In zijn Freedom Manifesto houdt schrijver Tom Hodgkinson een vurig pleidooi voor de kunst van het lanterfanten : genieten van het leven op zich, niet als voorbereiding van een denkbeeldige toekomst. Exclusief voor Knack Weekend brengt hij verslag uit van een weekendcursus Simpel Leven, een samen-werking met Alain De Bottons School of life.

Deze zomer openden mijn vrouw Victoria en ik de deuren van onze boerderij op het platteland voor een groep van twintig mensen voor wat we ‘een cursus in simpel leven’ noemden. Een weekend dat we organiseerden met het Londense instituut The School of Life, gesticht door filosoof Alain De Botton. Er worden daar cursussen liefde en literatuur gegeven en intellectueel uitgehongerde stedelingen kunnen er terecht voor stimulerende hersenprikkels. Het idee achter de cursus op de boerenbuiten was het verschaffen van een mengeling van filosofische discussie en lessen praktische vaardigheid. We zouden brood bakken en over Aristoteles praten, de tuin schoffelen en Vergilius reciteren.

Ons huurhuis bevindt zich in een gehucht in Noord-Devon dat Martinhoe heet, wat zoveel betekent als Martins heuvel. In Martinhoe is er een groot hotel, half middeleeuws, half Victoriaans, dat ooit een pastorie was. Daarnaast een zeer oude kerk met een toren die van vóór 1100 dateert. Op het kerkhof vind je twee oude taxusbomen en een assortiment grafzerken. Tegenover de kerk is er de dorpszaal uit de jaren ’30 gebouwd ter ere van James Hannington, een 19de-eeuwse predikant uit Martinhoe die vermoord werd door een Afrikaanse koning en later heilig is verklaard.

Tegenover ons stenen huis, dat in 1820 gebouwd werd en geen centrale verwarming heeft, ligt een veld. We huren het van de huiseigenaar, inclusief de kleine moestuin waar we aardappelen, allerlei variëteiten sla, bonen, erwten, rode biet, wortelen, radijs, kruisbessen en verschillende soorten kruiden kweken. In het veld laten we ook onze pony Moonah grazen. Het huis staat op een verhoogde grond op ongeveer een mijl van de zee. Op een heldere dag kun je het veld oplopen en aan de overkant de kust van Wales zien, er is een uitkijk waar tweeduizend jaar geleden veertig Romeinse soldaten gelegerd waren. In onze tuin lopen tien bruine kippen rond en een jonge Silver Dorking haan. We hebben twee fretten in een kooi die we gebruiken om konijnen te vangen (tot nu toe zonder succes). We hebben ook twee katten en een zwarte labrador die Poppy heet.

Exit consumptiewoede

Dit wordt onze tweede cursus. De eerste hielden we in 2009 en het werd een groot succes. In de week die volgde kregen we veel bedankbrieven en soms loop ik op andere evenementen deelnemers van toen tegen het lijf. Ze zeggen allemaal dat ze veel geleerd hebben terwijl ze zich amuseerden. Er was een ex-drugsverslaafde met een arbeidersachtergrond die een opleiding voor adviseur volgde. Er was een voormalige legerofficier. Er waren artiesten en mediamensen. Er waren sociale activisten bij en een Australiër op doortocht in Europa. Allemaal waren ze uit op goed gezelschap en goede ideeën over hoe ze een goed leven konden leiden.

Het enige probleem was misschien dat we te veel in die ene cursus hadden willen proppen en dat de groepsleden niet genoeg tijd hadden om met elkaar te praten. Daarom besloten we om daar in onze tweede cursus meer ruimte voor te laten. We huurden ook een helper in voor onze kok Dora. De vorige keer had ze het hele weekend voor iedereen gekookt en een fantastische middeleeuwse feestdis bereid, maar ze had echt wel een helper nodig. Daarom sprong onze vriend Alan bij. Een andere aanvulling was een foerageur, die ons kon leren hoe je eetbare planten herkent. Ik weet niet hoe dat in België zit, maar hier in de UK heeft de recessie geleid tot een vernieuwde interesse in het verbouwen van je eigen eten, het zoeken naar voedsel in de natuur en tot een neiging tot soberheid en zuinig zijn in het algemeen. Opeens gaan we met z’n allen kamperen en is iedereen enthousiast over eenvoudiger leven.

