In Modeland spreekt men een taal die op het eerste gehoor niet van het gewone Nederlands of Engels verschilt, maar schijn bedriegt. Modemensen gebruiken een jargon dat alleen voor insiders bestemd is en dat vaak het tegenovergestelde bedoelt van wat er uitgesproken wordt. Voor alle would-be’s en aspiranten: een initiatie.

Voor wie denkt dat we het allemaal tijdens onze lunchpauze verzonnen hebben: alle uitspraken, codetermen en bon mots hebben we plichtsbewust opgetekend tijdens onze trips naar Parijs, Milaan en Londen. We hebben zelfs geluistervinkt bij onze Antwerpse en Brusselse modevrienden en -kennissen. Alles voor het beroep.

1. Namen

In Modeland is het gebruikelijk om namen van ontwerpers te verbasteren tot onomatopeeën of tot troetelwoordjes. Het staat ook goed om zo’n namen opzettelijk verkeerd uit te spreken, er een dialectdraai aan te geven, of hier en daar een letter te veranderen. Intonatie is alles: verleg een klemtoon en een koosnaam wordt vanzelf een belediging. Noot: geen van de onderstaande termen zijn te gebruiken in het bijzijn van de desbetreffende ontwerpers. Men weet maar nooit.

– An Demeuleman, ofte Ann Demeulemeester. De -man op het einde heeft ze te danken aan het feit dat ze keer op keer benadrukt dat haar vrouwenkleren evenveel mannelijke elementen bevatten.

– An Demeleu, ofte Ann Demeulemeester, deel 2. ‘Demeleu’, een wat Frans aandoende verbastering van haar naam, moet chiquer en wereldser klinken dan het origineel.

– Droezel, ofte Dries Van Noten. Een bijnaam met een hoge aaibaarheidsfactor, en dus enkel door vertederde fans te gebruiken.

– Driezel is een andere, meer vileine variant, en die wordt vanzelfsprekend niet door Van Noten-fans in de mond genomen.

– De Lange, ofte Dirk Bikkembergs. Deze bijnaam gaat al eeuwen mee; veel van zijn vrienden refereren enkel hiermee aan hem. Een weinig verbeeldingrijke trouvaille: Bikkembergs is nu eenmaal groot (van gestalte).

– Versiesz/Versassé ofte Versace. Twee keer een bewuste verspreking. De eerste heeft een Allo Allo-dimensie, de tweede is geboren ergens in de streek van Kortrijk. In beide gevallen wordt het soort nouveau riche-lui geparodieerd dat Versace wel kan kopen maar niet begrijpt.

– Heidemarie, ofte Jil Sander. Maar weinig mensen weten dat Heidemarie de eigenlijke meisjesnaam van de Duitse ontwerpster is, maar de fashion pack natuurlijk wel. Heidemarie wordt niet echt gebruikt om een familiaire band met haar te suggereren, eerder om het monolitische van haar bedrijf wat te ondermijnen. Wel vriendelijk bedoeld. Denken we.

– Dolce & Bannana, ofte Dolce & Gabbana. Deze bijnaam zag voor het eerst het leven als opdruk van een spotterige fake T-shirt en is sindsdien blijven hangen.

– Geldmut, ofte Helmut Lang. Zijn oversteek van een paar jaar geleden van Europa naar New York werd gezien als een louter financiële zet.

– Comme des, ofte Comme des Garçons. Overgewaaid uit Parijs. Typisch voor de Fransen: een al Franse naam nog verder afkorten tot een niets meer zeggende soundbite.

2. Boetiekjargon

Modeboetieks die enkel topnamen verkopen, zijn gevaarlijk terrein. Voorzichtigheid is geboden, want in de meeste gevallen zijn de winkelhouders en -verkopers ervan overtuigd geen kleren te verkopen maar textielgeworden visies en profetieën. Shoppen in luxeboetieks gaat niet langer over passen, betalen en wegwezen; vergelijk het eerder met het betreden van een mijnenveld van holle woorden en dubbele bodems.

