Riesling op zijn best

Herwig Van Hove

Met rieslingwijn kan men zich aan alles verwachten : van beendroog tot mierzoet. In Duitsland zet Bürklin-Wolf zich af tegen het zoete. In de Elzas reageert Hugel tegen het droge. Een kennismaking met twee wringers.

Herwig Van Hove

Met de vernieuwde Duitse wijnwet van 1971 mogen de appellationwijnen niet meer worden bijgezoet en moet het zoete van de wijnen op een natuurlijke manier door de zon in de rijpe druiven tot stand komen. Er is dan ook een zekere renaissance in het Duitse zoet, dat meteen veel in kwaliteit gewonnen heeft, maar helaas, nog meer in prijs. Voor een fles Trockenbeerenauslese Riesling van een recent jaar moet men tussen de 300 en 400 DM (!) neertellen. Maar alsreactie is er ook een herwaardering en een herdefinitie van de droge wijntypes gekomen en dan vooral met riesling. Droge rieslingwijnen vertonen niet alleen een goede balans tussen alcohol en frisse zuren, maar ook terroireigenschappen : ze hebben een minerale smaakbasis die met de bodem van de wijngaard te maken heeft. Althans als ze niet door overmatige houtlagering zijn platgewalst. De familie Bürklin-Wolf uit de Pfalz is aardig op weg om dé grote specialist in droge riesling te worden. De Elzasser-familie Hugel daarentegen zoekt (en vindt) het eerder bij de overrijpe, zoete vendanges tardives of sélection de grains nobles.

Bürklin-Wolf

Het Duitse wijngebied Pfalz is de voortzetting van de Elzas over de noordelijke grens langs de westelijke Rijnoever. Hier, op een gebied dat hooguit 40 km lang is en 6 tot 8 km breed, wordt haast een kwart van alle Duitse wijnen gemaakt. Het klimaat is het warmste van het hele land met tropische gewassen als amandelen, vijgen, citroenen… De beste wijngaarden van de Pfalz zijn gelegen rond de stadjes Deidesheim en Wachenheim, een relatief kleine kwaliteitsregio in een overigens groot gebied vol middelmatige wijnen. Hier liggen ook de domeinen van het beruchte en wereldberoemde trio der drie ?B’s? : Bassermann-Jordan, von Bühl, en Bürklin-Wolf. Om de wat revolutionaire wijnpolitiek van Bürklin-Wolf te begrijpen, moeten we een generatie teruggaan.

Albert Bürklin-Wolf stierf in 1979 en liet het gehele familiedomein met ettelijke kastelen en meer dan 100 hectaren beroemde wijngaarden na aan zijn enige dochter Bettina. En de wijngaarden mogen er zijn : de meeste zijn Spitzenanlagen, van de beste dus. In de gemeente Forst zijn het Jesuitengarten, Kirchenstück en Pechstein, in de gemeente Ruppersberg is er Gaisböhl en in Wachenheim tenslotte Gerümpel, om maar de belangrijkste te noemen.

Bettina kreeg de zaken echter niet zomaar in handen : bij testament was bepaald dat ze moest wachten tot ze de leeftijd van 30 jaar zou hebben bereikt. In de tussentijd werd het beheer van het domein toevertrouwd aan de regisseur Georg Raquet, die in zijn contract bedongen had om evenredig met de omzet verloond te worden. Van dan af kon men onder de naam Bürklin-Wolf zowat alles vinden, als het maar verkocht : de kwaliteit ging pijlsnel naar omlaag…

In 1992 was het dan zover : Bettina kwam aan het hoofd van de zaak en trouwde met Christian von Goradze, een diplomatenzoon van verre Georgische afkomst, die tot dan toe vooral aan rijke Arabieren helikopters had verkocht. Deze typische, wat stormramachtige doenersfiguur, was voorbestemd om met het wat perfide Duitse wijnestablishment hevig te botsen : hij kreeg de bijnaam Der Helikopteridiot, en begon met de gehele Duitse Wijnwet van 1971 in vraag te stellen.