Cynici beweren dat die soberheid van de middenklasse puur pose is en leidt tot een nieuwe vorm van statusstrijd. Persoonlijk verwelkom ik de verandering als een opluchting na de absurde consumptiewoede – op de pof bovendien – van de laatste jaren.

Beginnersfouten

Nu ga ik niet ontkennen dat cursussen zoals deze geven een welkome aanvulling voor ons budget is. Boeken schrijven en journalistiek brengt niet veel op : aan elk verkocht boek verdien ik tussen 50 pence en een pond en in de journalistiek zijn de tarieven de laatste jaren gekelderd. Sommige kranten betalen nu een vierde van de vroegere honoraria. Ze schrapen links en rechts om hun winsten te behouden terwijl de inkomsten van zowel oplage als advertenties in vrije val zijn. Vandaar mijn nood aan diversificatie. Wellicht waren wij met onze experimenten in simpel leven anderen een beetje voor : acht jaar geleden gaven we ons rijtjeshuis in Londen op om op de buiten te gaan wonen. Door een gevoelige daling in inkomsten na mijn beslissing voltijds schrijver te worden hadden we sinds 2003 al geleerd om goed te leven van een matig inkomen. En ja, sindsdien hebben we ook vergissingen begaan, met name in onze pogingen om jam te maken, varkens te kweken, bier te brouwen en groenten te kweken.

Precies dat is een van de eerste punten die ik mensen in onze cursus probeer bij te brengen : simpel leven is heel ingewikkeld en traag leven is hard werk. Zoals elke tuinier of kleine boer weet, word je gedurig geconfronteerd met problemen en rampspoed. In maart van dit jaar bijvoorbeeld, opende Victoria haar bijenkorven en ontdekte dat niet één zoembeest de winter overleefd had. Zo zijn er legio rampen : laat een hek open en de pony verorbert je groenteperk. De kippen worden geëxecuteerd door een vos. De pomp geeft plots geen water meer. Je past enthousiast de principes van de permacultuur met een minimum aan onderhoud toe en je tuin verandert in een verschrikkelijke wildernis van onkruid, een ongelooflijke bende.

Ik heb mij verplicht gezien mijn filosofie van traag leven lichtjes aan te passen. Tegenwoordig wijs ik iedereen op de waarheid van Vergilius’ grondregel betreffende het kweken van groenten of het beheren van kleine landbouwbedrijven : labor omnia vincit. Wat zoveel wil zeggen als ‘ploeteren gaat boven alles’. Kranten en boeken presenteren verleidelijke foto’s van het proces van jam maken, bier brouwen en brood bakken. Ze geven de indruk dat het simpel is. Maar de waarheid is dat het hier om vaardigheden gaat, wat zeg ik, om ambachten die aangeleerd en ontwikkeld moeten worden. Daar kruipt tijd in. Je leert het niet van de ene dag op de andere. De overgang van hulpeloze stadsbewoner tot capabele buitenmens is een lang en moeizaam proces. Vandaar de noodzaak om een cursus te volgen.

