Roken was taboe in New York, maar nu mag het weer. En hoe. De sigaar beleeft een ongekende comeback. De fabrikanten kunnen de vraag niet aan, en sigaarbars schieten als paddestoelen uit de grond. Komen de rijke jaren tachtig terug ?

Jim Schilder

Buiten wordt New York geteisterd door een verlate sneeuwstorm, binnen brandt de kachel. En binnen ruikt het naar sigaren. Goede sigaren, want in Club Macanudo wordt geen rommel gerookt. Met zijn ligging even ten oosten van Central Park in 63rd Street bevindt ze zich in het duurste stukje Manhattan. Onlangs nog heeft Gianni Versace hier voor een paar miljoen dollar een optrekje gekocht en dat voor nog eens zoveel geld van binnen laten vertimmeren tot een klein kasteeltje.

Naast de hal van Macanudo bevindt zich een voorkamer met enkele royale fauteuils. Veel koperen platen aan de wanden, met bordjes waarop we de namen aantreffen van Francis Ford Coppola en Stephen King. Het lijken kluisjes, maar het zijn humidors waarin sigaren op de juiste temperatuur en de juiste vochtigheidsgraad worden bewaard. De klant kan er een huren voor 600 dollar per jaar en daarin zijn eigen collectie bewaren. Geen geld, zegt men ; in de nieuwe sigarenbar van Robert de Niro, The City Wine & Cigar Co., betaalt men 2500 dollar voor drie jaar.

Achter de voorkamer ligt het echte deel van de club. Het staat er deze donderdagavond vol met voornamelijk heren, veel dertigers, met in de ene hand een goed glas en in de andere een nog betere sigaar. Aan tafeltjes wordt licht gedineerd.

Welkom in de wereld van Nat Sherman, Padron, Arturo Fuente, Puros Indios, Bolivar, Fonseca, Davidoff, Montecristo, Romeo & Julieta, Macanudo, Cohiba en Tresado, om een paar merken te noemen. De wereld ook van de Panatela’s, Churchills, Lonsdales, Corona’s, Maduro’s, Figurado’s, Robusto’s en Vintages, om enkele formaten te noemen waarin sigaren verkrijgbaar zijn.

Vroeger was dit de wereld van oudere, grijzende mannen, fabrieksdirecteuren vooral, in muffe Mercedessen (diesel) met volle asbakken. Tegenwoordig is het de wereld van Whoopi Goldberg, Linda Evangelista, Jack Nicholson en Arnold Schwarzenegger, sterren die hun liefde voor de sigaar hebben uitgedrukt in nieuwe, dikke, glossy bladen met titels als Cigar Aficionado (http://www.cigaraficionado.com) , Smoke en New York Cigar Lifestyle.

In de States en vooral in New York is de sigaar een booming artikel. Overal duikt de cigar bar op. Restaurants richten aparte vertrekken in waar eindeloos kan worden gepaft. Het lokale nieuws doet verslag van ?te gekke? sigarenavondjes voor jonge vrouwen. Oude sigarenwinkeliers hoeven niet meer te leven van de verkoop van tijdschriften en snoep.

De sigaar is terug. Het is een nieuw statussymbool, wat wel blijkt uit de populariteit van de dure, handgemaakte versies. De fabrikanten kunnen de vraag niet aan. Er is een achterstand van 70 miljoen sigaren. M&N, een van de oudste in het land, heeft een klantenstop en doet grote moeite om de bestaande kring te bedienen.

Vorig jaar werden in de VS 3 miljard sigaren opgestoken, tegen 2,3 miljard in ’94. In ’96 rookte men 257 miljoen handgerolde kwaliteitssigaren die in prijs variëren van 3 tot 20 dollar per stuk ; een stijging van 100 procent ten opzichte van ’94. Het aantal geïmporteerde sigaren is gestegen van 110 miljoen in ’93 tot 220 miljoen vorig jaar.