Enigszins met reden. De toen bestaande 23.000 wijngaarden, in het Duits Lagen genoemd met een eigen kadasternaam, werden door de wet namelijk herleid tot 2600 stukken van minstens vijf hectaren groot, maar met de meest beroemde naam van de samenstellende percelen. Alle belendende percelen van ?zijn? Gerümpel werden plots ook Gerümpel. Een mooie facelift voor de buren. Maar er was nog meer om actie tegen te voeren. De grote Duitse wijnindustrie had in 1971 behoefte aan grotere geografische indelingen om wijn uit verschillende Lagen te kunnen mengen. Zo ontstond de Grosslage, een overkoepelende naam voor mengwijn. De 2600 individuele wijngaarden ( Einzellagen) werden gebundeld tot 154 Grosslagen. Maar het ging fout bij de naamgeving. De namen van de Grosslagen zijn in niets te onderscheiden van deze van de Einzellagen. Zo is Hasensprung een wijngaard uit de Rheingau-gemeente Winkel, op het etiket staat dan Winkeler Hasensprung. De overkoepelende Grosslage draagt echter de naam Hattenheimer Hasensprung. Korter bij huis citeert Christian von Goradze al grijnzend de naam Wachenheimer Mandelgarten, een Lage van wel 140 hectaren groot.

Het koppel Bürklin-Von Goradze ijvert hevig om de Grosslagen af te schaffen, of minstens te benoemen met het wijngebied in plaats van met een gemeente. Het zou dan worden Pfalzer Mandelgarten, wat al iets duidelijker is. Verder ijveren ze om de wijngaarden te klasseren in Grand Cru en Premier Cru, daarmee instrijkend tegen de haren van veel collega’s. Maar vooral brachten ze ook orde in hun eigen productie : alleen hun wereldwijd gelauwerde droge rieslingwijnen, de enige die echt een bodemexpressie kunnen dragen, worden nog met een wijngaardnaam getooid. De helft van hun wijnen komen onder merknamen op de markt.

We proeven ter plaatse wat zij een Premier Cru noemen : de 1996Wachenheimer Gerümpel, Riesling Kabinett Trocken. De neus is breed omfloerst en toch puntig en de smaak is verrassend goed gevuld en geconcentreerd. Prachtig droog.

We proeven ook een Grand Cru : de 1996 Ruppertsberger Gaisböhl, Riesling Spätlese Trocken. Indringende rijke neus en een uiterst expressieve smaak met grote eenheid. Kan de vergelijking met elke grote droge wijn ter wereld doorstaan.

(Invoer : Pirard in Genappe, 350 fr. voor de Gerümpel en 595 fr. voor de Gaisböhl)

Hugel

Vanaf de jaren 1986 is het wijnlandschap in de Elzas grondig veranderd. Er werden toen alles bijeen 52 Grands Cru’s afgebakend en door het INAO erkend. Samen goed voor 1600 hectaren of 12 procent van de totale wijngaardoppervlakte. Men ijverde dus expliciet voor terroirgebonden types. De meest gereputeerde Grands Cru’s zijn : Geisberg en Kirschberg in de gemeente Ribeauvillé, Schoenenbourg in Riquewihr, Schlossberg in Kientzheim, Kitterlé in Guebwiller, Altenberg in Bergheim, Rangen in Thann en Brand in Turckheim. De grote wijnfamilies van Elzas zijn Hugel, Trimbach, Beyer, Faller, Blanck

Jean Hugel is helemaal niet zo gelukkig met de Grands Cru’s en windt er geen doekjes om : ?Sommige ervan zijn recent uitgevonden, zonder historische traditie, en zijn door niemand gekend. Zelfs voor ons Elzassers zijn de namen soms onuitspreekbaar, laat staan voor buitenlanders. Ze leiden tot een nefaste verwarring met de Duitse wijnen. Ik ben helemaal niet tegen ?grote wijn?, maar ik kan moeilijk aannemen dat er elk jaar grote wijn kan worden gemaakt, ook niet in de Grands Cru’s.?

