomt, vecht een heldhaftige strijd uit.” Het is nooit mijn bedoeling geweest de strijd van anderen lastiger te maken of daar pijn aan toe te voegen. Ik betreur het mocht dat toch zijn gebeurd – ook al was het maar een pijntje, zoals mijn dochter zegt, waar wij een plakker over leggen uit het blikken doosje waarop is gedrukt : spaceboy plasters. Daar staat een astronautje op in een raket die met hartjes is getooid. Moederziel alleen zweeft het in een ijskoud heelal tussen onbekende sterrenstelsels. Maar het glimlacht en bloost van het vertrouwen, wat wellicht de reden is waarom het doosje mij zo aantrok – naast de volstrekte afwezigheid van ge- vleugelde woorden of goede raad.

Jean-Paul Mulders jp.mulders@skynet.be

Vier dingen komen nooit terug, zegt een Arabisch spreekwoord : het gesproken woord, de afgeschoten pijl, het verleden en een kans die niet gegrepen wordt