Lene Kemps
Lene Kemps Lene Kemps is de hoofdredactrice van Knack Weekend.

Bij dure pakken zit er aan de achterkant van de rever

nog steeds een lusje om de stengel van een bloem door te steken.

Een symbool van elegantie uit vervlogen tijden,

een herinnering aan een vergeten gewoonte.

LENE KEMPS

PRODUKTIE EN FOTO’S : JEAN-PIERRE GABRIEL

De hertog van Windsor, Edward VIII, bekend om zijn excentrieke elegantie, werd in formele kleding zelden gefotografeerd zonder anjer. De kleur was aangepast aan de kleding die hij op dat moment droeg. Bij zijn huwelijk met Wallis Simpson in 1937 veroorloofde hij zich een bosje in zijn knoopsgat. Ook prins Bernhard von Lippe-Biesterfeld, echtgenoot van koningin Juliana, verscheen nooit zonder een bloemetje.

Op een foto van Paul Nadar uit 1883 zien we de Prince de Sagan in een avondjas met anjer en een fluwelen vest. De prins getrouwd met een rijke Amerikaanse erfgename ging door voor een van de meest elegante mannen van Parijs en zijn florale uitspattingen werden door de pers uitgebreid beschreven. Meestal ging het om een anjer, soms om een roos, camelia, gardenia, krysant of zelfs een orchidee. Lucien Daudet, vriend van Marcel Proust, haalde de pers toen hij in 1910 op een avondfeest verscheen in een aubergine-kleurig avondjasje met een boeketje Parma-violetjes in het knoopsgat. Parma-violetjes waren trouwens ook de voorkeurkeuze van Dorian Gray, de fiktieve dandy van Oscar Wilde.

Jules Barbey d’Aurevilly (1808 – 1889), de schrijver-dandy, stak elke morgen een roos in zijn knoopsgat. Toen tijdgenoten opmerkten dat een erelintje of een rozet mannelijker stond, zei hij dat hij zichzelf als een Ridder van de Lente beschouwde. “Rozen zijn mijn dekoratie van de grote koning die Natuur heet, ” zei hij.

In één van zijn verhalen beschrijft Couperus een zekere Louis die zich geheel in lichtgrijs heeft gekleed “terwijl een licht grijze parel de licht grijze das beglanst en een boeketje roze geranium in zijn knoopsgat een zachte stip van kleur doet blozen over geheel de licht grijze harmonie… ” Hoe dekadent, zei de doorsnee-Nederlander en in een spotvers uit 1915 wordt druk gelachen met Louis’ licht grijze harmonieën en blozende geraniums.

Porter une fleur à la boutonnière is symbool voor uiterste verfijning, dandyisme bijna. Onlosmakelijk verbonden met het belle-époquebeeld van avondjas, cape, monocle en hoed ; zoals de heren die we op de Moulin-Rougeposters zien. In Hollywood-films wagen enkel wereldse en supergesofistikeerde heren meestal gespeeld door George Sanders, Claude Rains of Adolphe Menjou zich aan het bloemen dragen. Cary Grant en Humphrey Bogart willen er slechts bij hoge uitzondering aan. Als ze verliefd zijn bijvoorbeeld. Want ook dat is een bekend gebaar uit talloze Hollywood-films. De diva, danseres of wat dan ook smijt vanop het podium een bloem in de zaal. De aanbidder steekt ze in zijn knoopsgat en drukt er zo nu en dan zijn neus in. Om bloemen te dragen, moet je blijkbaar wuft of tijdelijk door liefde versuft zijn. Of lichtgestoord en onbetrouwbaar. Gangsters en Zuidamerikaanse polospelers worden in films wel eens gesignaleerd met een witte orchidee op een zwarte overjas, dat moet op een mentale afwijking wijzen.

Vroeger kon een versiering van het simpelste bloemetje tot de meest ingewikkelde montage gaan. Soms kwamen er behalve het lusje achter het knoopsgat ook nog spelden en minuskule glazen buisjes bij kijken. De Engelse dichter George Selwyn verborg een klein flesje onder zijn rever om de bloem fris te houden. In een handleiding voor bloemisten, daterend uit de vorige eeuw, zien we eenvoudige dingen zoals een viooltje vastgehouden door een ijzerdraadje dat in de bloem wordt geprikt en langs de stengel naar beneden gaat. Maar ook kunst-en-vliegwerk-konstrukties, zoals de montage die men het monsteroog noemt. Er zijn drie tot vier anjers voor nodig, waarvan men kapsel en hart verwijdert en die men vervolgens met draad of messing samenbindt. De stengel die aldus ontstaat, wordt omwikkeld met tinpapier.

De bloem in het knoopsgat was lang het onmisbare accessoire bij namiddag- en avondkleding. Heren plaatsten een vaste bestelling bij hun bloemist om elke dag een vers eksemplaar te krijgen. Vandaag duikt de gewoonte enkel nog bij sjieke trouwpartijen op. De bruidegom kiest dan meestal een bloem die in het boeket van de bruid terug te vinden is. Alles is toegelaten : van de meest diskrete tot de meest buitenissige kreatie, van een simpele Vivaldiroos met wat zeegras tot de allernieuwste montages met gevlochten halmpjes.

“Een bloem in het knoopsgat is de ultieme fin-de-siècletoets, ” schrijft Farid Chenoune in zijn boek over mannelijke elegantie. Jaren van associatie met verfijnde figuren hebben de gewoonte een slechte naam gegeven en ze is in onbruik geraakt. Het lusje aan de achterkant van de rever is nog slechts een herinnering aan de elegantie van vervlogen tijden, ongeveer zoals het handschoenkastje in de auto. Laten we de echte man bij uitstek het laatste woord geven : James Bond, toen nog Sean Connery, verscheen in Goldfinger met een rode anjer op een wit smokingjasje. Vrouwen vielen bij bosjes.

De modellen die dit artikel illustreren werden uitgevoerd tijdens een tema-les in de bloemschikschool van Daniël Ost in het park van Beerveld. De school staat deze zomer open voor liefhebbers. Geïnteresseerden kunnen kennismaken tijdens het plantenweekend van 12 tot 14 mei. Daniël Ost, Onze-Lieve-Vrouwplein 26, 9100 Sint-Niklaas, tel. (03) 776.17.15.

De jasjes komen van bij Richard Thierry, Louizalaan 94, 1050 Brussel, tel. (02) 502.01.82

Natuurlijk : roze rozen gewikkeld in Galax-blaren.

Gesofistikeerd : bloemen van anigosanthos en blaren van de lisdodde (grote foto).

Strak : takken van xanthoroe gekombineerd met phytosporum-blaren.

Landelijk : rozeknop in een nest van filandsia usnoïdes en ceropegia-blaren.

Hedendaags en wild : ranonkelknoppen en buxusblaren.

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content