– “De ontwerper heeft het zo bedoeld.” Dit is een geijkte dooddoener. Een jurk tien maten te klein, een jas met een knoop te weinig, een hoed die vijf kilo weegt, een schoen waarmee u elke kleine viervoeter kunt doden, een mantel die al het straatvuil meesleept: het is immer “met die functie ontworpen”. Doe de test: trek gelijk welk kledingstuk met voorbedachten rade achterstevoren aan, binnenstebuiten gekeerd of met verpakking en al. Zegt de verkoper van dienst dan nog dat het zo bedoeld is en dat het u bovendien goed staat: vlucht. Noot: shopt u Margiela of Watanabe, dan is deze test overbodig. Deze ontwerpers hebben hun kleren écht zo bedoeld.

– “De conceptualiteit van deze armsgatuitsnijding wil een minimalistisch drama en een subtiele vervoering doorheen de voering uitdragen.” En duizenden varianten hierop. Duur klinkend abracadabra, dat beseft zelfs de shopassistent die het uit zijn of haar mond wringt. Wanneer u zoiets moet aanhoren, leg dan uw oorschelp tegen het detail van het kledingstuk dat bewierookt wordt, alsof de stem daarvandaan komt. De woordenstroom zal terstond stoppen.

– “Wat u zoekt is enkel voor het defilé gemaakt.” Kan kloppen, maar veelal wil de boetiekjuf zeggen: we hadden het lef niet zoiets buitenissigs aan te kopen.

– “Zwart is altijd in.” Inderdaad, maar kijk rond in de winkel. Is er eigenlijk een andere kleur te verkrijgen?

– “Hoe u het thuis moet wassen? Euh…” Attentie: dit is geen teken van onbekwaamheid van de verkoper. Wat hij/zij met zijn of haar aarzeling bedoelt, is: dus u denkt warempel een Chanel in zoiets volks als een wasmachine te gaan proppen?!

– “Dit stuk is erg gelimiteerd.” Wie zal het betwisten, maar de onderliggende boodschap is: koop het alstublieft, we krijgen het niet aan de straatstenen kwijt.

– “….” Wees niet beledigd: als u bij het binnenkomen van een designerboetiek niet begroet wordt, is dat niet persoonlijk bedoeld. Het hoort nu eenmaal zo, zeker in Parijs. Als u dan toch een soort weerwraak wilt nemen, spreek dan elke mannelijke verkoper met ‘juffrouw’ aan. Is de non-communicatieve winkelhulp een meisje, dan kunt u haar erg doen schrikken door een wilde gebarentaal boven te halen.

3. Ingelijste uitspraken

Quasi-beroemde uitspraken in verband met mode, en hoe ze door de fashionista’s in het jargon opgenomen worden.

– “They say less is more. Why? To me, less is less. But more is MORE”, Donatella Versace.

Een ogenschijnlijk los uit de mouw geschudde gedachte die een volledige – en oprechte – levensfilosofie van grandeur en aspiratie omvat. Wordt, compleet met Italiaans diva-accent, geciteerd wanneer modefreaks iets kopen dat hun budget eigenlijk te boven gaat.

– “This skirt definitely says hello to me”, Polly Mellen.

Dat kirde deze voormalige fashion editor bij Vogue en Bazaar toen ze de showroom van Isaac Mizrahi binnenwandelde en een rok zag die ze meteen wilde kopen. Sinds deze uitspraak is vastgelegd in Unzipped, de bioscoopfilm over Mizrahi, vindt elke fashionista iets dat “hallo” tegen haar of hem zegt.

– “Pucci, Gucci, Fiorucci”, Sister Sledge.

De vier discozusjes zongen over hun favoriete merken in het nummer He’s The Greatest Dancer, en deze korte zinsnede is sindsdien in het geheugen van iedere fashionista geprent. De inhoud wordt natuurlijk om de zoveel seizoenen aangepast; de meest recente en nog steeds populaire variant is “Prada, Prada, Prada!”, in één enkele adem uit te spreken.

– “Voor minder dan 10.000 dollar kom ik niet uit mijn bed”, Linda Evangelista.