Overal duiken nieuwe fabriekjes op, die soms verrassend goede sigaren afleveren. Zoals de jonge Signature, die lovend werd besproken in een blinde test van Cigar Aficionado. Maar er komen ook veel slechte jongelingen op de markt. Een oude sigarenzaak als Arnold’s in Manhattan heeft vorig jaar slechts 6 nieuwe merken in de collectie opgenomen. ?De meeste jonge sigaren zijn rauw, ze branden niet goed, ze smaken niet goed?, aldus de eigenaar. Maar hij heeft makkelijk praten. Dankzij de jarenlange relatie met de grote fabrikanten komt Arnold’s nog aan mooie sigaren. Een zaak als Barney’s Smoke Shop in Brooklyn kent die luxe niet, en moest dus kiezen tussen lege schappen of nieuwe merken.

De fabriek M&N zag vorig jaar de omzet met 50 procent stijgen, en directeur Eric Newman verwacht dit jaar hetzelfde resultaat. ?De prijzen zijn gestegen, de omzet is gegroeid, en we verkopen een nieuw product : de humidor. En dat is op dit moment het enige artikel dat nog populairder is dan de sigaar. Die nieuwe rokers zijn jongere mensen tussen de twintig en de veertig, met een goed inkomen. Ze betalen veel geld voor goede sigaren. En omdat ze er misschien maar twee per week roken, willen ze een verantwoorde bewaarplaats voor de voorraad.?

Newman herinnert zich nog al te goed de magere tijden. ?Slechts tien jaar geleden deden onze vertegenwoordigers hun uiterste best om nieuwe afzetplekken te vinden. Als ze in een stad aankwamen, stopten ze bij een telefooncel, keken ze in de Gele Gids onder tabakszaken, scheurden ze de pagina’s eruit, en begonnen ze in hun hotelkamer al die zaken te bellen. Het is doodzonde dat we nu veel winkels moeten teleurstellen, terwijl we juist zo ons best hebben gedaan om hun interesse te wekken. U moet begrijpen, wij zijn een familiebedrijf, het oudste in de States dat nog door dezelfde familie wordt geleid. We zijn heel trouw aan onze oude klanten, die in ons bleven geloven toen het moeilijk ging. Nu kunnen we zelfs niet voldoen aan hun vraag, en dat doet wel zeer.?

Goed personeel is moeilijk te vinden. Newman : ?Het kost zes maanden tot een jaar eer iemand een kwaliteitssigaar kan maken. En nog langer voordat je het vak echt beheerst. Nu de sigaar zo populair is, duiken overal nieuwe fabriekjes op van lui die snel geld willen maken. Die doen een groot beroep op arbeidskrachten. Maar er is ook een tekort aan de tabak waarvan het buitenblad wordt gemaakt. Een goede sigaar vraagt veel tijd. Van zaaien tot inpakken duurt algauw drie jaar.?

P hilip Darrow, manager van Club Macanudo, rookt sinds acht jaar sigaren. ?Ik liep langs een sigarenzaak en werd gewoon naar binnen gezogen door de geur. Ik wist er niks van maar zocht gewoon een sigaar uit, stak ‘m op, en vond het heerlijk. Ik hou van de geur, van het gevoel. En het ontspant.?

Darrow is een tevreden man. Tien maanden geleden werd zijn club geopend, en het is nu de meest spraakmakende sigarenbar in de stad. De meeste clubs hebben een paar honderd sigaren in voorraad van enkele merken, maar Darrow beheert een collectie van 25.000 in 125 types van 25 merken. De club is genoemd naar het populairste sigarenmerk in de VS.

?Dit moet gewoon een prettige plek zijn voor sigarenrokers?, zegt Darrow, terwijl hij een bekende gast groet. ?Zonder pretenties, zonder gewichtigdoenerij. Zo’n plek kan ook kosmopolitisch zijn, elegant, met al dit prachtige mahoniehout, met veel koper, mooi meubilair en uitsluitend goede drankmerken, zonder bekakt te worden. Ik hoor vaak dat men zich hier op zijn gemak voelt zonder iemand te kennen, en dat vind ik belangrijk. Bovendien, er zijn wel andere gelegenheden waar je sigaren kunt roken, maar dit was de eerste plek waar alles draait om de sigaar.?