Jean Hugel ligt aan de basis van de grote zoete wijnen : de vendanges tardives en de sélection de grains nobles die overigens ook wat kritiek oogsten : ze zijn a-typisch voor de origine en moeilijk aan tafel te plaatsen. En de Elzas is nu precies gerenommeerd omwille van het samengaan van goede wijn en goede keuken : stoofpotjes van vis, zuurkool, haan in rieslingsaus, gesmoorde varkensribstukken met boontjes…, allemaal gerechten die droge wijn vereisen.

Hugels diepe weerzin voor de moeilijke Duitsklinkende Grand Cru-namen is historisch te verklaren. De eerste Hugel, Hans Ulrich, belandde in 1639, tien jaar voor het einde van de 30-jarige oorlog, vanuit de Bourgogne in Riquewihr. De oorlog, met pest en hongersnood erbij, was zo verwoestend dat, toen in 1648 de vrede werd getekend waarbij Elzas bij Frankrijk werd gevoegd, de Franse koning een herbevolkingsplan lanceerde. Elzas was Frans tot Napoleon III in 1870 in oorlog ging met Duitsland, met als gevolg dat Duitsland de Elzas inpalmde en met veel ijver begon te verduitsen. Pas na de Eerste Wereldoorlog in 1918 werd de Elzas weer Frans, maar niet voor lang. In 1940 waren de Duitsers terug paraat en joegen 50.000 jonge Elzassers de dood in door ze met geweld in hun leger in te lijven. Na de oorlog werd Elzas opnieuw Frans.

In de familie Hugel is er een traditie met het ?grote zoet?. Toen in 1921 de ouders van Jean Hugel trouwden, werd er uit de familiekelders een vendange tardive 1865 opgehaald. Een legendarisch evenement dat aan de jonge Jean talloze keren werd verteld. Hij stelde zich dan ook al vanop jonge leeftijd tot doel om van dit soort wijnen zijn levenswerk te maken.

Jean Hugel : ?Vooral vanaf de jaren 1980 hebben we geijverd om deze rijke, gebotrytiseerde wijnen in ere te herstellen en de productie aan strenge eisen te onderwerpen. Ook om ons zo van de Duitse types te onderscheiden.?

In 1984 wordt wat La Loi Hugel genoemd wordt, officieel van kracht. Ze omvat vijf belangrijke regels. Al wie van plan is om zoete wijnen te maken, moet zich op voorhand melden, zodat INAO-mensen bij het persen van de druiven de kwaliteit kunnen controleren. Het sap van rieslingdruiven voor vendange tardive moet 13 potentiële graden hebben, voor sélection de grains nobles is dat zelfs 15,1 graden. Elke potentiële graad betekent 17 g suiker per liter, waarvan natuurlijk wat overblijft in de latere wijn. Ten slotte is chaptaliseren streng verboden en moet de wijn later door een strenge commissie worden goedgekeurd. In 1981 werd 71 procent van de stalen afgewezen, in 1988 35 procent.

Jean Hugel : ?De gemakkelijkste druivensoorten voor deze hooggeconcentreerde zoete wijnen zijn Gewurztraminer en Tokay, Riesling is veel moeilijker, want hij rijpt veel later.?

Zijn vendange tardive Riesling 1989 is een revelatie. Intense, briljante, strogele kleur en een uiterst geconcentreerde neus vol aroma’s en expressies van witte perzik. In de mond een zachte suave smaaklengte met grote frisse finesse. Perfect evenwichtig, kan nu gedronken worden, maar kan ook nog lang mee.

(Invoer : de verdeling van de Hugel-wijnen in België door Interbrands is sinds de samenwerking met Remy-Bols heel wat verruimd. Ze zijn nu bijna in het hele Vlaamse land te koop : bij Cavens in Antwerpen, Claes in Genk, Coenen in Tienen, De Landtsheer in Buggenhout, De Wijngaard in St.-Niklaas, General Stores en Quality Foods in Oostende, La Maison du Vin in Knokke, Neyrinck in Werken, Van Maele in Brugge, Terclaevers in Leuven en Taveirne in Deinze.)

De wijngaarden van Wachen- heimer Gerümpel behoren tot de beste van de Pfalz.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content