Supermodel Evangelista persifleerde zichzelf en haar collega’s toen ze deze uitspraak deed, maar de ironie ontsnapte vele omstaanders. Hoe dan ook, de quote is een klassieker in Modeland gebleven en wordt vooral herhaald als men ergens te laat op een afspraak verschijnt.

– “La mode est à la fois chenille et papillon. Soyez chenille le jour et papillon le soir. Le papillon ne va pas au marché, et la chenille ne va pas au bal” (In de mode geldt het principe van de rups en de vlinder. Wees een rups overdag en ’s avonds een vlinder. De vlinder gaat niet naar de markt, en de rups gaat niet naar het bal), Gabrielle Chanel.

Wanneer iemand te opvallend gekleed loopt of iets te under-dressed op een chique gelegenheid verschijnt, halen modewijsneuzen Chanels stelling terug boven.

– “… And for the evening there’s wild chiffon”, Elsa Klench.

Deze CNN-modejournaliste ziet altijd en overal wild chiffon, zelfs als die in geen velden of wegen te bespeuren valt. Als u deze uitroep dus hoort in de afdeling avondjurken van een luxeboetiek, weet dan dat de fashionista’s hiermee de speurzin van de Amerikaanse doyenne huldigen.

4. Ab Fab-Engels

Het is een misvatting als zou de Britse comedy-reeks Absolutely Fabulous de blauwdruk hebben geleverd voor het huidige modejargon. Het omgekeerde is eerder waar: “sweetie darling” en “lights, models, action!” zijn maar een paar uitdrukkingen die lang vóór de serie verscheen in de modemilieus ingeburgerd waren. Meer nog: wie zich nu nog van Ab Fab-exclamaties bedient, wordt als tweedehands en -rangs bekeken. Ondertussen zijn er immers nieuwe kreetjes opgedoken, zoals…

– “Vuitton or Visa?”: te gebruiken aan de kassa van een dure winkel. U steekt dan met uw rechterhand uw Visa-kaart in de lucht, met uw linkerhand de obligate Vuitton-portefeuille. Deze laatste staat voor (veel) cash.

– “Feng Shui this thing!”: te gebruiken wanneer een kledingstuk het net niet haalt op de schaal van de goede smaak, maar mits een paar aanpassingen nog te redden valt.

– “E.T. Phone Tom”: wanneer een fashionista weer eens een Gucci-kopie bij de concurrentie in het oog krijgt.

– “We fade to grey”: op fluistertoon uitgesproken, net als in de Visage-hit van bijna twintig jaar geleden. Te gebruiken wanneer een outfit, make-up of look net iets te jaren-tachtig oogt.

– “Miuccia’s home”: te gebruiken wanneer de Prada-winkel ’s ochtends opent.

5. Dodelijke verbloemingen

Denk twee keer na als u een van de volgende complimenten/opmerkingen krijgt:

– “Je ziet er weer schitterend uit!” Let op het woordje weer. Wordt dit in een morele opsteker verwerkt, dan betekent het dat u er even banaal en doordeweeks bijloopt als bij de vorige ontmoeting.

– “Nieuwe kleren gekocht?” Kan twee soorten steken onder water bevatten. De commentator kan willen impliceren dat uw nieuwe garderobe te danken is aan een onlangs afgedwongen slanker figuur, of, realistischer, te wijten aan het feit dat u zich niet langer in de oude kon wurmen. Hebt u eigenlijk helemaal geen nieuwe kleren gekocht, dan bedoelt de fashionman of -vrouw dat het hoog tijd wordt dat u zich richting winkel rept.

– “Je bent vermagerd! En je ziet er ook wat ziekjes uit!” Het klinkt ongeloofwaardig, maar dit is een compliment van de hoogste orde. Dun-zijn is nu eenmaal in, en niemand in Modeland gelooft dat een mens er van nature gezond kan uitzien. Let wel: geen enkele fashionista zal deze opmerking voor een anorexiapatiënte reserveren, want hoe scherp modemensen ook kunnen zijn, hun hart zit wel op de juiste plaats. Om ziekelijk dunne meisjes en jongens te troosten, geldt de opmerking “Kate is uit”. Het vervolg “…want ze werkt niet meer voor Calvin” wordt in zo’n geval wel beleefdheidshalve ingeslikt.