In de club komen niet alleen Wall Street-yuppies, zoals wordt gedacht. ?We krijgen van alles wat. Zakenlui, mensen uit de sector van onroerend goed, mensen uit de buurt. Het is een leuke mix. Zo tussen de 25 en 50 jaar oud.? Jeans zijn niet toegestaan, en voor de heren is een jasje verplicht. Stropdas mag maar hoeft niet.

Vanwaar de enorme populariteit van de sigaar ? Darrow : ?Tegenwoordig is ze voor velen een belangrijk onderdeel van het leven. Er is heel wat stress in de samenleving, en met een sigaar laat je zien dat je daar afstand van neemt. Het kost tijd om een goede sigaar te roken. Dat doe je niet tijdens het werk, niet even tussendoor. Voor velen is het een teken van onafhankelijkheid, zeker ook voor de vrouwen die hier komen. We hebben genoeg van de lifestyle-politie die uitmaakt wat we wel en niet mogen doen.?

Volgens Eric Newman, directeur van de sigarenfabriek M&N in Florida, is de sigaar nu wellicht het ?hottest product? in de VS. Dat zou vooral te danken zijn aan Marvin Shanken, de uitgever van Cigar Aficionado. ?Hij heeft de sigaar een nieuwe status en een nieuw imago gegeven. Hij heeft ze wat geromantiseerd. Hij heeft een nieuw publiek geschoold in de omgang met sigaren.?

Maar de sigaar staat niet helemaal alleen, zegt Newman, er zijn veel meer luxeproducten terug in de belangstelling. ?De zogeheten steak-restaurants zij weer en vogue. Rood vlees was een tijd taboe, maar dat is voorbij. Er is een hausse in kleine, duurdere biermerken. Ik denk dat de mensen genoeg hadden van de bemoeizuchtige overheid, van een samenleving waarin je voortdurend wordt verteld wat je allemaal niet mag doen. Men wil het weer naar zijn zin hebben, maar zonder overdrijving. Cigar Aficionado heeft Arnold Schwarzenegger op de cover gezet. Die man is toch een symbool van gezondheid en bewust leven. Dan denken anderen : als hij het doet, waarom wij dan niet ??

De heren sluiten naadloos aan bij het gedachtengoed van de Amerikaanse trendkoningin Faith Popcorn, die in haar laatste boek Clicking de term pleasure revenge bedacht. De gezondheidsmanie met de onaangename verplichtingen leidt nu tot protest. De mondige consument is al die regels een beetje zat, dus op gezette tijden wordt er weer gerookt, wordt er weer ongezond maar lekker gegeten, en verdwijnt de racefiets voor een tijdje naar de zolder. Popcorn is zelf ook weer gaan roken, maar gematigd. Soms twee per dag, soms niks, soms tien op een doorzakavond. Het lijkt wel of de uitbundige verkwisting van de jaren ’80 terugkomt, de periode van kaviaar en cocaïne, Porsches en penthouses. Na de beurskrach van ’87 was dat over, maar nu het weer goed gaat met de Amerikaanse economie, is de kaviaar niet aan te slepen. De luxezakenreis is terug, de dure lunch inclusief een prachtige fles wijn mag weer, en de Hummer, een even nutteloze als peperdure leger-terreinauto, is het nieuwste speeltje van de rijken.

Toch gelooft Faith Popcorn niet dat dit een terugkeer betekent naar de jaren ’80. ?In de jaren ’90 gaat het erom de alternatieven te begrijpen. Je wilt wel kaviaar, maar je wilt er geen cent te veel voor betalen. Het is niet dezelfde glitter en glamour. Ik noem het de trend van het kleine genoegen. Een prettige ontsnapping uit het gespannen dagelijks leven. Het is iets anders dan zo veel mogelijk uitgeven. De babyboomers zijn ouder geworden en hebben andere prioriteiten. Los daarvan : hoeveel Rolexen kun je tegelijk dragen ??

De gezondheidszorg ziet de opkomst van de sigaar met lede ogen aan. Dat roken zonder inhaleren ook kan leiden tot akelige ziektes in mond, keel en aan de tong, lijkt de mondige consument niet te deren. In het blad US World & Report stond een antirokenadvertentie met de afbeelding van een sigarenmesje plus de tekst : ?Dit kunt u ook gebruiken om een tumor weg te snijden?. De uitgever van Cigar Aficionado reageerde woedend in zijn eigen blad. Of die lui niet begrepen dat de Nieuwe Roker er maar een paar per week opsteekt, en wat kan dat nou voor kwaad.