Wild zwemmen

Op vrijdagavond begonnen we met een simpele maaltijd van soep en brood waarna ik de bedoeling van het weekend toelichtte. Op zaterdag gaf ik voordrachten over groenten telen, maaien, hout bewaren en pluimvee houden. Victoria gaf een voordracht over bijen kweken. Na de lunch nam Dan Start, een expert in ‘wild zwemmen’ ons mee naar een verborgen strand. Ik grapte dat ‘wild zwemmen’ vroeger gewoon zwemmen heette. Het betekent meer concreet dat je zwemt in meren, rivieren en de zee in plaats van in aangelegde zwembaden. En ik moet het hem nageven : hij ontdekte een prachtig strand amper een mijl vanwaar wij wonen. We klommen over een verborgen hek en kropen door een in de meidoorn gehakte tunnel. Daarna gebruikten we touwen om van de rotsen af te dalen. Het was een beetje eng. Maar eenmaal beneden stonden we op een zandstrand met aanrollende golven. Dan gaf ons een paar tips over hoe je in die koude, koude zee moet rennen – focus op één punt in de brandingsgolven en richt je daarop als je van het land wegzwemt. Herinner jezelf eraan dat de eerste zwempartij van het seizoen de ergste is. We waren de enige mensen op het strand en echt waar, het was een magisch moment. O ja, omdat je het vraagt : onze badpakken hielden we aan.

’s Avonds dronken we cocktails en aten we een enorme feestmaaltijd in de dorpszaal. Er waren geroosterde ham, lasagne, een salade met aardappelen, rode biet en raapjes uit de tuin. We dronken er rode wijn bij en sloten lokale ale (mijn favoriet heet Cotleigh Barn Owl). Na het diner speelde ik ukelele en zongen we allemaal samen liedjes. De volgende morgen gaf ik in de middeleeuwse kerk een sermoen over woekerrente. Daarna gingen we foerageren, een fascinerend onderdeel van het weekend. We vonden melganzenvoet en kruipend aardveil naast de meer voor de hand liggende vlierbloesems, netels en paardenbloemen.

Het grootste deel van de tijd draafden onze kinderen in het rond, in een poging om het gebeuren zoveel mogelijk in de war te sturen. Tijdens de vorige cursus had een van de deelnemers mij verteld dat hij hoogst geamuseerd was door de capriolen van Arthur, toen negen. Terwijl ik uitweidde over de geneugten van het groenten kweken in mijn perkje, zat hij op maximumgeluidssterkte met zijn Playstation te spelen, duidelijk met de bedoeling om mijn pogingen tot het herstellen van een stukje pre-industrieel paradijs zoveel mogelijk te dwarsbomen. Mijn kinderen, voor alle duidelijkheid, verkiezen het complexe leven boven het simpele. Ondanks mijn pogingen hen ertegen te beschermen zijn ze geconditioneerd door het systeem en hunkeren ze naar maxi-televisieschermen, McDonald’s en iPads.

uitgeput Gelukkig

Ondanks de sabotagepogingen van mijn Brave New World-kinderen waren beide cursussen een groot succes : de meeste deelnemers rapporteerden dat we hen op een of andere manier geïnspireerd hadden. En dat is ons doel. Er zijn veel mensen en boeken in de wereld die mij geïnspireerd hebben om een vrijer leven te leiden en nu kan ik die woorden en ideeën doorgeven.

Op zondagavond waren we allemaal uitgeput, maar gelukkig.

Onze grootste angst voor we aan de eerste cursus begonnen, betrof de deelnemers : zouden het rare vogels zijn ? Moeilijke mensen ? Maar in werkelijkheid zaten er geen naarlingen tussen, stuk voor stuk waren het mensen van wie we blij waren ze te hebben ontmoet. Een ander groot plezier was dat het cursus geven een gemeenschappelijk project was van Victoria en mij. Het grootste deel van de tijd breng ik in mijn eentje door in mijn werkkamer ; daarom is het fijn ook eens iets samen te organiseren.

Overal zie ik signalen dat mensen, omwille van de meest uiteenlopende redenen, hun houding tegenover het leven beginnen te veranderen. Ze maken zich los uit de slavernij en omhelzen de vrijheid door middel van filosofie, het boerenbedrijf en vrolijkheid. Dat is het proces waarbij ik probeer te helpen.

Vertaling : Linda Asselbergs

Door Tom Hodgkinson – Foto’s Sheyne Bauermeister

Overal zie ik signalen dat mensen hun houding tegenover het leven beginnen te veranderen. Ze maken zich los uit de slavernij en omhelzen de vrijheid door middel van filosofie, het boerenbedrijf en vrolijkheid. Daarbij probeer ik te helpen.