– “Waar blijf je het geld toch vandaan halen?” U draagt uw luxetotems iets te nadrukkelijk en bovendien verkeerd.

– “Leuk, die fluwelen broek. Uit de laatste Gucci-collectie?” U draagt iets van bij H&M of Zara.

6. Antwoordapparaten

Bel een modeontwerper op en de wachtmuziek en/of geluiden die u misschien te horen krijgt zeggen alles over de gecontacteerde.

– Hoort u Tintarella di luna, Non, non, rien a changé, of een stukje soundtrack van een Tati-film… dan belt u een designer uit Brussel.

– Hoort u iets van David Bowie… dan wilt u een Antwerpse ontwerper spreken.

– Hoort u “Hi, this is David Bowie!”? U krijgt straks Raf Simons te spreken!

– Hoort u gehijg? Niet ophangen. Het is Donatella’s hotline (vanop haar hometrainer, wat had u gedacht?).

– Hoort u roterende helikopterschroeven? Spreek dan direct, want Karl Lagerfeld hemzelve, zijn woeste waaier in de aanslag, hangt al aan de lijn.

7. Wat modejournalisten bedoelen als ze tegen elkaar zeggen:

– “De show van ontwerper X was fantastisch”: “Ik krijg 50% korting op de kleren.”

– “Ik vond die collectie ronduit slecht”: “Ik zat op de laatste rij bij het defilé.”

– “Vooral de schoenen waren mooi”: “Ik zat op de eerste rij bij het defilé.”

– “Als je ontwerper Y interviewt, is het echt een schatje, hoor”: “Ik heb hem/haar per fax ondervraagd.”

– “Ontwerper Z is een waar kreng/regelrechte saaie piet tijdens interviews”: “Ik blijf en blijf maar aandringen, maar hij/zij wil me niet spreken dus heb ik de vierde assistent(e) geïnterviewd.”

– “Heb jij een kaart voor de show van Helmut Lang?!”: “Dus jij bent nu hoofd van Vogue?”

– “Schandalig hoe de modellen er tijdens het defilé bijliepen. Alsof ze net uit hun bed kwamen gerold!”: “Zag ik er maar zo goed uit bij het opstaan. Of na het uurtje make-up.”

8. Wat een ontwerper bedoelt als hij/zij zegt…

– “De nieuwe collectie is klassiek”: “Het is identiek dezelfde als de vorige.”

– “Mijn inspiratie komt van overal”: “Ik sla de magazines open, het liefst op de overzichtspagina’s van Helmut Lang of van Prada, en ik teken hun ontwerpen gewoon over.”

– “Ik doe mijn inspiratie op straat op”: “Ik koop elke trendy lifestyleblad dat ik kan vinden.”

– “Ik ontwerp voor elke vrouw”: “Ik ontwerp voor elke blonde, zwart-, rood- en bruinharige vrouw, donker of blank getint, met maatje 36 en benen van een meter.”

– “Ik ontwerp voor elke vrouw” (bis): “Ik ontwerp voor iedere vrouw die mijn kleren koopt, liefst en masse.”

– “Ik ontwerp voor elke man”: “Ik heb alles op mijn vriendje doorgepast.”

– “Ik had zin in iets anders”: “De vorige collectie heeft voor geen meter verkocht.”

– “Deze collectie is zo uitgebreid dat zelfs ik het nog nauwelijks kan overzien”: “Mijn assistent heeft alles getekend.”

– “Deze collectie is mijn hommage aan Yves Saint Laurent”: “Het lijkt er wel heel hard op, niet?”

– “Ik lees geen negatieve kritieken”: “De huurmoordenaars zijn besteld.”

– “Ik lees geen negatieve kritieken” (bis): “Lezen?!”

– “Het modevak is hard” (bis): “Ik ben verdikt.”

– “De zaken gaan uitstekend”: “Ik ben failliet.”

Peter De Potter / Tekeningen Piet Paris