In Groot-Brittannië ontstond er beroering omdat een vrouw zich wou laten bevruchten met het sperma van haar overleden echtgenoot, en daar van de overheid de toestemming niet voor kreeg. Probleem in haar geval was dat haar man voordien niet op papier gezet had dat hij akkoord ging. Dat kon ook niet, omdat hij voor zijn overlijden in een coma had gelegen.

In België bestaat er voor deze specifieke problematiek (zoals voor zowat alles wat met reproductieve geneeskunde te maken heeft) geen enkele wetgeving. Nochtans wordt volgens psychologe Patricia Baetens, lid van het fertiliteitsteam van de VUB, de vraag naar een inseminatie post mortem ook in ons land wel eens gesteld, zij het uiterst zelden. Wegens het ontbreken van enige regelgeving bepaalt elk fertiliteitscentrum dan maar zelf welke behandelingen er wel en niet worden uitgevoerd. Niemand heeft er dus zicht op of en in welke mate zulke inseminaties in ons land ook effectief worden uitgevoerd. Patricia Baetens gaat er ook van uit dat als het gebeurt, niemand dat aan de grote klok zal hangen : ?Niemand komt ermee in de openbaarheid, want niemand heeft daar baat bij : noch de vrouw die het vraagt, noch het centrum dat het doet.?

Het lijkt misschien vergezocht en zelfs wat macaber, maar er zijn situaties denkbaar waarin dergelijke vraag aan de medische wereld gerechtvaardigd kan zijn. Stel dat een man regelmatig levensgevaarlijke opdrachten moet vervullen of aan een ernstige ziekte lijdt waarvan de prognose onzeker is. Omdat zowel hij als zijn vrouw samen kinderen willen, beslissen ze alvast wat sperma te laten invriezen voor het geval dat… Patricia Baetens : ?Wanneer een fertiliteitscentrum met zo een vraag geconfronteerd wordt op het ogenblik dat de man nog in leven is, kan het samen met het koppel alle mogelijke consequenties van een dergelijke beslissing overlopen. Het centrum kan op dat ogenblik ook zeggen dat het niet achter een dergelijke aanvraag staat. Dan heeft het koppel de vrijheid elders op zoek te gaan. Omdat we in een juridisch vacuüm zitten, heeft elk centrum eigen criteria opgesteld voor wat er bij hen wel en niet kan. Meestal wordt er ook voor elke behandeling een contract opgesteld. Het komt er voor een centrum op aan heel goed te definiëren achter welke behandeling men staat en achter welke niet. En als daar vragen over zijn, duidelijk uit te leggen wat de motieven daarvoor zijn.?

In het Britse geval werd de vraag pas gesteld na het overlijden van de man. Baetens : ?Als er sperma genomen wordt bij iemand die in een coma ligt of na zijn dood, is de bedoeling toch vrij duidelijk. Het medisch team moet op dat ogenblik een standpunt innemen. Het heeft weinig zin om sperma te nemen en achteraf te zeggen : we willen er niet mee bevruchten.?

Als psychologe zou Baetens in ieder geval een weduwe met dergelijke vraag aanraden om niet meteen na het overlijden te beslissen zwanger te worden. ?Ik denk dat je heel zorgvuldig met haar de aanvraag moet overlopen en er toch een aantal gesprekken over moet voeren : wat is de motivatie en wat zijn de consequenties voor het kind ? Dat kind wordt in principe geboren bij een alleenstaande moeder en kan nooit erkend worden door de vader die overleden is. Het statuut van dergelijke kinderen is nogal onzeker. Daarnaast zit zo iemand op dat ogenblik toch in een emotioneel instabiele situatie, in een rouwproces, en dat is niet de ideale conditie om zwanger te worden. Ik denk dat men er beter enige tijd overheen kan laten gaan vooraleer een beslissing te nemen.?

In de Verenigde Staten hebben artsen al ondervonden dat weduwen in deze situatie na verloop van tijd van mening veranderen omdat ze er beginnen tegenop te zien alleen een kind op te voeden. Pam Maresca was nog maar 16 dagen gehuwd toen ze samen met haar man betrokken geraakte in een ernstig auto-ongeluk. Toen de artsen enkele uren later op de afdeling intensieve zorgen vaststelden dat de jongeman niet meer te redden was, besloot Pam samen met haar schoonfamilie aan de dokters te vragen sperma van haar man weg te nemen. Twee jaar later zit het buisje nog steeds in de diepvries. Net voor de geplande inseminatie haakte ze af. Ja, ze verlangde er nog altijd naar haar overleden man via een kind bij zich te hebben, maar als jonge vrouw van 24 deinsde ze inmiddels toch terug voor de verantwoordelijkheid alleen een kind op te voeden. Overigens hebben ook artsen wel eens problemen met deze praktijk. Een Amerikaanse uroloog die al twee keer zaad wegnam bij een overleden man, zegt het nooit meer te willen doen. ?Ik vind het eerlijk gezegd nogal akelig. Toen ik voor de tweede keer inging op een dergelijke vraag en me 12 uur na het overlijden van een 18-jarige man in het lijkenhuisje bevond, vroeg ik me af wat ik aan het doen was. Was hier echt iemand mee geholpen ??

Jo Blommaert Illustratie : Sandra Schrevens

Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier

Partner Content