Maandagavond in Macanudo. Achterin zitten zes mannen rond een tafel om zich te scholen in de sigaar. Philip Darrow geeft hier een cursus die de deelnemer in vier maandagavonden ?alles? leert over de geschiedenis, cultuur en eigenaardigheden van de sigaar. Voor een beginnende sigarenroker kan de cursus een uitkomst zijn, want in het ambitieuze sociale leven van Manhattan kun je vreselijk onderuitgaan door het net verkeerd te doen. Darrow schuift aan, en een geruisloze ober serveert exotische bieren, een martini en een frisdrankje. De docent deelt een tekst rond met brandende kwesties die vanavond de revue zullen passeren. Bijvoorbeeld : welke sigaar moet ik roken ? Of : hoe beoordeel ik een sigaar voordat ik die opsteek ?

De ober legt intussen bij elke cursist een forse sigaar neer van het merk Partagas (sedert 1845), plus een aansteker en een tumormesje. Terwijl de deelnemers voorzichtig het gereedschap hanteren, vertelt Darrow dat de beste sigaar niet bestaat, net zomin als de beste wijn. En net als bij wijnen kunnen sigaren waarvan de bestanddelen vlak naast elkaar zijn gegroeid, enorm verschillen in kwaliteit. Dat kan aan de grond liggen, aan de manier van oogsten, de rijping, en natuurlijk het maakwerk. Er zijn nu eenmaal goede en slechte sigarenmakers.

Het is een misverstand, zegt Barrow, dat Cubaanse sigaren de beste zouden zijn. ?De consistentie is niet goed. De Cubanen oogsten te snel, en laten de tabak niet rijpen. Dat land heeft het geld te hard nodig en dus is er geen geduld.?

Directeur Eric Newman van M&N denkt er net zo over. Cubaanse sigaren zijn in de VS verboden wegens de Amerikaanse boycot van Cuba en daarom zijn ze zo gewild, zegt hij. ?Mensen willen graag hebben wat ze niet kunnen krijgen. De belangstelling zou voorbij zijn zodra die sigaren legaal verkrijgbaar worden. Dan is het snob appeal eraf. Natuurlijk zijn er goede Cubanen, maar de Dominicaanse sigaar doet er niet meer voor onder. Mijn grootvader zou zich omdraaien in zijn graf als hij dit allemaal zou meemaken. Vroeger verkocht hij de meest gevraagde sigaar in de klasse van vijf cent. Op een dag vond hij dat het te weinig opleverde, en na veel gepieker besloot hij de prijs te verhogen met een cent. In een paar maanden verloor hij zestig procent van zijn handel. Een jaar geleden introduceerden we de Diamond Crown voor 26 dollar per stuk en we kunnen de vraag niet aan. Dat zou mijn grootvader niet kunnen bevatten. Toen hij 102 jaar geleden begon, waren er 40.000 fabrikanten. Van die groep bestaan alleen wij nog. Het is een grillige sector. Ik schat dat 95 van de 102 jaar moeilijk zijn geweest. Niet zo lang geleden dachten we nog over inkrimpen. Pas de laatste vijf, zes jaar gaat het echt goed, met een productiestijging van 25 procent per jaar. Maar dat houdt weer een keer op, de pendule komt altijd terug. Daar houden we nu al rekening mee.?

Mooier met sigaar : Isabella Rossellini.

Acteurs bedreven in lachend roken : (van boven naar beneden) Michael Douglas, Mel Gibson op de cover van Smoke, Arnold Scharzenegger, Edward James Olmos, Mira Sorvino en Michael Caine.

Van boven naar beneden : sigarenclub Macanudo in New York, zanger Jacques Dutronc, acteur Hugh Grant, de Britse prinses van Kent, en acteurs Jack Nicholson en Rebecca Broussard.

Van boven naar beneden : Leah Gost Omski, die werkt in de club Mo’s Cantina in Miami, de cover van het laatste nummer van het glossy Cigar Aficionado, en Erinn Cosbin, dochter van Bill Cosby.